Anlatı metinlerinin zorluğunu etkileyen faktörler ve metinlere ilişkin algılanan zorluk
Factors affecting the difficulty of narrative texts and the perceived difficulty of texts
- Tez No: 947510
- Danışmanlar: PROF. DR. KEMALETTİN DENİZ
- Tez Türü: Doktora
- Konular: Eğitim ve Öğretim, Education and Training
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2025
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Gazi Üniversitesi
- Enstitü: Eğitim Bilimleri Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Türkçe ve Sosyal Bilimler Eğitimi Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Türkçe Eğitimi Bilim Dalı
- Sayfa Sayısı: 189
Özet
Okuma eğitimi, bir metindeki dilsel kodları işlemlemeyi, gönderimleri takip etmeyi, gönderimlerin, önermelerin arasındaki ilişkileri belirlemeyi, kurulan bağıntılar ile zihinsel şema oluşturabilmeyi ve sonuç itibarıyla da anlam üretebilmeyi sağlayan bir eğitim sürecidir. Okuma eğitiminin temel materyali metindir ve bu eğitimin kapsadığı bilişsel becerileri geliştirebilmek için de nitelikli, işlevsel, öğrencilerin bilişsel seviyesine uygun metinlere ihtiyaç vardır. Bu sebeple okuma eğitimi sürecinde kullanılacak anlatı metinlerinin zorluğunu etkileyen faktörlerin bütüncül, ölçülebilir, somut parametreler aracılığıyla tespit edilmesi gerekmektedir. Bu araştırmanın amacı, anlatı metinlerinin zorluğunu etkileyen faktörleri ve metinlere ilişkin algılanan zorluğu belirlemektir. Bu amaç doğrultusunda araştırma, karma yöntemlerden keşfedici sıralı karma yöntem ile desenlenmiştir. Araştırmanın çalışma grubu tabaka, küme örnekleme ile maksimum çeşitlilik örneklemesi yöntemi ile belirlenmiştir. Araştırmanın çalışma grubu, Ankara iline bağlı ortaokullarda öğrenim gören 303 -5,6,7 ve 8.sınıf- ortaokul öğrencisinden oluşmaktadır. Bu araştırmada kullanılan veri toplama araçları“Anlatı Metinlerinin Zorluğunu Etkileyen Faktörler Listesi”,“Eskici ve Zincir Hikâyeleri”,“Hikâyelere İlişkin Soru Testi”ve“Araştırmacı Günlüğü”dür. Anlatı metinlerinin zorluğunu etkileyen faktörler ve hikâyelerin zorluğunun belirlenmesinde içerik analizine; katılımcılara uygulanan hikâyelere ilişkin soru testinin çözümlenmesinde ise betimsel analize başvurulmuştur. Yapılan analizler sonucunda, okunabilirliğin metin zorluğunu belirlemede sanıldığı kadar etkili olmadığı; ontolojik metaforun algılanan zorluğu etkilediği; olay öyküsünün durum öyküsüne göre daha kolay algılandığı; öykü ve söylem ayrımının 7 ve 8. sınıf düzeylerinde belirginleştiği; öğrencilerin en çok zorlandıkları unsurun zaman olduğu; doğrudan söylemin dolaylı söylem ve anlatılan konuşmaya göre daha kolay tespit edilebildiği; sıfır odaklanma ile yapılanan anlatının iç odaklanma ile oluşturulan anlatıya göre daha kolay algılandığı; intradiegetik anlatıcıyı ekstradiegetik anlatıcıya göre belirlemekte daha fazla zorlanıldığı; karakterin nitelikleri derinleştikçe algılanan zorluğun arttığı; tip düzeyindeki karaktere yönelik algılanan zorluk düzeyinin azaldığı; açık-blok karakterizasyonun karaktere dair algılanan zorluğu azalttığı; anlatı düzeyleri bakımından çerçeve ve iliştirilmiş anlatı arasındaki farkın belirlenebildiği sonuçlarına ulaşılmıştır. Bu araştırma, anlatı metinlerinin zorluğunu etkileyen faktörleri ortaya koymaya ilişkin kapsayıcı bir bakış açısı sunması ve anlatı metinlerinin zorluğunu belirlemek için bir yapay zekâ modellemesinde bu parametrelerin kullanılabilir olması açısından önemlidir.
