Obsesif kompulsif belirtilerde öz-tiksinmenin rolünün kaygı, suçluluk, utanç, tiksinme ve öfke çerçevesinde incelenmesi
Examining the role of self-disgust in obsessive-compulsive symptoms in the framework of anxiety, guilt, shame, disgust, and anger
- Tez No: 949776
- Danışmanlar: DR. ÖĞR. ÜYESİ TALAT DEMİRSÖZ
- Tez Türü: Yüksek Lisans
- Konular: Psikoloji, Psychology
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2025
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Hacettepe Üniversitesi
- Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Psikoloji Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Klinik Psikoloji Bilim Dalı
- Sayfa Sayısı: 162
Özet
Obsesif-kompulsif bozukluk (OKB) uzun yıllardır biyolojik, bilişsel ve davranışsal kuramlar temelinde açıklanmaya çalışılmış; ancak tüm bu kuramsal zenginliğe karşın, OKB'nin duygusal bileşenlerine odaklanan çalışmalar alanyazında görece sınırlı kalmıştır. Var olan sınırlı sayıdaki çalışmalarda ise OKB'nin özellikle kaygı, suçluluk, utanç, öfke ve tiksinme gibi duygularla ilişkili olduğu sıkça bildirilmiştir. Bu araştırma kapsamında öncelikle söz konusu duyguların obsesif-kompulsif belirtilerle olan ilişkilerini bir arada ele almak; ardından, bu duygular kontrol edildikten sonra, öz-tiksinmenin belirtiler üzerindeki özgün katkısını değerlendirmek amaçlanmıştır. Öz-tiksinme, benliğe yönelik bilişsel ve duygusal olumsuzluk içeren ve diğer öz-bilinçli duygulardan ayrışan bir yapıdır. Çalışma 362 üniversite öğrencisi ile çevrim içi yürütülmüştür. Çalışmada Boyutsal Obsesyon-Kompulsiyon Ölçeği (BOKÖ), Beck Anksiyete Ölçeği (BAÖ), Suçluluk-Utanç Ölçeği (SUTÖ), Tiksinme Ölçeği–Revize Form (TÖ-R), Öz-Tiksinme Ölçeği–Revize Form (ÖTÖ-R) ve Sürekli Öfke–Öfke İfade Tarzı Ölçeği (SÖÖTÖ) kullanılmıştır. İlk olarak yapılan korelasyon analizi sonucunda araştırma kapsamındaki bu duygular ile OKB arasında istatistiksel olarak anlamlı ilişkiler gözlenmiştir. Yapılan hiyerarşik (aşamalı) regresyon analizi sonucunda da üçüncü basamakta modele dahil edilen öz-tiksinmenin, sosyo-demografik faktörler ve diğer tüm duygusal değişkenlerin etkileri kontrol edildiğinde dahi obsesif-kompulsif belirtiler üzerinde pozitif ve istatistiksel olarak anlamlı bir açıklayıcı güce sahip olduğu gözlenmiştir. Öncelikle bu bulgulardan hareketle kaygı, OKB için hâlâ önemli ve merkezi bir rol oynamaya devam ediyor gibi görünmektedir. Bunun yanı sıra sonuçlar duygusal değişkenlerin, OKB'nin anlaşılmasında ve müdahale süreçlerinde dikkate alınması gereken önemli bir bileşen olabileceğine işaret etmekte ve bütüncül bir çerçeve sunmaya yardımcı olmaktadır. Özellikle öz-tiksinmenin, diğer duygulardan bağımsız olarak anlamlı bir yordayıcı değişken olarak öne çıkması, bu yapının OKB'nin gelişiminde ve sürdürülmesinde özgün bir rol oynayabileceğine işaret etmektedir. Bu bağlamda, öz-tiksinmeye yönelik bilişsel ve duygusal içeriklerin klinik değerlendirmelerde dikkate alınması ve terapi süreçlerinde hedeflenmesi, OKB belirtilerinin daha derinlemesine anlaşılması ve müdahale stratejilerinin çeşitlendirilmesi açısından katkı sağlayabilir.
