Bir teknoloji felsefesi yöntemi olarak tekhneontoloji
Techneontology as a method of philosophy of technology
- Tez No: 949562
- Danışmanlar: DOÇ. DR. ÖZGÜR AKTOK
- Tez Türü: Yüksek Lisans
- Konular: Felsefe, Philosophy
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2025
- Dil: Türkçe
- Üniversite: İzmir Katip Çelebi Üniversitesi
- Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Felsefe Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Belirtilmemiş.
- Sayfa Sayısı: 116
Özet
Bu çalışmada, teknolojiye ilişkin geleneksel yaklaşımın aksine, teknolojinin insana sonradan eklemlenen dışsal bir unsur olmadığı; tersine, insan varoluşunun ontolojik olarak kurucu bir boyutunu oluşturduğu savunulmaktadır. Bu bağlamda teknoloji —özellikle modern teknik— çalışmada modern bir olgu olarak ele alınmakta ve onun ortaya çıkışını mümkün kılan zemin olarak tekhne-logos kavramı üzerinden incelenmektedir. Ancak çalışmanın da göstermeyi amaçladığı üzere, tekhne-logos sabit, evrensel ya da tümel bir anlama sahip değildir; bu ontolojik yapının aldığı fenomenal içerik, tarihsel bağlama bağlı olarak farklı şekillerde tezahür etmiştir. Tekniğin ve teknolojinin insana dışsal ya da araçsal bir unsur olarak eklemlenemeyeceği; aksine, insan varlığının kurucu bir unsuru olduğu tezini temellendirmek amacıyla, Martin Heidegger'in teknolojiyi varlığın açığa çıkma kiplerinden biri olarak yorumlayan yaklaşımı bir temel şeklinde gösterilmektedir. Teknoloji, evrensel ve değişmez bir anlama sahip değildir; her tarihsel bağlamda farklı pratiklerle şekillenen, bu pratiklerde anlam kazanan devingen bir kavram olarak anlaşılmalıdır. Bu bağlamda, teknolojinin kökensel yapısını ifade eden tekhne-logos kavramı, aynı zamanda insan varoluşunun kurucu bir ontolojik bileşeni olarak, teknolojinin anlamını özgül bağlamsal görünümleri içinde kavramaya imkân tanıyan bir anahtar kavram olarak konumlandırılmaktadır. Bu doğrultuda Bernard Stiegler'in teknoloji anlayışı, söz konusu ontolojik savı temellendiren bir düşünsel zemin olarak ele alınmış; teknolojinin neden felsefî düşünce açısından acil bir mesele olduğu ortaya konmuştur. Araştırmanın metodolojik çerçevesini oluşturan tekhneontoloji yaklaşımı ise, teknolojinin 'gerçeklik' ve 'varlık' gibi temel ontolojik kategorilerle kurduğu çok katmanlı ilişkileri çözümlemeye imkân tanıyan bir teknoloji felsefesi yöntemidir. Bu yöntem sayesinde teknolojik etkinliklerin anlamı, varlık ve gerçeklik gibi belirleyici ontolojik kategoriler bağlamında derinlemesine analiz edilebilmektedir. Bu çözümlemenin somut bir örneği olarak, Jean Baudrillard'ın simülasyon kuramı incelenmiş ve bu kuramın nasıl tekhneontolojik bir yapıya dayandığı ortaya konularak, teknoloji ve gerçeklik ilişkisine dair çağdaş bir boyut açığa çıkarılmıştır. Sonuç olarak bu çalışma, bir teknoloji felsefesi yöntemi olarak tekhneontoloji aracılığıyla, teknolojinin tarihsel bağlamlar ve kullanım pratikleriyle örülmüş anlam yapısını görünür kılmaktadır.
Özet (Çeviri)
This study challenges the traditional instrumentalist view of technology by arguing that technology is not an external and subsequently attached tool to human existence, but rather constitutes an ontological structure intrinsic to human being itself. In this context, modern technology is treated as a phenomenologically relevant symptom, and the ontological structure enabling its emergence—tekhne-logos—is foregrounded. However, as the study emphasizes, tekhne-logos does not bear a universal or immutable meaning; its phenomenal content differs across historical configurations. The approach of Martin Heidegger, which interprets technology as one of the modes through which being reveals itself, is presented as an ground in order to support the thesis that technique and technology are not external or instrumental elements appended to the human being, but rather constitute a foundational component of human existence. In this vein, Bernard Stiegler's philosophy is employed to reinforce the claim that technology must be reconsidered as a core concern of contemporary thought. The methodological framework of the study is grounded in techneontology, a philosophical approach to technology that explores its layered ontological connections to concepts such as being and reality. As a concrete illustration of this analysis, Jean Baudrillard's theory of simulation is examined to reveal the techneontological structure underlying his view of reality. Ultimately, this study offers a philosophical method that uncovers the historically embedded and contextually constituted meaning-structure of technology through the lens of techneontology.
Benzer Tezler
- On üçüncü ve on dördüncü yüzyıllarda İslam medeniyetinde şifreleme yöntemleri
Encryption methods in the 13th-14th century Islamic world
AFRA AKYOL
Yüksek Lisans
Türkçe
2023
Bilim ve Teknolojiİstanbul Medeniyet ÜniversitesiBilim Tarihi ve Felsefesi Ana Bilim Dalı
DR. ÖĞR. ÜYESİ TAHA YASİN ARSLAN
- Yapay zeka felsefesinde felsefi işlevselciliğin eleştirisi
The critique of the philosophical functionalism in the philosophy of artificial intelligence
TARIK TAZEGÜL
Yüksek Lisans
Türkçe
2023
Bilim ve Teknolojiİstanbul ÜniversitesiFelsefe Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. NECATİ MURAD OMAY
- Philosophical aspects of artificial intelligence
Yapay zekanın felsefi yönleri
MURAT FAİK YAREN
Yüksek Lisans
İngilizce
1998
FelsefeOrta Doğu Teknik ÜniversitesiFelsefe Ana Bilim Dalı
PROF. DR. TEO GRÜNBERG
PROF. DR. AHMET İNAM
- Hans Jonas'ın tıp ve biyoetiği
Hans Jonas' medical and bioethics
MUAMMER KÖROĞLU
Yüksek Lisans
Türkçe
2024
Deontoloji ve Tıp TarihiNecmettin Erbakan ÜniversitesiFelsefe Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. SEBİLE BAŞOK DİŞ
- Değişen çağda tekstil ve moda tasarımı alanında biyoteknoloji olanağında deneysel arayışlar
Experimental search in the possibilities of biotechnology in the field of textile and fashion design in a changing age
FAZİLET CEYHANLI
Sanatta Yeterlik
Türkçe
2025
BiyoteknolojiÇukurova ÜniversitesiSanat ve Tasarım Ana Sanat Dalı
PROF. DR. FATMA ENGİN ALPAT