Özet (Çeviri)
Reading education is the process of enabling the processing of linguistic codes in a text, following references, determining relations between references and propositions, creating a mental schema based on these relations, and ultimately producing meaning. The basic material of reading education is the text, and in order to develop the cognitive skills covered by this education, there is a need for qualified, functional texts adapted to the cognitive level of the students. In accordance with this need, it is necessary to determine the factors affecting the difficulty of narrative texts to be used in the process of reading education through holistic, measurable and concrete parameters. The aim of this study is to determine the factors affecting the difficulty of narrative texts and the perceived difficulty of the texts. In line with this purpose, the research was designed with exploratory sequential mixed method of mixed methods. The study group of the research was determined by stratified, cluster and maximum diversity sampling method. The study group of the research consists of 303 -5,6,7 and 8th grade- secondary school students who are studying in secondary schools in Ankara province. The data collection tools used in this study are“List of Factors Affecting the Difficulty of Narrative Texts”,“The Eskici and the Zincir Stories”,“Question Test on Stories”and“Researcher Diary”. Content analysis was used to determine the factors affecting the difficulty of narrative texts and stories. Descriptive analysis was then used to analyse the test questions related to the stories that were applied to the participants The analyses revealed that readability is not as effective as previously thought in determining text difficulty. Ontological metaphors affect perceived difficulty, with event stories being perceived more easily than situation stories. The distinction between stories and discourses becomes clearer at the seventh and eighth grade levels. Time is the most difficult element for students, with direct discourse being easier to detect than indirect discourse and narrated speech. Narratives structured with zero focus are easier to detect than those with internal focus. The distinction between story and discourse became clearer at the 7th and 8th grade levels. The element with which students had the most difficulty was time. Direct discourse was easier to identify than indirect discourse and narrated speech. The narrative constructed with zero focus was perceived more easily than the narrative constructed with internal focus. It was more difficult to identify the intradiegetic narrator than the extradiegetic narrator. The perceived difficulty level increased as the character's qualities deepened, but decreased at the type level. Open-block characterisation reduced the perceived difficulty of the character. The difference between frame and embedded narrative could be determined in terms of narrative levels. This research is important in providing a comprehensive perspective on the factors affecting narrative text difficulty, and these parameters could be used in artificial intelligence modelling to determine narrative text difficulty.
Benzer Tezler
- Die wirkung der pragmalinguistik auf den daf unterricht
Edimbilimin Almanca yabancı dil dersine etkisi
HATİCE KOÇ
Yüksek Lisans
Almanca
2022
Alman Dili ve EdebiyatıNecmettin Erbakan ÜniversitesiYabancı Diller Eğitimi Ana Bilim Dalı
PROF. DR. HASAN YILMAZ
- L'analyse semiotique des traductions de l'œuvre intitulée Les Misérables de Victor Hugo dans le contexte Turc du point de vue de la sémiotique de la traduction
Vıctor Hugo'nun Sefiller adlı romanının Türkçe çevirilerinin göstergebilimsel analizi
SERPİL ÖZBÜKER
Yüksek Lisans
Fransızca
2024
Fransız Dili ve EdebiyatıGalatasaray ÜniversitesiFransız Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
PROF. DR. SÜNDÜZ ÖZTÜRK KASAR
- Türkçenin yabancı dil olarak öğretiminde aktif söz varlığı
Түрк тилин чет тили катары үйрөтүүдө активдүү колдонулгон сөздөр
ABDULKADİR KARA
Yüksek Lisans
Türkçe
2017
Türk Dili ve EdebiyatıKırgızistan-Türkiye Manas ÜniversitesiTürkoloji Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. TAALAYBEK ABDİYEV
- Halide Nusret Zorlutuna'nın romanlarında anlatım tekniği olarak hatırat ve mektup
Memories and letters as narrative techniques in Halide Nusret Zorlutuna's novels
RUKİYE EMİRE
Yüksek Lisans
Türkçe
2025
Türk Dili ve Edebiyatıİstanbul Arel ÜniversitesiTürk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
DR. ÖĞR. ÜYESİ TUĞBA ÖZKAN
- Eğitim konulu Cumhuriyet Dönemi Türk romanlarında söz varlığı
The vocabulary in the Republican Era Turkish novels regarding education
MEHMET TOYRAN
Yüksek Lisans
Türkçe
2015
DilbilimGaziosmanpaşa ÜniversitesiTürkçe Eğitimi Ana Bilim Dalı
YRD. DOÇ. DR. SAMİ BASKIN