Yurtdışı finansmanın Türkiye'nin ekonomik zenginliğine etkisi
The impact of foreign financing on Türkiye's economic wealth
- Tez No: 951409
- Danışmanlar: PROF. DR. GÜRAY KÜÇÜKKOCAOĞLU
- Tez Türü: Doktora
- Konular: Ekonometri, Ekonomi, Maliye, Econometrics, Economics, Finance
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2025
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Başkent Üniversitesi
- Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: İşletme Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Muhasebe Finansman Bilim Dalı
- Sayfa Sayısı: 146
Özet
Siyasi/iktisadi darboğazların aşılmasında ve sürdürülebilir ekonomik kalkınmanın sağlanmasında önemli bir araç olarak görülen yurtdışı finansman kapsamındaki, doğrudan yabancı yatırımlar, yabancı portföy yatırımları, yabancılara gayrimenkul satışları ve özel sektörün sağladığı uzun vadeli yurtdışı kaynaklı kredilerin ekonomik zenginlik üzerindeki etkisini anlamak, bu kaynakların ne ölçüde doğru alanlara yönlendirildiğini ve sürdürülebilir kalkınma açısından verimli kullanılıp kullanılmadığını değerlendirmek kritik önemdedir. Ancak literatürde bu kaynakların ekonomik büyüme üzerindeki etkisi sıklıkla incelenmiş olsa da, ekonomik zenginlik gibi çok boyutlu bir kavram üzerindeki etkilerine dair analizlerin sınırlı olduğu görülmektedir. Bu nedenle, bu çalışmada, söz konusu dış finansman türlerinin Türkiye'nin ekonomik zenginliği üzerindeki uzun vadeli ve yapısal etkileri bütüncül bir yaklaşımla araştırılmıştır. Bu amaçla, öncelikle ekonomik zenginliği belirleyen temel yapısal unsurlar araştırılmış; literatürde yaygın biçimde kullanılan zenginlik, ekonomik kapasite ve kalkınmayı ölçen mevcut ölçüm araçları ile bu araçların sınırlılıkları değerlendirilmiştir. Yapılan incelemeler sonucunda, ekonomik zenginliğin yalnızca toplam üretim düzeyi ya da kişi başına gelir gibi tekil göstergelerle ölçülemeyecek kadar çok boyutlu ve karmaşık bir yapıya sahip olduğu görülmüştür. Bu nedenle, bir ülkenin ekonomik kapasitesini, üretim gücünü, bu üretimin topluma nasıl yansıdığını ve kurumsal yapıların sürdürülebilirliğini birlikte ele alan bütüncül ve çok boyutlu bir ölçüm aracı olarak Ekonomik Zenginlik Endeksi (EZE) tasarlanmıştır. Endeks, klasik makro göstergelerin (Gayrisafi Yurtiçi Hasıla (GSYİH), kişi başı GSYİH, GINI, istihdam düzeyi, yurtiçi ulusal tasarruf düzeyi, sabit sermaye yatırımları) yanı sıra yapısal, kurumsal ve üretkenliği yansıtan göstergeleri (patent başvuruları, Ekonomik Kompleksite, Beşeri Sermaye, Ekonomik Özgürlük, Yolsuzluk Kontrolü) içermektedir. EZE, 2000–2020 dönemi Türkiye verileri üzerinden, Temel Bileşenler Analizi (PCA) yöntemi kullanılarak oluşturulmuştur. Endeks oluşturulduktan sonra, doğrudan yabancı yatırımlar, yabancı portföy yatırımları (hisse senedi ve tahvil), yabancılara gayrimenkul satışları ve uzun vadeli dış krediler olmak üzere dört dış finansman türünün EZE üzerindeki etkisi zaman serisi analiziyle incelenmiştir. Analiz öncesinde serilerin durağanlık düzeyleri Augmented Dickey-Fuller (ADF) testiyle belirlenmiş; eşbütünleşme testleriyle uzun dönem ilişkiler araştırılmıştır. Elde edilen bulgulara göre, Türkiye'ye gelen doğrudan yabancı yatırımlar, tahvil bazlı yabancı portföy yatırımları, yabancılara gayrimenkul satışları ekonomik zenginlik üzerinde pozitif ve anlamlı bir etkiye sahiptir. Buna karşılık, hisse senedi bazlı yabancı portföy yatırımları ve uzun vadeli dış krediler negatif yönlü etkiler göstermiştir. Sonuçlar, yurtdışı finansmanın ekonomik zenginliğe katkı sağlayabilmesi için bu kaynakların üretken alanlara yönlendirilmesi ve kredi tahsis süreçlerinin daha şeffaf hale getirilmesi gerektiğine işaret etmektedir. Bu çalışma, EZE gibi yeni ve çok boyutlu bir endeksin oluşturulması ve farklı yurtdışı finansman türlerinin bu endeks üzerindeki etkilerinin birlikte incelenmesi açısından literatüre özgün bir katkı sunmaktadır.
