Meslek folkloru bağlamında Eminönü'nde şapkacılık mesleği
Hat-making profession in Eminönü in the context of occupational folklore
- Tez No: 949852
- Danışmanlar: DOÇ. DR. UĞUR DURMAZ
- Tez Türü: Doktora
- Konular: Halk Bilimi (Folklor), Türk Dili ve Edebiyatı, Folklore, Turkish Language and Literature
- Anahtar Kelimeler: Meslek Folkloru, Eminönü, Şapkacılık, Sermaye Türleri, Kültürel Miras, Occupational Folklore, Eminönü, Hatting, Capital Types, Cultural Heritage
- Yıl: 2025
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Kocaeli Üniversitesi
- Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Türk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Türk Dili ve Edebiyatı Bilim Dalı
- Sayfa Sayısı: 298
Özet
Bu çalışma, Türkiye'de geleneksel zanaatlar arasında önemli bir yere sahip olan şapkacılık mesleğini, özellikle İstanbul-Eminönü özelinde ele alarak halkbilimi disiplini çerçevesinde incelemeyi amaçlamaktadır. Çalışmada şapkacılık, yalnızca başı örtmeye yarayan bir giyim eşyasının üretimi değil; aynı zamanda tarihsel, toplumsal ve kültürel anlamlar taşıyan bir üretim alanı ve yaşam biçimi olarak değerlendirilmiştir. Bu bağlamda bu çalışma hem maddi kültür hem de meslek folkloru açısından şapkacılığı çok katmanlı bir halkbilimi nesnesi olarak ele almaktadır. Araştırma, İstanbul'un tarihî ticaret hanlarında (Büyük Valide Han, Büyük Yeni Han, Caferiye Han, Esenler İş Hanı, Vural Han, Sümbüllü Han vb.) ve Mercan Yokuşu'nda faaliyet gösteren şapkacılarla yapılan görüşmelerle, gözlem notları ve literatür taraması yoluyla gerçekleştirilmiştir. Elde edilen veriler ışığında, şapkacılığın resmî ve sivil kolları arasındaki farklar ortaya konulmuş; mesleğin geçirdiği dönüşümler, ustaların mesleğe dair algıları ve bu zanaatın mekânsal bağlamda nasıl yaşatıldığı analiz edilmiştir. Çalışmada özellikle“han”ların yalnızca fiziksel üretim alanları değil, aynı zamanda kültürel aktarımın, mesleki kimliğin ve kolektif belleğin inşa edildiği sembolik mekânlar olduğu savunulmuştur. Bu çalışma halkbiliminde önemli bir kuramsal çerçeve sunan“meslek folkloru, sermaye türleri, yaşayan kültürel miras, mekânın kültürel işlevi ve kolektif bellek”gibi kavramlar doğrultusunda yapılandırılmıştır. Sonuç olarak bu çalışma şapkacılık mesleğinin yalnızca teknik ve ekonomik boyutlarıyla değil, aynı zamanda tarihsel sürekliliği, kültürel temsili ve toplumsal işlevleriyle ele alındığında; Türkiye'nin modernleşme serüveni, gündelik yaşam pratikleri ve halk kültüründeki değişim dinamiklerine dair özgün bir bakış sunduğunu göstermektedir.
Özet (Çeviri)
This study aims to analyse the hat-making profession, which has an important place among the traditional crafts in Turkey, within the framework of the discipline of folklore, with a particular focus on Istanbul-Eminönü. In the study, hat-making is not only the production of an article of clothing used to cover the head; it is also considered as a production area and a way of life that carries historical, social and cultural meanings. In this context, this study deals with hat-making as a multi-layered folklore object in terms of both material culture and occupational folklore. The research was carried out through interviews with hatters operating in Istanbul's historical trade inns (Büyük Valide Han, Büyük Yeni Han, Caferiye Han, Esenler İş Han, Vural Han, Sümbüllü Han, etc.) and Mercan Yokuşu, observation notes and literature review. In the light of the data obtained, the differences between the official and civilian branches of millinery were revealed; the transformations of the profession, the perceptions of the masters about the profession and how this craft is kept alive in the spatial context were analysed. The study argues that 'inns' are not only physical production spaces but also symbolic spaces where cultural transmission, professional identity and collective memory are constructed. This study is structured in line with concepts such as 'occupational folklore, capital types, living cultural heritage, cultural function of space and collective memory' which provide an important theoretical framework in folklore. As a result, this study shows that when the hat-making profession is considered not only with its technical and economic dimensions, but also with its historical continuity, cultural representation and social functions; it offers a unique perspective on Turkey's modernisation adventure, daily life practices and dynamics of change in folk culture.
Benzer Tezler
- Meslek folkloru bağlamında Sivas esnaf lokantaları
Sivas artisan restaurants in the context of occupational folklore
TÜRKAN GENÇ
Yüksek Lisans
Türkçe
2025
Halk Bilimi (Folklor)Sivas Cumhuriyet ÜniversitesiTürk Edebiyatı Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. ÖZLEM DEMREN
- Meslek folkloru bağlamında Afyonkarahisar'da keçe yapımı ve geleneği
Felt-making and tradition in Afyonkarahisar city in the context of occupational folklore
TUĞBA KARAKAYA
Yüksek Lisans
Türkçe
2025
Türk Dili ve EdebiyatıEskişehir Osmangazi ÜniversitesiTürk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
PROF. DR. ASLI BÜYÜKOKUTAN TÖRET
- Meslek folkloru bağlamında Mersin'de balıkçılık
Fishing in Mersin in the context of occupational folklore
BERKANT ÖRKÜN
Yüksek Lisans
Türkçe
2016
Halk Bilimi (Folklor)Mersin ÜniversitesiTürk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
PROF. DR. NİLGÜN ÇIBLAK COŞKUN
- Meslek folkloru bağlamında hekimlik
Physic in the context of occupational folklore
PINAR KARATAŞ
Doktora
Türkçe
2016
Halk Bilimi (Folklor)Hacettepe ÜniversitesiTürk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
PROF. DR. NEBİ ÖZDEMİR
- Meslek folkloru bağlamında Kurucaşile'de ahşap tekne yapımı geleneği
Wooden boat making tradition in Kurucasile in the context of occupational folklore
HALİL İBRAHİM DOĞAR
Yüksek Lisans
Türkçe
2024
Halk Bilimi (Folklor)İstanbul Kültür ÜniversitesiTürk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
PROF. DR. MUHARREM KAYA