Gıda sektörü çalışanlarının gıda güvenliğine ilişkin bilgi, tutum ve davranışlarına eğitimin etkisi: Bir saha müdahale çalışması
The impact of training on the knowledge, attitudes and behaviors of food sector employees regarding food safety: A field intervention study
- Tez No: 951903
- Danışmanlar: DOÇ. DR. ARDA BORLU
- Tez Türü: Doktora
- Konular: Halk Sağlığı, Public Health
- Anahtar Kelimeler: Gıda Güvenliği, Gıda Güvenliği Eğitimi, Gıda Çalışanı, Solomon Dört Gruplu Desen, Food Safety, Food Safety Training, Food Worker, Solomon Four-Group Design
- Yıl: 2025
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Erciyes Üniversitesi
- Enstitü: Sağlık Bilimleri Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Halk Sağlığı Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Belirtilmemiş.
- Sayfa Sayısı: 141
Özet
Gıda güvenliği; gıdaların üretimden tüketime kadar olan süreçte fiziksel, kimyasal ve biyolojik tehlikelerden arındırılarak insan sağlığına zarar vermeyecek şekilde güvenli koşullarda sunulmasıdır. Tüketici sağlığının korunması, gıda kaynaklı hastalıkların önlenmesi ve hijyen uygulamalarının etkinliği açısından kritik öneme sahiptir. Bu araştırma, gıda güvenliği alanında, Kayseri Turizm Eğitim Kültür Ticaret A.Ş.'ye bağlı sosyal tesislerde görev yapan gıda çalışanlarına yönelik olarak verilen gıda güvenliği eğitiminin bilgi, tutum ve davranış düzeylerine etkisini değerlendirmek amacıyla Solomon dört gruplu desen kullanılarak gerçekleştirilmiştir. Çalışmada, eğitim ve test uygulamalarının etkisini birbirinden ayırt edebilmek amacıyla Solomon dört gruplu deneysel desen kullanılmış, 200 çalışan dört gruba (Müdahale 1, Müdahale 2, Kontrol 1, Kontrol 2) ayrılmıştır. Veriler, gıda güvenliğine yönelik bilgi, tutum ve davranışları ölçen anket aracılığıyla ön test ve son test yöntemiyle toplanmıştır. Analizlerde parametrik varsayımlar sağlandığında bağımsız örneklem t-testi, sağlanmadığında ise Mann-Whitney U, Kruskal-Wallis H ve Wilcoxon testleri kullanılmıştır. Ayrıca yaş ve mesleki deneyim ile puanlar arasındaki ilişki Spearman korelasyon analizi ile incelenmiştir. Katılımcıların yaş ortalaması 27,75±9,18 olup, %63' ü erkek, %37' si kadındır. Eğitim öncesi bilgi düzeylerinin orta seviyede olduğu, özellikle sıcaklık kontrolü, çapraz bulaşma ve hijyen ekipmanları konularında eksiklikler bulunduğu saptanmıştır. Eğitim sonrası Müdahale 1 grubunda bilgi, tutum ve davranış puanlarında anlamlı artışlar gözlenmiştir. Bulgular, gıda güvenliği eğitiminin çalışanların davranışlarını olumlu yönde etkilediğini ve farkındalık yaratmada ön test uygulamasının da katkı sağladığını göstermektedir. Sonuç olarak, gıda güvenliği eğitiminin gıda çalışanlarının bilgi, tutum ve davranışlarını olumlu yönde geliştirdiği, bu etkinin Solomon dört gruplu desen sayesinde daha sistematik bir biçimde değerlendirilebildiği ve özellikle ön test uygulamasının farkındalık yaratmada ek katkı sağladığı belirlenmiştir.
