Karaçay-Balkarcada çokluk ve iyelik çekimi
Plurals and possessives in Karachay-Balkar
- Tez No: 951019
- Danışmanlar: DOÇ. DR. MELİKE ÜZÜM, PROF. DR. NURETTİN DEMİR
- Tez Türü: Yüksek Lisans
- Konular: Dilbilim, Linguistics
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2025
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Hacettepe Üniversitesi
- Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Çağdaş Türk Lehçeleri ve Edebiyatları Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Çağdaş Türk Lehçeleri ve Edebiyatları Bilim Dalı
- Sayfa Sayısı: 175
Özet
ELİBOL, Sümeyye. Karaçay-Balkarca Çokluk ve İyelik Çekimi, Yüksek Lisans, Ankara, 2025. Bu çalışmada, Karaçay-Balkarcada isim çekim morfolojisinin iki temel kategorisi olan çokluk ve iyelik çekimleri ele alınmaktadır. Araştırmanın kuramsal çerçevesi, işlevsel dilbilgisi ve biçimbilimin kuramları temelinde oluşturulmuştur. Veri, ayrıntılı bir inceleme yapabilmek ve kullanımda ortaya çıkan varyantlaşmayı tespit edebilmek amacıyla Hasan Şavayev'e ait Aç Eşikni Menme adlı öyküsüyle sınırlandırılmıştır. Çalışmada, çokluk kategorisi esas olarak {+lA} biçimbirimiyle temsil edilmekte olup, bu yapı Türk dillerindeki yaygın {+lAr} formundan fonolojik olarak farklılık göstermektedir. Çokluk ekinin sözdizimsel özellikleri ve iyelik ekleriyle kurduğu morfolojik ilişkiler detaylı biçimde ele alınmıştır. İyelik yapıları ise kişi ve sayı kategorileriyle uyumlu biçimde işleyen düzenli çekim kalıpları olarak analiz edilmiş, belirli ve belirsiz iyelik türleri ile zamirle kurulan iyelik yapıları metin temelli olarak sınıflandırılmıştır. Karaçay-Balkarcadaki çokluk ve iyelik çekimi, yalnızca biçimsel varyasyonlarla değil, aynı zamanda Türk dilleri içindeki tipolojik konumunu yansıtan işlevsel özelliklerle de dikkat çekmektedir. Çalışmanın sonucunda, Karaçay-Balkarcanın çokluk ve iyelik çekim morfolojisinin, Türk dilleri genelindeki sistematik örüntülerle uyum gösterirken yerel ve tarihsel dil ilişkilerinden kaynaklanan özgün yapılar geliştirdiği ortaya konmuştur.
Özet (Çeviri)
ELİBOL, Sümeyye. Plurals and Possessives in Karachay-Balkar, Master's Thesis, Ankara, 2025. This study investigates two core categories of nominal inflectional morphology in Karachay-Balkar: Plurality and possessive constructions. The theoretical framework of the research is based on morphological and functional linguistic approaches, and the data is drawn from the short story Aç Eşikni Menme by Hasan Şavayev. The plural category in Karachay-Balkar is primarily marked by the morpheme {+lA}, which phonologically diverges from the common Turkic plural suffix {+lAr}. The study analyzes the syntactic placement of the plural marker and its morphological interactions with possessive suffixes. Possessive structures are examined with respect to person and number agreement, and classified according to their specificity, including definite, indefinite, and pronominal possessive types based on textual examples. The findings reveal that plural and possessive inflections in Karachay-Balkar reflect not only formal variation but also functional patterns that are shaped by both universal Turkic paradigms and language-internal developments. The research contributes to the understanding of Karachay-Balkar morphology as a system that aligns with broader Turkic typology while developing different structural features due to language contact.
Benzer Tezler
- Karaçay-Malkarcada 'almak' ve 'vermek' fiillerinin anlamsal alanları
Semantic fields of verbs 'to take' and 'to give' in Karachay-Balkar
ANASTASIIA KRAINIUCHENKO
Yüksek Lisans
Türkçe
2021
DilbilimHacettepe ÜniversitesiÇağdaş Türk Lehçeleri ve Edebiyatları Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. MEVLÜT ERDEM
- Karaçay Balkarlarda aidiyet
Belonging in Karachay Balkars
MERVE YURTSEVEN
Yüksek Lisans
Türkçe
2023
Siyasal BilimlerBahçeşehir ÜniversitesiKüresel Siyaset ve Uluslararası İlişkiler Ana Bilim Dalı
PROF. DR. ULAŞ SUNATA ÖZDEMİR
- Kırgızcada isim-fiil cümleleri ve Türkiye Türkçesindeki karşılıkları
Noun clauses in Kyrgyz and counterparts in Turkish
CUMA BOLAT
Yüksek Lisans
Türkçe
2018
DilbilimHacettepe ÜniversitesiÇağdaş Türk Lehçeleri ve Edebiyatları Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. İBRAHİM AHMET AYDEMİR
- Kıpçak grubu Türk dillerinin karşılaştırmalı ses bilgisi
The Comparative phonology of the Turkic languages in Kipchak group
SÜER EKER
Doktora
Türkçe
1998
DilbilimHacettepe ÜniversitesiTürk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
PROF. DR. TALAT TEKİN
- Kıpçak grubu Türk dillerinde -GAn ekiyle oluşturulan yan cümleler
Non-finite clauses with the -GAn suffix in Kipchak Turkic
AYŞEGÜL ÖZKAN
Yüksek Lisans
Türkçe
2023
DilbilimHacettepe ÜniversitesiÇağdaş Türk Lehçeleri ve Edebiyatları Ana Bilim Dalı
PROF. DR. NURETTİN DEMİR