Geri Dön

Öğretmen yabancılaşması ile okul iklimi arasındaki ilişkide mesleki statünün rolü

The role of professional status in the relationship between teacher alienation and school climate

PDF İndir

  1. Tez No: 947511
  2. Yazar: FATMA NUR AKAR
  3. Danışmanlar: PROF. DR. AYHAN URAL
  4. Tez Türü: Yüksek Lisans
  5. Konular: Eğitim ve Öğretim, Education and Training
  6. Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
  7. Yıl: 2025
  8. Dil: Türkçe
  9. Üniversite: Gazi Üniversitesi
  10. Enstitü: Eğitim Bilimleri Enstitüsü
  11. Ana Bilim Dalı: Eğitim Bilimleri Ana Bilim Dalı
  12. Bilim Dalı: Eğitim Yönetimi Bilim Dalı
  13. Sayfa Sayısı: 180

Özet

Yabancılaşma kavramı, tarihsel süreçte bireyin emeğine, çevresine, kendine ve topluma yönelik duygusal ve düşünsel kopuşlarını açıklamak için kullanılmış; bu bağlamda benlik kaybı, yalnızlık, anlamsızlık, güçsüzlük ve izolasyon gibi olgularla ilişkilendirilmiştir. Yabancılaşmanın modern toplumda birçok alanda, özellikle de eğitim sisteminde çeşitli biçimlerde yaşandığı görülmektedir. Eğitim faaliyetlerinin yürütüldüğü temel kurum olan okullarda, öğretmenler sadece bilgi aktarıcı değil; aynı zamanda öğrencilerin sosyal, duygusal ve bilişsel gelişimlerinde temel rehber konumundadır. Bu bağlamda öğretmenlerin yabancılaşma yaşaması, okulun genel işleyişi, öğretmen-öğrenci ilişkileri, öğretimin ve eğitim sisteminin niteliği üzerinde olumsuz sonuçlar doğurabilmektedir. Öğretmen yabancılaşmasını etkileyen çeşitli etmenler arasında okul iklimi önemli bir yer tutmakta, öğretmenlerin mesleki statü algısı ise bu ilişkiyi şekillendiren kritik bir değişken olarak değerlendirilmektedir. Bu bağlamda gerçekleştirilen bu araştırmanın genel amacı, öğretmen yabancılaşması ile okul iklimi arasındaki ilişkide mesleki statünün rolünü belirlemektir. Bu araştırmada, nicel araştırma yöntemlerinden ilişkisel tarama modeli kullanılmıştır. Araştırmanın evrenini, 2024-2025 eğitim öğretim yılında Ankara ilinin merkez ilçeleri olan Altındağ, Keçiören ve Mamak'taki resmî ortaokullarda görev yapan öğretmenler oluşturmaktadır. Bu evrenden tabakalı örnekleme yöntemiyle seçilen 395 öğretmen, araştırmanın örneklemini oluşturmuştur. Araştırmada veri toplama aracı olarak“Öğretmen Yabancılaşma Ölçeği”,“Okul İklimi Ölçeği”ve“Öğretmenlik Mesleğinin Statüsüne Yönelik Algı Ölçeği”kullanılmış; ayrıca öğretmenlere ait demografik verileri toplamak amacıyla kişisel bilgi formu hazırlanmıştır. Verilerin analizinde SPSS 27.0.1 ve AMOS 22.0.0 paket programları kullanılmıştır. Analiz sürecinde öncelikle varsayım testleri yapılmış, ardından betimsel istatistikler, korelasyon analizleri gerçekleştirilmiş ve aracılık rolünü test etmek amacıyla SPSS'te Hayes PROCESS 4.2 eklentisinden yararlanılmıştır. Araştırma sonucunda, öğretmenlerin genel olarak düşük düzeyde yabancılaşma yaşadıkları; okul iklimi ve mesleki statü algılarının ise yüksek düzeyde olduğu bulunmuştur. Yabancılaşma düzeyleri cinsiyet, yaş, eğitim durumu ve okuldaki hizmet süresi gibi değişkenlere göre istatistiksel olarak anlamlı şekilde farklılaşmazken, meslekteki hizmet süresi değişkenine göre anlamlı farklılık göstermektedir. Değişkenler arasındaki ilişkiler incelendiğinde; okul iklimi ile öğretmen yabancılaşması arasında orta düzeyde ve negatif yönde, okul iklimi ile mesleki statü algısı arasında orta düzeyde ve pozitif yönde, öğretmen yabancılaşması ile mesleki statü algısı arasında ise yine orta düzeyde ve negatif yönde istatistiksel olarak anlamlı ilişkiler olduğu saptanmıştır. Ayrıca mesleki statü algısının, okul iklimi ile yabancılaşma arasındaki ilişkide kısmi aracı role sahip olduğu belirlenmiştir. Elde edilen bulgular doğrultusunda politika yapıcılara, okul yöneticilerine ve öğretmenlere yönelik önerilerde bulunulmuştur. Bu kapsamda, öğretmenlerin mesleki statülerine ilişkin algılarını destekleyen uygulamalara yer verilmesi, olumlu bir okul iklimi oluşturularak öğretmen yabancılaşmasının önüne geçilmesi ve öğretmen refahının artırılması yönünde yapısal düzenlemelerin hayata geçirilmesi gerektiği vurgulanmıştır.

