Kök Türk Devleti dönemi şehircilik
Kök Türk State period urbanization
- Tez No: 951650
- Danışmanlar: PROF. DR. MUSTAFA GÖKÇE
- Tez Türü: Doktora
- Konular: Tarih, History
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2025
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Muğla Sıtkı Koçman Üniversitesi
- Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Tarih Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Belirtilmemiş.
- Sayfa Sayısı: 219
Özet
Milattan sonra 6. yüzyılda Juan-juan devletine karşı elde edilen galibiyetten sonra Türkler tarafından kurulan güçlü ve teşkilatlı devletlerden biri Kök Türk Devletidir. Altaylardan gelen ve Moğol bozkırlarında dengeleri değiştiren güç olarak ortaya çıkan Kök Türkler, Çin Seddi'nden Hazar Denizi kıyılarına kadar sınırlarını genişletmişler ve tüm Türk boylarını bir bayrak altında toplamayı başarmışlardır. Tarihte Türk adını kullanan ilk devlet olması nedeniyle Kök Türkler, Türk tarih araştırmalarının her zaman merkezinde yer almıştır. Kök Türkleri araştıran arkeologlar ve tarihçiler daha çok bu devletin askeri ve siyasi faaliyetleri üzerinde durmuşlardır. Çalışmalarında genellikle Kök Türklerin sosyoekonomik faaliyetlerini dikkate almamışlardır. Bu duruma bağlı olarak Kök Türklerin sosyoekonomik faaliyetleri hakkındaki bilgiler eksik ve ön yargılı olarak kalmıştır. Asya Hunlarında olduğu gibi Kök Türklerin de arkeolojik saha araştırmaları öncesinde, Çin kaynaklarının verdiği bilgilere istinaden sosyoekonomik hayatı hakkında bilinen en önemli bilgiler göçebe bir hayat tarzına sahip oldukları, el sanatları, madencilik ve metalurji, tarımla ilgilenmedikleri, ticaret yapmayı bilmedikleri ve yerleşik hayatı tanımadıkları yönünde olmuştur. Çin kaynaklarına dayanan bazı araştırmacılar, Kök Türklerin barbar bir topluluk olduğu yönünde kanaat getirmişlerdir. Bu araştırmacıların bir kısmı, Kök Türk Devleti gibi güçlü bir siyasal yapının oluşumunu yalnızca askerî ve siyasî etkenlerle açıklamaya çalışmıştır. Diğer bir kısım ise Kök Türklerin, Türk medeniyetinin önemli temsilcilerinden biri olduğunu savunmuş ve devletin kuruluşunu askerî ve siyasî unsurların yanı sıra sosyoekonomik faktörlerle de ilişkilendirmiştir. Bu doğrultuda, sosyoekonomik nedenleri de dikkate alan araştırmacılar çalışmalarını arkeolojik saha araştırmalarıyla genişletmişlerdir. 19. yüzyılın başlarından itibaren başlayan arkeolojik saha araştırmaları sonucunda elde edilen yeni bilgiler Kök Türklerin ortaya çıktığı ve hâkimiyet altına aldıkları sahalarda kasabalar, köyler, şehirler inşa ederek yerleşik hayatı benimsedikleri ve yerleşik hayatla ilişkili olarak ekonominin iş kolları olan el sanatları, madencilik ve metalurji, tarım ve ticaretle uğraştıkları, kendilerine özgü bir şehircilik kültürü geliştirdiklerini ortaya koymuştur. Kök Türkler hakkında Çin ve diğer kaynakların verdiği bilgiler sonucunda gelenekselleşmiş hale gelmiş olan sadece göçebe oldukları, yerleşik hayatı ve yerleşik hayatla ilişkili olarak ekonominin iş kollarını bilmedikleri yönündeki bilgiler arkeolojik araştırmalar sonucu sahadan elde edilen yeni verilerle çürütülmüştür. Arkeolojik araştırmalar sonucu elde edilen veriler 19. yüzyılın tarihi keşiflerinden biri olan Orhun Yazıtlarının bulunmasıyla da desteklenmiştir. Sonuç olarak araştırma Kök Türklerde şehircilik faaliyetlerinin neden başladığı, şehircilik faaliyetlerinin belirtileri, şehirlerin ekonomik altyapısı, şehircilik terminolojisi, kurdukları şehirlerin özellikleri, şehirler kurulurken kullanılan inşaat teknikleri, kurdukları şehirlerin planlaması ve işlevsel özellikleri, şehirlerin altyapısı, şehirlerin mimari ve savunma yapıları üzerinde durmuştur. Ayrıca Kök Türklerin yerleşik yaşam kültürüne nasıl katkı sağladıkları, Türk şehirciliğinin belli bir yol almasında ve Hunlardan aldıkları mirası devam ettirme konusunda nasıl önemli rol oynadıkları gerçeği ortaya çıkarılmıştır. Araştırma Kök Türk Devletinde yerleşik yaşam kültürünü ortaya koymayı amaçlamıştır. Böylece çalışmanın, Türk şehirciliğinin gelişiminde önemli rol oynayan Kök Türklerin yerleşik hayatı konusunun iyi anlaşılması hususunda değerli bir katkı sağlayacağı düşüncesindeyiz.
