Duygu okuryazarlığını geliştirmeye yönelik yaratıcı drama temelli bir model önerisi
A creative drama-based model proposal for the development of emotional literacy
- Tez No: 951026
- Danışmanlar: PROF. DR. BAŞAK UYSAL
- Tez Türü: Doktora
- Konular: Eğitim ve Öğretim, Türk Dili ve Edebiyatı, Education and Training, Turkish Language and Literature
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2025
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Gazi Üniversitesi
- Enstitü: Eğitim Bilimleri Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Türkçe ve Sosyal Bilimler Eğitimi Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Türkçe Eğitimi Bilim Dalı
- Sayfa Sayısı: 391
Özet
Bu araştırmanın amacı, dil becerileriyle ilişkilendirilerek yapılandırılan yaratıcı drama temelli duygu okuryazarlığı modeli aracılığıyla Türkçe öğretmeni adaylarının duygu okuryazarlığı becerilerini ve duygu okuryazarlığı ile dil becerileri arasındaki ilişki kurma yeterliklerini geliştirmektir. Geliştirilen yaratıcı drama temelli duygu okuryazarlığı modeli kapsamında öğretmen adaylarının duygu okuryazarlığı becerilerindeki gelişimleri, sürece dair görüş ve deneyimleri ile duygu okuryazarlığı ve dil becerileri arasındaki ilişkiye yönelik değerlendirmeleri analiz edilerek çıkarımlarda bulunulmuştur. Araştırmanın yöntemi, nicel ve nitel veri toplama tekniklerinin bir arada kullanıldığı karma yöntem yaklaşımına dayanmaktadır. Araştırmada karma yöntem desenlerinden biri olan gömülü desen tercih edilmiştir. Böylece geliştirilen modelin hem duygu okuryazarlığı üzerindeki etkisi hem de bu sürece dair katılımcı görüşleri bütüncül biçimde incelenebilmiştir. Araştırmanın katılımcı grubu 2023-2024 eğitim öğretim yılında Gazi Üniversitesi Türkçe Öğretmenliği bölümünde öğrenim görmekte olan 3. sınıftaki iki farklı şubeden gönüllü olarak katılan öğretmen adaylarından oluşmuştur. Araştırmada gruplar deney-kontrol ayrımı yapılmaksızın ayrılmış; her iki grubun benzer başlangıç şartlarına sahip olması sağlanarak modelin uygulanabilirliği test edilmiştir. Veri toplama süreci üç aşamada gerçekleştirilmiştir. Uygulama öncesinde duygu okuryazarlığı düzeyini belirlemek üzere“Duygusal Okuryazarlık Ölçeği”uygulanmış ve odak grup görüşmeleriyle nitel veriler toplanmıştır. Ön test ve görüşmenin ardından duygu okuryazarlığını geliştirmek amacıyla tasarlanan yaratıcı drama atölyeleri 12 oturum şeklinde uygulanmıştır. Oturumlardaki sözlü değerlendirmeler ve yazılan araştırmacı notları da nitel veri setine eklenmiştir. Uygulama sonrasında aynı ölçme araçları tekrar uygulanarak süreç sonunda ortaya çıkan değişim hem nicel hem nitel açıdan analiz edilmiştir. Nicel veri analizinde SPSS 28.0.1 programı kullanılarak parametrik varsayımlar test edildikten sonra iki grup arasındaki karşılaştırmalarda bağımsız örneklem t-testi, her bir grubun kendi içindeki ön test-son test sonuçları arasındaki farkın analizinde eşleştirilmiş bağımlı örneklem t-testi kullanılmıştır. Nitel veri analizinde ise yarı yapılandırılmış görüşme formu aracılığıyla elde edilen veriler içerik analizi yöntemiyle çözümlenerek MAXQDA 2022 programı ile temalar ve kodlar oluşturulmuştur. Birinci alt probleme ilişkin nicel analiz, yaratıcı drama temelli modelin katılımcıların duygu okuryazarlığını alt boyutlarıyla birlikte anlamlı düzeyde geliştirdiğini ortaya koymuştur. Nitel veriler ise bu gelişimi içerik yönünden desteklemiş; katılımcı ifadeleri, nicel bulgularla ulaşılan sonucu pekiştirmiştir. İkinci alt problem kapsamında geliştirilen modelin, katılımcıların süreçteki görüş ve deneyimlerine etkisi incelenmiştir. Katılımcıların ilk ve son görüşmedeki algıları, duygu okuryazarlığı bileşenleriyle ilişkilendirilerek analiz edilmiş; elde edilen veriler dört tema altında sınıflandırılmıştır. Bu temalardan hareketle katılımcıların zorlayıcı duygularla baş etme biçimlerinde olumlu yönde dönüşüm yaşadıkları, mesleki gelişimlerine ilişkin algılarında ilerleme kaydettikleri, duygulara yönelik kelime hazinelerinin zenginleştiği ve daha önce tanımakta zorlandıkları duyguları tanımayarak daha açık biçimde ifade etmeye başladıkları sonuçlarına ulaşılmıştır. Üçüncü alt problem