Özet (Çeviri)
Obsessive-compulsive disorder (OCD) has been tried to be explained on the basis of biological, cognitive and behavioral theories for many years; however, despite all this theoretical diversity, studies focusing on the emotional components of OCD have remained relatively limited in the literature. In the limited number of existing studies, it has been frequently reported that OCD is associated with emotions such as anxiety, guilt, shame, anger and disgust. Within the scope of this study, we first aimed to examine the relationship between these emotions and obsessive-compulsive symptoms together and then, after controlling for these emotions, to evaluate the unique contribution of self-loathing on symptoms. Self-loathing is a construct that involves cognitive and emotional negativity toward the self and is distinct from other self-conscious emotions. The study was conducted online with 362 university students. Dimensional Obsession-Compulsion Scale (DOCS), Beck Anxiety Inventory (BAI), Guilt and Shame Scale (GSS), Disgust Scale-Revised Form (DS-R), Self-Disgust Scale-Revised Form (SDS-R), and State-Trait Anger Expression Scale (STAXI) were used in the study. As a result of the first correlation analysis, statistically significant relationships were observed between these emotions and OCD. As a result of the hierarchical (stepwise) regression analysis, it was observed that self-disgust, which was included in the model in the third step, had a positive and statistically significant explanatory power on obsessive-compulsive symptoms even when the effects of socio-demographic factors and all other emotional variables were controlled. First of all, based on these findings, it seems that anxiety still continues to play an important and central role in OCD. In addition, the results indicate that emotional variables may be an important component that should be taken into account in understanding OCD and intervention processes and help to provide a holistic framework. In particular, the fact that self-disgust stands out as a significant predictor variable independent of other emotions indicates that this construct may play a unique role in the development and maintenance of OCD. In this context, taking into account the cognitive and emotional content of self-disgust in clinical evaluations and targeting it in therapy processes may contribute to a deeper understanding of OCD symptoms and diversification of intervention strategies.
Benzer Tezler
- Çocukluk çağı travmaları ile obsesif kompulsif belirtiler arasındaki ilişkide öz tiksinmenin aracı rolü
The mediating role of self disgust in the relationship between childhood trauma and obsessive-compulsive symptoms
SEDANUR AKTÜRK
Yüksek Lisans
Türkçe
2025
Psikolojiİstanbul Gedik ÜniversitesiPsikoloji Ana Bilim Dalı
DR. ÖĞR. ÜYESİ BARKAN ESKİİLİ
- Obsesif kompulsif bozukluk belirtilerinin intihar riskiyle ilişkisi: Öz tiksinmenin rolü
The relationship between obsessive compulsive disorder symptoms and suicide risk: The role of self-disgust
İSLİM YILMAZ
Yüksek Lisans
Türkçe
2024
PsikolojiAnkara Sosyal Bilimler ÜniversitesiKlinik Psikoloji Bilim Dalı
DOÇ. DR. YASEMİN KAHYA
- Obsesif inançların, stresle başa çıkma tarzlarının ve öz şefkatin romantik ilişki odaklı obsesif kompulsif belirtilerle ilişkisinin incelenmesi
Examination of the relationship between obsessive beliefs, coping styles, and self-compassion with romantic relationship centered obsessive compulsive symptoms
ÖZLEM DURMAZ
Yüksek Lisans
Türkçe
2023
PsikolojiİSTANBUL BEYKENT ÜNİVERSİTESİPsikoloji Ana Bilim Dalı
PROF. DR. ÖMER ŞENORMANCI
- Exploring emotion regulation in OCD: A focus on intrapersonal and interpersonal strategies across OCD, relationship and partner focused OCD
OKB'de duygu düzenleme: Genel ve romantik ilişki temelli OKB belirtilerinde birey içi ve kişiler arası stratejilerin incelenmesi
DEMET ESRA SOYSAL
Yüksek Lisans
İngilizce
2025
PsikolojiBaşkent ÜniversitesiPsikoloji Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. BURÇİN AKIN SARI
- Obsesif kompulsif bozukluğu olan olguların biyopsikososyal özellikleri
Başlık çevirisi yok
S. HALİME ASLAN