Sosyobilimsel konu temelli eğitimin okul öncesi öğretmenlerinin pedagojik yapıları ve çocukların bilişsel gelişimleri üzerindeki etkisinin incelenmesi
The effect of socioscientific subject-based education on the pedagogical structure of preschool teachers and children's cognitive development
- Tez No: 949758
- Danışmanlar: PROF. DR. ELİF YEŞİM ÜSTÜN
- Tez Türü: Doktora
- Konular: Eğitim ve Öğretim, Education and Training
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2025
- Dil: Türkçe
- Üniversite: İstanbul Aydın Üniversitesi
- Enstitü: Lisansüstü Eğitim Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Temel Eğitim Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Okul Öncesi Eğitimi Bilim Dalı
- Sayfa Sayısı: 354
Özet
Bu araştırmanın amacı, sosyobilimsel konu temelli eğitimin üç okul öncesi öğretmeninin pedagojik yapıları ile bu öğretmenlerin sınıflarında yer alan çocukların bilişsel gelişimleri üzerindeki etkilerini incelemektir. Çalışma, 2023-2024 eğitim-öğretim yılı bahar döneminde, İstanbul ili Bakırköy ilçesindeki bağımsız bir anaokulunda görev yapan üç gönüllü öğretmen ve bu öğretmenlerin sınıflarında bulunan beş yaş grubuna dâhil 56 çocuk ile gerçekleştirilmiştir. Araştırma, nitel araştırma desenlerinden çoklu durum çalışması modeliyle yürütülmüştür. Verilerin analizinde tümevarımsal içerik analizi ve betimsel analiz yöntemleri birlikte kullanılmıştır. Araştırma süreci toplam 13 hafta sürmüş olup, öğretmenlerle yüz yüze yapılan görüşmeler, onların tercih ettiği gün ve saatlerde gerçekleştirilmiştir. Veri toplama sürecinde öğretmenlerle yapılandırılmış görüşmeler yapılmış; bu kapsamda, sosyobilimsel konulara yönelik görüşme formu, pedagojik alan bilgisine ilişkin sorular ile öğretme-öğrenme sürecine yönelik pedagojik ve epistemolojik inançları ortaya koymaya yönelik sorular kullanılmıştır. Ayrıca öğretmenler, sınıflarındaki çocuklara yönelik Bağımsız Öğrenme Davranışları Ölçeği'ni veri toplama süreciyle eş zamanlı olarak doldurmuşlardır. Okul öncesi eğitimi, çocuk gelişimi ve fen eğitimi alanlarında uzman akademisyenler tarafından katılımcı öğretmenlere yönelik, sosyobilimsel konular temelli eğitim içerikleri yedi oturum hâlinde sunulmuştur. Eğitim sürecinin ardından öğretmenler, etkinlik planı yapılandırma formları aracılığıyla dört farklı sosyobilimsel konu etkinliği hazırlayarak kendi sınıflarında uygulamaya geçmiştir. Uygulamalar sırasında ses kayıtları alınmış ve gözlemler yapılmış; bu yöntemlerle nitel veri toplanmıştır. Uygulama süreci tamamlandıktan sonra, öğretmenlerle ilk aşamada kullanılan görüşme formları tekrar uygulanmış ve elde edilen veriler pedagojik yapıların değişimini ortaya koymak amacıyla analiz edilmiştir. Etkinlik planları ve gözlem formları da her uygulamadan sonra ayrı ayrı değerlendirilerek süreç boyunca öğretmen gelişimi izlenmiştir. SBK temelli eğitimin çocukların bilişsel gelişimlerine olan etkisi, uygulama öncesi ve sonrası Bağımsız Öğrenme Davranışları Ölçeği sonuçları, uygulama sürecinde gözlemlenen akıl yürütme örüntüleri ve kanıt kullanım düzeyleri dikkate alınarak değerlendirilmiştir. Analiz bulguları, sosyobilimsel konu temelli eğitimin hem öğretmenlerin pedagojik yapılarında hem de çocukların bilişsel gelişimlerinde olumlu etkiler yarattığını göstermektedir. Elde edilen veriler bütüncül olarak değerlendirildiğinde, sosyobilimsel konu temelli eğitimin öğretmenlerin pedagojik yaklaşımlarında anlamlı dönüşümler sağladığı görülmektedir. Öğretmenlerin geleneksel, bilgi aktarımı merkezli öğretim anlayışından uzaklaşarak çocuk merkezli, süreç odaklı ve bütüncül bir pedagojik yaklaşımı benimsedikleri anlaşılmaktadır. Bu süreçte öğretmenlerin öğretim stratejilerini çeşitlendirdikleri, öğrenme ortamlarını çocukların gelişimsel özelliklerine ve bireysel ihtiyaçlarına uygun şekilde yapılandırmaya başladıkları ve değerlendirme süreçlerinde daha otantik ve süreç temelli yöntemlere yöneldikleri belirlenmiştir. Sosyobilimsel konu temelli etkinliklerin çocukların etkileşim, akıl yürütme ve kanıt kullanma becerilerini geliştirdiği görülmüştür. Çocuklar tartışmalara daha aktif katılım göstermiş, fikirlerini gerekçelendirerek ifade etme düzeylerinde artış gözlemlenmiştir. Ayrıca, bağımsız öğrenme davranışlarında anlamlı bir gelişme kaydedilmiştir. Araştırma sonucunda elde edilen bulgular, mevcut literatür ile ilişkilendirilerek değerlendirilmiş; bu doğrultuda erken çocukluk eğitimcilerine, eğitim politikası geliştiricilerine ve alan yazına katkı sağlamak isteyen araştırmacılara çeşitli öneriler sunulmuştur.