kapsamında uygulanan model sonunda öğretmen adaylarının duygu okuryazarlığı ile dil becerileri arasındaki ilişkiye dair değerlendirmeleri incelenmiştir. Katılımcılar, duygu okuryazarlığı ile en fazla ilişkiyi konuşma ve yazma becerileri arasında kurmuştur. Özellikle konuşma becerisinin duyguların ifadesinde daha etkili bir araç olduğu belirtilmiştir. Dinleme/izleme becerisinin ise duyguları anlama ve empati kurma süreçlerinde işlevsel olduğu vurgulanmıştır. Okuma becerisine ilişkin bulgular, metinlerdeki karakterlerin duygu durumlarını analiz etmenin katılımcıların kendi duygularını tanıma ve ifade etme becerilerini geliştirdiği ve kelime hazinelerini zenginleştirdiğini göstermiştir. Yazma becerisinin ise iç gözlem sürecinde ve duyguların düzenlenerek ifade edilmesinde destekleyici bir rol üstlendiği ifade edilmiştir. Katılımcı görüşleri, dil becerileri ile duygu okuryazarlığının birbirini çok yönlü biçimde beslediğini ve yaratıcı drama ortamının duyguların ifade edilmesine yönelik güvenli, teşvik edici bir alan sunduğunu ortaya koymuştur. Bütün alt problemler birlikte değerlendirildiğinde yaratıcı drama temelli duygu okuryazarlığı modelinin; Türkçe öğretmeni adaylarının duygu okuryazarlığı becerilerinde gelişim sağladığı, bu gelişimin mesleki gelişimlerine yansıdığı ve duygu okuryazarlığı ile dil becerileri arasındaki ilişkiyi daha bütüncül biçimde kavramalarına katkı sunduğu sonucuna ulaşılmıştır.
Özet (Çeviri)
The aim of this study is to develop the emotional literacy competencies of pre-service Turkish language teachers, along with their ability to establish connections between emotional literacy and language skills. To this end, a creative drama-based emotional literacy model was designed in relation to language skills and implemented accordingly. Within the scope of the model, inferences were drawn by analysing the participants' progress in emotional literacy skills, their reflections and experiences throughout the process, and their evaluations regarding the relationship between emotional literacy and language skills. The research adopts a mixed methods approach, integrating both quantitative and qualitative data collection techniques. Specifically, an embedded design was employed to allow for a comprehensive examination of both the model's impact on emotional literacy and the participants' perspectives on the implementation process. The study group consisted of third-year pre-service teachers enrolled in the Turkish Language Teaching Department at Gazi University during the 2023–2024 academic year, who voluntarily participated from two different sections. Rather than assigning experimental and control groups, the model's applicability was tested by ensuring that both groups began under similar initial conditions. The data collection process was conducted in three stages. Prior to the implementation, the Emotional Literacy Scale was administered to determine the participants' emotional literacy levels, and qualitative data were collected through focus group interviews. Following the pre-test and interviews, creative drama workshops were implemented in 12 sessions to foster emotional literacy. Verbal evaluations during the sessions and researcher notes were also included in the qualitative data set. After the implementation, the same measurement tools were re-administered to assess changes throughout the process, which were analyzed both quantitatively and qualitatively. For the quantitative analysis, after testing parametric assumptions using SPSS 28.0.1, independent samples t-tests were used to compare the two groups, and paired samples t-tests were applied to assess within-group differences between pre-test and post-test scores. In the qualitative analysis, data obtained from the semi-structured interview form were analyzed using content analysis, and themes and codes were generated with the help of MAXQDA 2022 software. The quantitative analysis related to the first sub-problem showed that the creative drama-based model significantly improved the participants' emotional literacy, including its sub-dimensions. This improvement was supported by qualitative data, as