Bilmecelerle kavram öğretimi
Teaching concepts with riddles
- Tez No: 948209
- Danışmanlar: PROF. DR. ALİ YAKICI, DOÇ. DR. EMRAH BOZOK
- Tez Türü: Doktora
- Konular: Eğitim ve Öğretim, Türk Dili ve Edebiyatı, Education and Training, Turkish Language and Literature
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2025
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Gazi Üniversitesi
- Enstitü: Eğitim Bilimleri Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Türkçe ve Sosyal Bilimler Eğitimi Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Türk Dili ve Edebiyatı Eğitimi Bilim Dalı
- Sayfa Sayısı: 346
Özet
Çalışmanın amacı; Anadolu sahasında derlenmiş bilmecelerden bir seçki oluşturarak bu bilmeceleri Yenilenmiş Bloom Taksonomisi'ne göre incelemek, sözlü kültür ürünlerinden biri olan bilmecelerin hangi düşünsel süreçlere katkı sağladığını belirlemek ve kavram öğretimindeki önemini tespit ederek bu alandaki diğer çalışmalara ışık tutabilmektir. Çalışmada bilmeceler öncelikle Yenilenmiş Bloom Taksonomisi'ne göre incelenmiş ve bilmecelerin kurgusunda yer alan zihinsel süreç irdelenmiştir. Ayrıca seçilen örnek bir grup üzerinde başarı testi uygulanarak bilmecelerin kavram öğretimine etkisi ortaya konulmaya çalışılmıştır. Bu amaçla karma yöntem kullanılmıştır. Türk Halkının Bilmeceleri adlı eserden seçilen 250 bilmece nitel araştırma yöntemlerinden doküman analizi yöntemiyle Yenilenmiş Bloom Taksonomisi'ne göre incelenmiştir. Bu bilmeceler arasından seçilen 30 bilmece de nicel araştırma yöntemlerinden biri olan başarı testiyle üç okulda uygulanmıştır. İnceleme ve uygulamanın sonucunda bilmecelerin çoğunluğunun taksonomideki üst bilişsel basamaklarda yer aldığı görülmüştür. Bu kapsamda incelenen bilmecelerde; kısa ve yoğun anlatımları, mecaz, benzetme, çağrışım ve cinas gibi birçok dil ögesini barındırmaları, sözcüklere temel anlamlarının dışında yan anlamlar kazandırmaları ve dilin estetik yönünü yansıtmaları gibi özellikler dikkat çekmektedir. Bunun yanında bilmece metinlerinde geçmiş yaşam biçimlerine, değer yargılarına, geleneksel bilgi ve inanç sistemlerine yer verildiği görülmektedir. Bu durum onların kültürel mirasın aktarımında kullanılabilecek ürünler olduğunu göstermektedir. Tüm bu özellikler doğrultusunda bilmeceler kavramları somutlaştırma ve pekiştirme, düşünme ve analiz becerilerini geliştirme, dil ve anlam yönünden zengin bir yapıya sahip olması, eğlendirici özelliklerinden dolayı motivasyonu artırma ve kavramsal düşüncenin derinleşmesine katkı sağlama gibi özellikleriyle kavram öğretiminde etkili bir araç olarak değerlendirilebilir. Araştırmadan elde edilen veriler doğrultusunda üst düzey bilişsel yeteneklerin gelişimine ve anlamlı öğrenmeye katkı sağlayan bilmecelere öğretim programlarında yer verilmesi ve Yenilenmiş Bloom Taksonomisi'nin farklı alanlarda da kullanılması önerilmiştir.
Özet (Çeviri)
The aim of this study is to compile a selection of riddles collected from the Anatolian tradition, to analyze these riddles according to the Revised Bloom's Taxonomy, to determine which cognitive processes are supported by riddles—one of the prominent products of oral culture—and to identify their significance in concept teaching so as to shed light on further studies in this field. In the study, the riddles were first examined based on the Revised Bloom's Taxonomy, and the mental processes reflected in the structure of the riddles were analyzed. Additionally, a success test was administered to a selected sample group in order to reveal the effect of riddles on concept teaching. For this purpose, a mixed-method research design was adopted. A total of 250 riddles selected from the work Riddles of the Turkish People were analyzed through document analysis, which is one of the qualitative research methods, in accordance with the Revised Bloom's Taxonomy. Among these, 30 riddles were selected and applied through a success test—one of the quantitative research methods—across three different schools. As a result of the analysis and application, it was observed that the majority of the riddles correspond to higher-order cognitive levels within the taxonomy. The findings highlight that riddles, with their concise and intense expressions, frequent use of figurative language, metaphors, associations, and puns, their ability to impart meanings beyond literal interpretations, and their reflection of the aesthetic dimensions of language, possess distinctive characteristics. Moreover, it has been noted that riddle texts include references to past lifestyles, value judgments, traditional knowledge, and belief systems, which indicates that they can serve as effective tools for the transmission of cultural heritage. Considering all these features, riddles can be evaluated as effective instruments in concept teaching due to their potential to concretize and reinforce concepts, enhance thinking and analytical skills, enrich language and meaning, increase motivation through their entertaining aspects, and contribute to the deepening of conceptual thinking. Based on the data obtained from the research, it is recommended that riddles, which contribute to the development of higher-order cognitive skills and meaningful learning, be included in educational programs and that the Revised Bloom's Taxonomy be utilized in studies conducted in various fields.
Benzer Tezler
- Ji bo zarokan di fêrkirina Kurdî de rola mamikan: Vekolîn - senifandin
Çocuklara Kürtçe öğretiminde bilmecelerin rolü: İnceleme - sınıflandırma
KENAN SUBAŞI
Yüksek Lisans
Kürtçe
2014
Doğu Dilleri ve EdebiyatıMardin Artuklu ÜniversitesiKürt Dili ve Kültürü Ana Bilim Dalı
ÖĞR. GÖR. RAMAZAN PERTEV
- Niğde yöresinde yaygın olarak kullanılan folklor materyallerindeki etnopedagojik düşüncelerin incelenmesi
Investigation of etnopedagogical things in folklore materials widely used in Niğde region
HAVVA ARSLAN
Yüksek Lisans
Türkçe
2023
Halk Bilimi (Folklor)Niğde Ömer Halisdemir ÜniversitesiEğitim Bilimleri Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. ÜMİT POLAT
- Rakım Çalapala'nın eserlerinde çocuk ve çocuk eğitimi
Children and children?s education in the works of Rakım Çalapala
OLCAY KARAÇAM
- Barış Manço şarkılarında halk kültürü unsurlarının kullanımı
The use of folklor culture elements in Barış Manço songs
SEDA DEDEŞİN
Yüksek Lisans
Türkçe
2023
Halk Bilimi (Folklor)Erzurum Teknik ÜniversitesiTürk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
PROF. DR. YUSUF ZİYA SÜMBÜLLÜ
- Türk halk kültüründe tren
Train in Turkish folk culture
FATMA İPEK ÇINKIR
Yüksek Lisans
Türkçe
2022
Halk Bilimi (Folklor)Osmaniye Korkut Ata ÜniversitesiTürk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
PROF. DR. CENGİZ GÖKŞEN