Özet (Çeviri)

The concept of alienation has historically been used to explain individuals' emotional and cognitive disconnections from themselves, their surroundings, labor, and society. In this context, it has been associated with phenomena such as loss of self, loneliness, meaninglessness, powerlessness, and isolation. Alienation manifests itself in various ways in modern society, particularly within the education system. In schools -the primary institutions where educational activities are carried out- teachers are not only transmitters of knowledge but also key guides in the social, emotional, and cognitive development of students. Therefore, teacher alienation can have negative consequences for the overall functioning of the school, teacher-student relationships, and the quality of teaching and the education system at large. Among the many factors influencing teacher alienation, school climate holds significant importance, while teachers' perceptions of their professional status are regarded as a critical variable that shapes this relationship. Accordingly, the main purpose of this study is to determine the role of perceived professional status in the relationship between teachers' perceptions of school climate and their levels of alienation. This research is designed as a correlational survey model, one of the quantitative research methods. The population of the study comprises teachers working in public middle schools in the central districts of Ankara -Altındağ, Keçiören, and Mamak- during the 2024–2025 academic year. From this population, a stratified sampling method was used to select 395 teachers who formed the study sample. Data were collected using the Teacher Alienation Scale, the School Climate Scale, and the Perceived Status of the Teaching Profession Scale. In addition, a personal information form was developed to gather demographic data about the participants. The data were analyzed using SPSS 27.0.1 and AMOS 22.0.0 software. Initially, assumption tests were conducted, followed by descriptive statistics and correlation analyses. To test the mediating role of perceived professional status, the Hayes PROCESS 4.2 macro for SPSS was employed. The findings of the study revealed that, overall, teachers have experienced low levels of alienation, while their perceptions of school climate and professional status are high. Alienation levels do not differ significantly by gender, age, educational background, or years of service at the current school, but do differ significantly based on total years of professional experience. When examining relationships among variables, a moderate and negative correlation between school climate and teacher alienation; a moderate and positive correlation between school climate and perceived professional status; and a moderate and negative correlation between teacher alienation and perceived professional status were found. Moreover, it was determined that perceived professional status has a partial mediating role in the relationship between school climate and teacher alienation. Based on these findings, several recommendations were made for policymakers, school administrators, and teachers. It was emphasized that practices supporting teachers' perceptions of their professional status should be implemented, a positive school climate should be fostered to mitigate teacher alienation, and structural reforms should be enacted to enhance teacher well-being.

Benzer Tezler

  1. Tez No

    695672

    İlkokul öğretmenlerinin algılarına göre okul iklimi, işe yabancılaşma ve örgütsel vatandaşlık davranışları arasındaki ilişkinin incelenmesi

    An investigation of the relationship among school climate, alienation to work, and organizational citizenship behaviors according to the perceptions of primary school teachers

    TUNCAY ALTAY

    Yüksek Lisans

    Türkçe

    Türkçe

    2021

    Eğitim ve ÖğretimAtatürk Üniversitesi

    Eğitim Bilimleri Ana Bilim Dalı

    DOÇ. DR. AHMET AYIK

  2. Tez No

    582846

    Okul iklimi ile öğretmenlerin işe yabancılaşma düzeyleri arasındaki ilişki

    The relationship between school climate and the level of teachers' alienation to their job

    KÜBRA AK

    Yüksek Lisans

    Türkçe

    Türkçe

    2019

    Eğitim ve ÖğretimOndokuz Mayıs Üniversitesi

    Eğitim Bilimleri Ana Bilim Dalı

    DOÇ. DR. CEVAT ELMA

  3. Tez No

    552103

    Ortaöğretim kurumlarında öğretmen liderliğini etkileyen faktörlerin belirlenmesi

    Determination of the factors affecting teacher leadership at secondary education institutions

    SEÇİL ARAŞKAL

    Yüksek Lisans

    Türkçe

    Türkçe

    2019

    Eğitim ve ÖğretimKarabük Üniversitesi

    Eğitim Bilimleri Ana Bilim Dalı

    DOÇ. DR. ALİ ÇAĞATAY KILINÇ

  4. Tez No

    745529

    Emekli öğretmenlerin öğretmen liderliğine ilişkin görüşleri: Kazım Karabekir İlköğretmen Okulu örneği

    Retired teachers' opinions on teacher leadership: The example of Kazım Karabekir primary teacher school

    SEZEN KAYIKCİ

    Yüksek Lisans

    Türkçe

    Türkçe

    2022

    Eğitim ve ÖğretimMarmara Üniversitesi

    Eğitim Bilimleri Ana Bilim Dalı

    DOÇ. DR. AHMET FARUK LEVENT

  5. Tez No

    861309

    Lise öğrencilerinde okul iklimi ile çevrimiçi oyun bağımlılığının okula yabancılaşmaya etkisi: Burdur örneği

    The effect of school climate and online game addiction on alienation from school in high school students: Burdur example

    MEHMET BİLGE

    Doktora

    Türkçe

    Türkçe

    2024

    Sosyal HizmetYalova Üniversitesi

    Sosyal Hizmet Ana Bilim Dalı

    PROF. DR. BEDRETTİN KESGİN

Geri Dön