participants' statements reinforced the results obtained through the quantitative findings. Regarding the second sub-problem, the impact of the model on participants' opinions and experiences was examined. Participants' perceptions in the initial and final interviews were analyzed in connection with the components of emotional literacy, and the data were categorized under four themes. Based on these themes, it was concluded that participants demonstrated positive changes in coping with challenging emotions, improved their perceptions of professional development, expanded their emotional vocabulary, and began to recognize and express emotions they had previously struggled to identify. In the context of the third sub-problem, participants' evaluations of the relationship between emotional literacy and language skills after the implementation were analyzed. Emotional literacy was most frequently associated with speaking and writing skills. Speaking was identified as an effective means of emotional expression, while listening and viewing were considered useful for understanding emotions and fostering empathy. Findings related to reading skills indicated that analyzing the emotional states of characters in texts contributed to participants' ability to recognize and express their own emotions and enriched their emotional vocabulary. Writing was reported to support self-reflection and the regulated expression of emotions. Participants' views highlighted that language skills and emotional literacy complement each other in multiple ways, and that the creative drama setting provided a safe and encouraging space for emotional expression. When all sub-problems were considered together, the findings suggested that the creative drama-based emotional literacy model supported the development of emotional literacy skills among pre-service Turkish language teachers, contributed to their professional growth, and helped them gain a more integrated understanding of the relationship between emotional literacy and language skills.
Benzer Tezler
- 6. ve 7. sınıf öğrencilerinin fen-teknoloji-toplum-çevre ilişkilendirmelerini geliştirmeye yönelik bir eylem araştırması: Çevremi eğitiyorum
An action research to develop 6th and 7th grade students' associations of science, technology, society, environment: I educate my environment
SİNEM TORAMAN
Yüksek Lisans
Türkçe
2013
Eğitim ve ÖğretimSakarya Üniversitesiİlköğretim Ana Bilim Dalı
YRD. DOÇ. DR. AYSUN ÖZTUNA KAPLAN
YRD. DOÇ. DR. ÜNSAL UMDU TOPSAKAL
- Teknoloji okuryazarlığını geliştirmek üzere yetişkinlere yönelik bir eğitim programı
An education program to improve technology literacy among adults
PINAR METİN
Yüksek Lisans
Türkçe
2011
Eğitim ve ÖğretimMarmara ÜniversitesiEğitim Bilimleri Ana Bilim Dalı
YRD. DOÇ. DR. LEVENT DENİZ
- Enhancing language skills and environmental literacy: An eco-pedagogical approach to teaching english to young learners
Yabancı dil becerilerini ve çevre okuryazarlığını geliştirme: Çocuklara ingilizce öğretiminde çevreci pedagojik bir yaklaşım
EDA NUR ÖZCAN
Doktora
İngilizce
2025
Eğitim ve ÖğretimBursa Uludağ ÜniversitesiYabancı Diller Eğitimi Ana Bilim Dalı
PROF. DR. ESİM GÜRSOY
- Hekime yönelik şiddete neden olan faktörlerin toplum ve hekim gözü ile etik ve hukuki açıdan incelenmesi: Mersin Üniversitesi örneği
Investigation of the factors contributing to violence against physicians from the perspectives of society and physicians in ethical and legal terms: The case of Mersin university
DUYGU NERMİN GÖKBUGA SELVİ
Yüksek Lisans
Türkçe
2025
Deontoloji ve Tıp TarihiMersin ÜniversitesiTıp Tarihi ve Deontoloji Ana Bilim Dalı
PROF. DR. OYA ÖGENLER
- Çevre sorunlarını ve eylemlerini araştırma ve değerlendirme modeline dayalı öğretim yönteminin 7. sınıf öğrencilerinin çevre okuryazarlığına ve kavram öğrenmelerine etkisi
The effects of teaching method based on 'investigating and evaluating environmental issues and actions' model on 7th grade students' environmental literacy and conceptual learning
DUYGU KOCATÜRK
Yüksek Lisans
Türkçe
2016
Eğitim ve ÖğretimMarmara Üniversitesiİlköğretim Ana Bilim Dalı
PROF. DR. HALE BAYRAM
DR. ELİF BENZER