Özet (Çeviri)
Food safety refers to ensuring that food is presented in a safe manner, free from physical, chemical, and biological hazards, throughout all stages from production to consumption, without posing any harm to human health. It is of critical importance in protecting consumer health, preventing foodborne illnesses, and ensuring the effectiveness of hygiene practices. This study was carried out using Solomon four-group design to evaluate the effect of food safety training on the knowledge, attitude and behavior levels of food safety training given to food workers working in social facilities affiliated to Kayseri Turizm Eğitim Kültür Ticaret A.Ş. in the field of food safety. To distinguish the effects of training and test applications, a Solomon four-group experimental design was used. A total of 200 employees were divided into four groups (Intervention 1, Intervention 2, Control 1, Control 2). Data were collected through a questionnaire measuring food safety knowledge, attitudes, and behaviors, using pre-test and post-test applications. In the analysis, independent samples t-test was used when parametric assumptions were met, while Mann-Whitney U, Kruskal-Wallis H, and Wilcoxon signed-rank tests were employed when assumptions were not met. Additionally, Spearman correlation analysis was used to examine relationships between continuous variables such as age and experience and the knowledge, attitude, and behavior scores. The participants had a mean age of 27,75±9,18; 63% were male and 37% female. Pre-training knowledge levels were generally moderate, with deficiencies particularly noted in temperature control, cross-contamination, and use of hygiene equipment. Following the training, significant improvements were observed in the knowledge, attitude, and behavior scores of the Intervention 1 group. The findings indicate that food safety training effectively promotes positive behavioral change. As a result, it was determined that food safety training positively improved the knowledge, attitudes, and behaviors of food workers; this effect was systematically assessed through the Solomon four-group design, and the pre-test application contributed additionally by enhancing awareness.
Benzer Tezler
- Balık restoranı çalışanlarının gıda güvenliğine ilişkin bilgi, tutum ve uygulamalarının değerlendirilmesi
Evaluation of knowledge, attitude and practices regarding food safety of fish restaurant employees
YAVUZ YALÇIN
Yüksek Lisans
Türkçe
2021
Gastronomi ve Mutfak SanatlarıAkdeniz ÜniversitesiGastronomi ve Mutfak Sanatları Ana Bilim Dalı
DR. ÖĞR. ÜYESİ BAHAR GÜMÜŞ
- Otellerdeki mutfak çalışanlarının gıda güvenliği bilgi düzeylerinin ölçülmesi
Food safety knowledge of food handlers working in hotels in Turkey
TANER TUNCER
Yüksek Lisans
Türkçe
2019
Besin Hijyeni ve TeknolojisiBolu Abant İzzet Baysal ÜniversitesiGastronomi ve Mutfak Sanatları Ana Bilim Dalı
DR. ÖĞR. ÜYESİ AYLİN AKOĞLU
- COVİD-19 pandemi döneminde küçük ve orta büyüklükteki işletmelerde çalışanların sağlık sorunlarının omaha sistemi ile değerlendirilmesi
Assessment of employee health problems in small and medium-sized enterprises with the omaha system during the COVID-19 pandemic period
YASEMİN ADIGÜZEL
Yüksek Lisans
Türkçe
2023
Halk Sağlığıİstanbul Üniversitesi-CerrahpaşaHalk Sağlığı Hemşireliği Ana Bilim Dalı
DR. ÖĞR. ÜYESİ EMİNE AKTAŞ BAJALAN
- An investigation into the social sustainability indicators specific to the construction industry
İnşaat sektörüne özgü sosyal sürdürülebilirlik göstergeleri üzerine bir inceleme
NESLİŞAH İNAN
Yüksek Lisans
İngilizce
2021
Mimarlıkİstanbul Teknik ÜniversitesiMimarlık Ana Bilim Dalı
PROF. DR. BEGÜM SERTYEŞİLIŞIK
- The relationship between safety culture, aberrant behavior and safety consequences
İş güvenliği kültürü, güvensiz davranışları ve iş güvenliği çıktıları arasındaki ilişki
GÜLAY YAZICI
Yüksek Lisans
İngilizce
2015
PsikolojiOrta Doğu Teknik ÜniversitesiPsikoloji Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. TÜRKER ÖZKAN