Klasik Türk şiirinde bana redifli gazellerde kahraman anlatıcı
In classical Turkish poetry the heroic narrator in ghazals with the refrain 'bana'
- Tez No: 947661
- Danışmanlar: PROF. DR. NAZMİ ÖZEROL
- Tez Türü: Doktora
- Konular: Türk Dili ve Edebiyatı, Turkish Language and Literature
- Anahtar Kelimeler: Klasik Türk şiiri, anlatıcı, kahraman anlatıcı, gazel, bana redifi, Classical Turkish poetry, narrator, heroic narrator, ghazal, bana refrain
- Yıl: 2025
- Dil: Türkçe
- Üniversite: İnönü Üniversitesi
- Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Türk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Eski Türk Edebiyatı Bilim Dalı
- Sayfa Sayısı: 660
Özet
Bu çalışmada Klasik Türk edebiyatının önemli nazım şekillerinden biri olan gazellerde, özellikle“bana”redifli gazellerde kahraman anlatıcı ele alınıp incelenmiştir. Tezin temel amacı,“bana”redifli gazellerde kullanılan kahraman anlatıcı tiplerini tespit etmek ve bu tiplerin gazelin tematik yapısını, duygusal atmosferini ve anlamını nasıl etkilediğini analiz etmektir. Bu çalışma, kahraman anlatıcı ve tipoloji gibi kavramların Divan şiirine uygulanabilirliğini sorgulamaktadır. Çalışma, giriş ve üç ana bölümden oluşmaktadır. Giriş bölümünde gazel türünün yapısal ve işlevsel özelliklerine yer verilmiş; gazelde anlatıcının varlığı ve işlevi üzerine teorik çerçeve sunulmuştur. Bu çerçevede, anlatıcının rolünü öne çıkaran çeşitli unsurlar örnek beyitler aracılığıyla açıklanmıştır. Birinci bölümde, anlatı ve anlatıcı kavramlarının bilinen serüveni, edebiyatın içindeki yeri ve farklı türlerdeki şekilleri ele alınmıştır. Ayrıca anlatıcı tipleri detaylandırılmıştır. İkinci bölümde, hem matbu hem de dijital kaynaklardan ulaşılmış, yüzyıllarına göre tasnif edilmiş divanlara dair bilgilere yer verilmiştir. Bu çerçevede toplam 214 divan incelenmiş; bu divanlardan 140'ında toplam 508 adet“bana”redifli gazel tespit edilmiştir. Elde edilen gazeller; dönemsel dağılımları, vezin kullanımı ve redif türleri açısından sistematik biçimde analiz edilmiştir. Üçüncü ve son bölümde ise“bana”redifli gazellerde yer alan kahraman anlatıcı tipleri (âşık, sevgili, rind, Mecnûn vb.) belirlenmiş; bu tiplerin kendilerini nasıl tanımladıkları ve anlatı içindeki temsil biçimleri beyitler üzerinden yorumlanmıştır. Söz konusu anlatıcı tiplerinin duygu, düşünce ve anlatım teknikleri aracılığıyla gazelin estetik yapısını ve tematik örüntüsünü biçimlendirdikleri tespit edilmiştir.
Özet (Çeviri)
This study examines the concept of the heroic narrator in ghazals, one of the most prominent verse forms of Classical Turkish literature, with a particular focus on those ending with the refrain“bana”(“to me”). The primary aim of the dissertation is to identify the types of heroic narrators employed in these bana-refrained ghazals, and to analyze how these narrative types influence the thematic structure, emotional atmosphere, and semantic layers of the poems. The research critically explores the applicability of narratological concepts such as the“heroic narrator”and“typology”within the context of Divan poetry. The study is structured into an introduction and three main chapters. The introduction presents the structural and functional features of the ghazal form and offers a theoretical framework on the presence and role of the narrator within this genre. Various elements that highlight the narrator's role are illustrated through selected couplets. The first chapter explores the historical trajectory of the concepts of narrative and narrator, their role in literature, and their manifestations across different literary genres. Furthermore, different types of narrators are elaborated and classified in accordance with narratological approaches. The second chapter provides information on divans accessed through both printed and digital sources, classified chronologically. In total, 214 divans were examined, of which 140 contained 508 ghazals ending with the refrain“bana.”These ghazals were analyzed systematically in terms of their historical distribution, meter (prosody), and types of refrains. The third and final chapter identifies and examines the types of heroic narrators found in the bana-refrained ghazals (such as the lover, the beloved, the rind, Majnun, etc.). These types are interpreted through the couplets in which they describe and define themselves, revealing how they shape the aesthetic and thematic patterns of the poem through their emotions, thoughts, and expressive techniques. Among the rhetorical devices employed, simile (teşbih) is observed to be especially prominent.
Benzer Tezler
- Klasik türk şiirinde maddi kültür-giyim kuşam
Material culture in classical Turkish poetry-clothing
OLCAY HİÇDURMAZ
Yüksek Lisans
Türkçe
2009
Türk Dili ve EdebiyatıAtatürk ÜniversitesiTürk Edebiyatı Bölümü
PROF. DR. METİN AKKUŞ
- Klasik Türk şiirinde hayvanlar -benzetmelikler, sembolik ifadeler ve mitolojik bilgiler bağlamında-
Animals in classical Turkish poetry -in the context of metaphors, symbolic expressions and mythological information
MUSTAFA KILIÇ
Doktora
Türkçe
2024
Türk Dili ve EdebiyatıAnkara Hacı Bayram Veli ÜniversitesiTürk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
PROF. DR. AYŞE YILDIZ
- Klasik Türk şiirinde hiciv
Satire in Turkish classical school of poety
HİKMET FERİDUN GÜVEN
Doktora
Türkçe
1997
Türk Dili ve EdebiyatıGazi ÜniversitesiTürk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
PROF. DR. ABDULKERİM ABDULKERİMOĞLU
- Klasik Türk şiirinde kutsal ve mitolojik hayvanlar
Sacred and mythological animals in classical Turkish poetry
ŞULE NUR ARSLANBAŞ
Yüksek Lisans
Türkçe
2020
Türk Dili ve EdebiyatıAnkara Hacı Bayram Veli ÜniversitesiTürk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. MUVAFFAK EFLATUN
- Klasik Türk şiirinde rintlik
Rendi in classical Turkish poetry
MUSTAFA YUNUS GÜMÜŞ
Doktora
Türkçe
2018
Türk Dili ve Edebiyatıİnönü ÜniversitesiTürk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. CAFER MUM