Özet (Çeviri)
The purpose of this study is to examine the effects of sociological subject-based education on the pedagogical structures of three preschool teachers and the cognitive development of children in their classrooms. The study was conducted during the spring semester of the 2023-2024 academic year with three volunteer teachers working at an independent kindergarten in the Bakırköy district of Istanbul and 56 children aged 5 years old in these teachers' classrooms. The research was conducted using the multiple case study model, one of the qualitative research designs. Inductive content analysis and descriptive analysis methods were used together in the analysis of the data. The research process lasted a total of 13 weeks, and face-to-face interviews with the teachers were conducted on the days and at the times they preferred. During the data collection process, structured interviews were conducted with the teachers; in this context, an interview form on sociological issues, questions related to pedagogical field knowledge, and questions aimed at revealing pedagogical and epistemological beliefs about the teaching-learning process were used. In addition, the teachers filled out the Independent Learning Behaviors Scale for the children in their classrooms simultaneously with the data collection process. Educational content based on sociological topics was presented to participating teachers in seven sessions by academics specializing in preschool education, child development, and science education. Following the training process, teachers prepared four different sociological topic activities using activity plan design forms and implemented them in their own classrooms. Audio recordings were made and observations were conducted during the applications, and qualitative data was collected using these methods. After the application process was completed, the interview forms used in the first stage were reapplied to the teachers, and the data obtained was analyzed to reveal changes in pedagogical structures. Activity plans and observation forms were also evaluated separately after each application, and teacher development was monitored throughout the process. The effect of SBK-based education on children's cognitive development was evaluated by considering the results of the Independent Learning Behaviors Scale before and after the application, the reasoning patterns observed during the application process, and the levels of evidence use. The analysis findings show that sociological subject-based education has positive effects on both teachers' pedagogical structures and children's cognitive development. When the data obtained are evaluated holistically, it is seen that socio-scientific subject-based education brings about meaningful transformations in teachers' pedagogical approaches. It is understood that teachers have moved away from the traditional, knowledge-transfer-centered teaching approach and adopted a child-centered, process-oriented, and holistic pedagogical approach. During this process, it was determined that teachers diversified their teaching strategies, began to structure learning environments in accordance with children's developmental characteristics and individual needs, and turned to more authentic and process-based methods in their assessment processes. It was observed that sociological subject-based activities developed children's interaction, reasoning, and evidence-based reasoning skills. Children participated more actively in discussions, and an increase was observed in their ability to express their ideas with justification. In addition, a significant improvement was recorded in their independent learning behaviors. The findings obtained as a result of the research were evaluated in relation to the existing literature; in this context, various recommendations were made to early childhood educators, education policy developers, and researchers who wish to contribute to the field.
Benzer Tezler
- Deneyimli okul öncesi öğretmenlerinin sosyobilimsel konuların öğretimine ilişkin görüşlerinin incelenmesi
Examination of the experienced preschool teachers' views and practices on teaching socioscientific issues
KÜBRA EZGİ GÜVENCE
Yüksek Lisans
Türkçe
2022
Eğitim ve Öğretimİstanbul Aydın ÜniversitesiTemel Eğitim Ana Bilim Dalı
DR. ÖĞR. ÜYESİ ALİ YİĞİT KUTLUCA
- Ortaokul öğrencilerine sosyobilimsel konu temelli çevrimiçi STEM eğitimine yönelik örnek bir tasarım geliştirilmesi ve değerlendirilmesi
Evaluation and development of an example design of socio-scientific subject based online stem education for secondary students
SİBEL UYANIK
Yüksek Lisans
Türkçe
2021
Eğitim ve ÖğretimMarmara ÜniversitesiMatematik ve Fen Bilimleri Eğitimi Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. ELİF BENZER
- Türkiye'de sosyobilimsel konulara yönelik yapılan çalışmaların içerik analizi
Content analysis of studies on socioscientific issues in Turkey
NURAN KARA ÖZASLAN
Yüksek Lisans
Türkçe
2025
Eğitim ve ÖğretimKütahya Dumlupınar ÜniversitesiTemel Eğitim Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. MUHAMMET ÖZDEN
- Investigating middle school students' supporting reasons throughout written argumentation in the context of socio-scientific issue-based instruction
Sosyobilimsel konu temelli öğrenme bağlamında ortaokul öğrencilerinin argümantasyon gerekçelerinin incelenmesi
BÜŞRA AKKAŞ
Yüksek Lisans
İngilizce
2018
Eğitim ve ÖğretimYıldız Teknik ÜniversitesiMatematik ve Fen Bilimleri Eğitimi Ana Bilim Dalı
PROF. DR. MUSTAFA SAMİ TOPÇU
- Sosyobilimsel konu temelli bir ünitenin geliştirilmesi: 7. sınıf öğrencilerinin konu alan bilgisi ve argümantasyon nitelikleri
The development of a socioscientific issues-based unit: Content knowledge and argumentation qualifications of middle school students
NEJLA ATABEY
Doktora
Türkçe
2016
Eğitim ve ÖğretimMuğla Sıtkı Koçman Üniversitesiİlköğretim Eğitimi Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. MUSTAFA SAMİ TOPÇU