Karşılaştırmalı anayasa hukukunda halk girişimi
Popular initiative in comparative constitutional law
- Tez No: 950850
- Danışmanlar: PROF. DR. ABDULLAH SEZER
- Tez Türü: Doktora
- Konular: Hukuk, Law
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2025
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Marmara Üniversitesi
- Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Kamu Hukuku Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Kamu Hukuku Bilim Dalı
- Sayfa Sayısı: 254
Özet
Modern devletlerde, halkın siyasal süreçlere doğrudan katılım talebi 1970'li yıllardan itibaren giderek artmış ve bu eğilim, siyaset bilimi ile kamu hukuku literatüründe önemli bir tartışma alanı haline gelmiştir. Son otuz yılda ise teknolojik gelişmelerin ve bilgiye erişimin yaygınlaşmasının da etkisiyle, bu katılım talepleri daha görünür ve etkili bir hale gelmiştir. Bu süreçte birçok ülke, yurttaşların yasa yapım sürecine aktif olarak katılabilmesini sağlayan anayasal ve yasal mekanizmaları hayata geçirmiştir. Bu mekanizmalardan biri olan halk girişimi, halkın belirli sayıda imza toplayarak yasa önerisinde bulunabilmesine imkân tanıyan yasa yapımına katılım aracıdır. Avrupa Konseyi'ne üye birçok devlette bu araç çeşitli biçimlerde anayasal veya yasal düzeyde düzenlenmişken, Türkiye'nin de bir Avrupa Konseyi üyesi olmasına rağmen bu alanda henüz somut bir adım atılmamıştır. Ancak Avrupa'daki uygulamalara bakıldığında, bu tür katılım mekanizmalarının yalnızca anayasal metinlerde yer almasının yeterli olmadığı; etkin ve sürdürülebilir bir şekilde işlerlik kazanabilmeleri için ayrıntılı ikincil düzenlemelere ve uygulamayı destekleyici altyapılara ihtiyaç duyulduğu görülmektedir. Bu bağlamda, katılımın teknik ve pratik boyutları da göz önünde bulundurularak, kullanım kolaylığı sağlayan araçların ve yöntemlerin geliştirilmesi önem arz etmektedir. Öte yandan, halkın çoğunluğu tarafından alınabilecek kararların, demokratik ilkelere uygunluk bakımından sınırlandırılması da zorunludur. Çünkü çağdaş demokrasiler, yalnızca çoğunluğun taleplerine değil, aynı zamanda azınlıkların hak ve özgürlüklerinin korunmasına da dayanır. Dolayısıyla halk girişimi mekanizması tasarlanırken hem karar alma sürecinin meşruiyeti hem de toplumsal denge açısından belirli anayasal ve yasal sınırlamaların öngörülmesi gereklidir. Bu tezde, halk girişimi kurumunun karşılaştırmalı anayasa hukuku perspektifiyle kavramsal temelleri, anayasal çerçevesi ve uygulama biçimleri incelenecek; ayrıca Avrupa Konseyi'ne üye bazı ülkelerdeki örnekler üzerinden hukuki altyapı, sınırlandırma ölçütleri ve uygulama araçları karşılaştırmalı olarak ele alınacaktır. Tüm bu tartışmalardan yola çıkılarak, Türkiye bakımından halk girişimi mekanizmasının anayasal düzeyde nasıl düzenlenebileceğine ilişkin somut öneriler geliştirilecektir
Özet (Çeviri)
Since the 1970s, the demand for direct public participation in political processes has steadily increased in modern states, becoming a significant topic of debate in political science and public law literature. Over the past thirty years, advancements in technology and the widespread accessibility of information have made these demands more visible and effective. In this context, many countries have adopted constitutional and legal mechanisms that enable citizens to actively participate in the legislative process. One such mechanism is the popular initiative, a direct democracy tool that allows citizens to propose legislation by collecting a certain number of signatures. While this instrument has been implemented in various forms at the constitutional or statutory level in many Council of Europe member states, Turkey, despite being a member of the Council has yet to take concrete steps in this area. However, European practice shows that the mere presence of such mechanisms in constitutional texts is not sufficient; effective and sustainable implementation also requires detailed secondary legislation and supporting administrative infrastructure. In this regard, taking into account the technical and practical aspects of participation, it is essential to develop tools and methods that facilitate public use. Moreover, it is crucial to define the boundaries of decisions made by popular majority, as contemporary democracies rest not only on majority rule but also on the protection of minority rights and freedoms. Therefore, when designing a popular initiative mechanism, it is necessary to establish a balanced legal framework that ensures both democratic legitimacy and social equilibrium. This thesis examines the conceptual foundations, constitutional structure, and implementation methods of the popular initiative within a comparative constitutional law framework. It further analyzes legal frameworks, restriction criteria, and implementation models in selected Council of Europe member states. Based on these discussions, the study aims to develop concrete recommendations for how the popular initiative could be constitutionally regulated in Turkey and to contribute to the academic literature on this topic.
Benzer Tezler
- Vaccination as a medical intervention example in Turkish Civil Law
Bir tıbbi müdahale örneği olarak Türk Medeni Hukukunda aşı
ZEYNEP ÖZGE OĞUZ
Yüksek Lisans
İngilizce
2023
Hukukİstanbul Medeniyet ÜniversitesiÖzel Hukuk Ana Bilim Dalı
PROF. DR. ÜMİT GEZDER
- Karşılaştırmalı anayasa hukukunda siyasi özerklik
Political autonomy in comparative constitutional law
MELİSA AYDIN YAMAKOĞLU
- Karşılaştırmalı anayasa hukukunda: (Türkiye ve Azerbaycan örneğinde) yürütme erkinin düzenleyici araçları
In comparative constitutional law: (In the example of Turkey and Azerbaijan) regulatory tools of the executive power
SULEYMAN SHABANOV
Yüksek Lisans
Türkçe
2023
HukukAnkara Hacı Bayram Veli ÜniversitesiSiyaset Bilimi ve Kamu Yönetimi Ana Bilim Dalı
PROF. DR. ÖMER KESKİNSOY
- Karşılaştırmalı anayasa hukukunda kültürel kimlik hakkı
The right to cultural identity in comparative constitutional law
TAHA KURT
- Karşılaştırmalı anayasa hukukunda çevre hakkı
Environmental right in comperative constitutional law
NAZLI ORAL ERKAN
Yüksek Lisans
Türkçe
2021
HukukSüleyman Demirel ÜniversitesiKamu Hukuku Ana Bilim Dalı
PROF. DR. YÜKSEL METİN