Özet (Çeviri)
One of the powerful and well-organized states established by the Turks after their victory against the Juan-Juan state in the 6th century AD was the Köktürk State. The Köktürks emerging from the Altai region and altering the balance of power in the Mongolian steppes expanded their territory from the Great Wall of China to the shores of the Caspian Sea and succeeded in uniting all Turkic tribes under a single banner. As the first state in history to use the name“Turk,”the Köktürks have always occupied a central place in studies of Turkish history. Archaeologists and historians studying the Köktürks have primarily focused on the state's military and political activities, often neglecting their socio-economic practices. Consequently, the information regarding the socio-economic structure of the Köktürks has remained limited and biased. Similar to the case of the Huns, before archaeological field research was conducted, the prevailing knowledge about the socio-economic life of the Köktürks based largely on Chinese sources depicted them as a nomadic people unfamiliar with handicrafts, mining and metallurgy, agriculture, trade, and sedentary life. Some researchers relying on Chinese sources have reached the conclusion that the Köktürks were a barbaric people. A portion of these researchers attributed the formation of such a powerful state solely to military and political factors. In contrast, others viewed the Köktürks as prominent representatives of Turkish civilization, suggesting that the state's emergence was also influenced by socio-economic elements. Accordingly, researchers who took socio-economic factors into account expanded their studies through archaeological fieldwork. Since the early 19th century, archaeological field research has revealed new information indicating that the Köktürks adopted a sedentary lifestyle by building towns, villages, and cities in the regions where they emerged and ruled. These findings also demonstrate that they engaged in various branches of the economy, such as handicrafts, mining and metallurgy, agriculture, and trade, and that they developed a unique urban culture. The traditionally accepted view, based on Chinese sources, that the Köktürks were purely nomadic and unfamiliar with sedentary life and its associated economic activities, has been refuted by new archaeological findings. These findings are further supported by one of the most significant historical discoveries of the 19th century the Orkhon Inscriptions. In conclusion, this study focuses on why urbanization began among the Köktürks, the indicators of urbanization, the economical structure of cities, the terminology related to urban life, the characteristics of the cities they established, the construction techniques used, city planning and functional features, infrastructure, and architectural and defensive structures. In addition, the fact that the Köktürks contributed to the settled life culture, how they played an important role in the development of Turkish urbanism and in continuing the heritage they received from the Huns, has been revealed. The research aims to reveal the settled life culture in the Köktürk State. In this regard, we believe that the study will make a valuable contribution to the understanding of the settled life of the Köktürks, who played an important role in the development of Turkish urbanism.
Benzer Tezler
- Kazakistan'da arkeoloji çalışmaları ve Genel Türk Tarihi araştırmalarına katkısı
Archeologic studies in Kazakhstan and their contribution to General Turkic History researches
SERHAN ÇINAR
- Köl Tigin yazıtı'nın Çin kaynakları ile karşılaştırmalı olarak araştırılması
A study on the Köl Tigin inscription in comparasion with the Chinese sources
RECEP BÖLÜK
- Yanya'nın sosyo-ekonomik yapısı ve Tanzimat uygulamaları (1830-1876)
The socio-economic structure of Ioannina and implementation of Tanzimat (1830-1876)
FİLİZ YAZICIOĞLU
- Modern İran tarihçiliğinde Orta Çağ Türk tarihi algısı (1924-2014)
Perception of medieval Turkish history in modern Iranian historiography (1924-2014)
MEHMET BATAN
Doktora
Türkçe
2023
TarihMarmara ÜniversitesiOrtadoğu Siyasi Tarihi ve Uluslararası İlişkiler Ana Bilim Dalı
PROF. DR. GAZİ OSMAN ÖZGÜDENLİ
- Alman milliyetçiliği bağlamında aşırı sağ hareketlerin dünü ve bugünü
The past and the present of the far right movements in the context of German nationalism
UĞUR BARAN HANAĞASI
Doktora
Türkçe
2021
Siyasal BilimlerKocaeli ÜniversitesiSiyaset Bilimi ve Kamu Yönetimi Ana Bilim Dalı
PROF. DR. ALİ POYRAZ GÜRSON