Özet (Çeviri)
Foreign financing—including foreign direct investment, foreign portfolio investment, real estate sales to foreigners, and long-term external loans obtained by the private sector—is considered an important instrument for overcoming political and economic bottlenecks and ensuring sustainable economic development. Understanding the impact of these financing types on economic wealth is critical to evaluate whether they are directed toward productive sectors and used efficiently in terms of sustainable development. Although the effects of foreign financing on economic growth have been widely studied in the literature, there is limited analysis of their impact on economic wealth, a multidimensional and complex concept. Therefore, this study investigates the long-term and structural effects of these external financing types on Turkey's economic wealth through a comprehensive approach. To this end, the fundamental structural components determining economic wealth were first examined. Widely used indicators of wealth, economic capacity, and development in the literature, along with their limitations, were evaluated. The findings indicate that economic wealth cannot be measured solely by single indicators such as total output or income per capita, as it encompasses a more complex and multidimensional structure. Accordingly, a new Economic Wealth Index (EWI) was developed as a comprehensive and multidimensional measurement tool that considers a country's production capacity, output distribution, and institutional sustainability. The index includes classical macroeconomic indicators (GDP, GDP per capita, GINI, employment rate, national savings rate, gross fixed capital formation) as well as structural, institutional, and productivity-related indicators (patent applications, Economic Complexity, Human Capital, Economic Freedom, and Control of Corruption). The EWI was constructed using Turkey's data for the 2000–2020 period through Principal Component Analysis (PCA). After the index was developed, the impact of four types of foreign financing—foreign direct investment, portfolio investment (stocks and bonds), real estate sales to foreigners, and long-term external loans—on the index was analyzed using a time series regression model. Prior to the regression, the stationarity of the variables was tested with the Augmented Dickey-Fuller (ADF) test, and long-term relationships were examined using cointegration tests. The results indicate that foreign direct investment, bond-based portfolio investment, and real estate sales to foreigners have a positive and significant effect on economic wealth. In contrast, stock-based portfolio investments and long-term external loans have a negative impact. The findings suggest that for foreign financing to contribute to economic wealth, resources must be directed toward productive areas and credit allocation processes must be made more transparent. This study provides an original contribution to the literature by developing a new multidimensional index (EWI) and analyzing the differentiated effects of various types of foreign financing on this index.
Benzer Tezler
- Altın ile para arzı arasındaki ilişki ve Türkiye'nin ekonomik kalkınma sürecinde altını esas alan alternatif öneriler
The Relationship between gold and the money supply and alternative sucgestions based on gold during the economic development period of Turkey
TAŞKIN SUBAŞI
Doktora
Türkçe
1997
İşletmeMarmara ÜniversitesiMuhasebe ve Finansman Ana Bilim Dalı
PROF. DR. OSMAN ALTUĞ
- Burdur ili mermer sektörünün kurumsal ve ekonomik yapısı
İnstitutional and economic structure of marble sector in burdur
AHMET SARITAŞ
- Eine Projektorientierte Betrachtungsweise zur Exportfinanzierung: Projekt-Atatürk
ATATÜRK BARAJ PROJESİNİN FİNANSMANI
VAHİT FERHAN BENLİ
Yüksek Lisans
Almanca
1991
BankacılıkUniversität ZürichEkonomi Finans Ana Bilim Dalı
PROF. DR. CHRISTINE HİRZOWİCZ
- Türkiye iktisat politikalarının belirlenmesinde iktisadi kurum-kural ve kuruluşların rolleri
Başlık çevirisi yok
İBRAHİM GÜRAN YUMUŞAK