Açımlayıcı Yapısal Eşitlik Modellemesinin (AYEM) incelenmesi ve farklı AYEM modellerinin karşılaştırılması
Examining the Exploratory Structural Equation Modeling (ESEM) and comparing different ESEM models
- Tez No: 952040
- Danışmanlar: DOÇ. DR. MEDİHA KORKMAZ
- Tez Türü: Doktora
- Konular: Eğitim ve Öğretim, Psikoloji, Education and Training, Psychology
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2025
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Ege Üniversitesi
- Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Psikoloji Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Psikoloji Bilim Dalı
- Sayfa Sayısı: 163
Özet
Açımlayıcı Yapısal Eşitlik Modellemesi, klasik yöntemler olarak bilinen açımlayıcı (Açımlayıcı Faktör Analizi: AFA) ve doğrulayıcı (Doğrulayıcı Faktör Analizi: DFA) faktör analizi yöntemlerinin sınırlılıklarına bir çözüm olarak sunulan güncel bir modelleme yaklaşımıdır. Bu çalışmada, gerçek veri üzerinden AYEM ile klasik DFA modellerinin karşılaştırılması, AYEM ile kurulan farklı modellerin karşılaştırılması ve yeni bir modelleme türü olan set-AYEM'in incelenmesi amaçlanmıştır. Buna ek olarak, Monte Carlo simülasyon çalışmaları üzerinden AYEM modelleri için dikkat edilmesi gereken optimal koşulların belirlenmesi hedeflenmiştir. Gerçek veri üzerinden gerçekleştirilen analizlerde katılımcıları, farklı eğitim düzeylerinde çalışmakta olan 1427 öğretmen oluşturmaktadır. Katılımcıların %64.4'ü kadın (n= 919) ve %35.0'i erkektir (n= 499). Katılımcılar 1-36 yıldır (X̄= 12.82, SS= 6.57), Türkiye'nin 75 farklı ilindeki devlet okulları ve özel okullarında çalışmaktadır. Veri toplama aracı olarak, Eğitimde Üst Bilişsel Düzenleme Envanteri: Öğretmen Formu kullanılmıştır. Envanter; öğretmenin kendisini ve çalıştığı sınıfı üst bilişsel düzenlemesini ayrı ayrı ölçen 2 ayrı bağlam formundan oluşmaktadır. İki form da kontrol, hedef ve izleme olmak üzere 3 alt boyuttan oluşmaktadır. Model karşılaştırmalarında birinci-sıra, ikinci-sıra, bifaktör DFA ve birinci-sıra, ikinci-sıra, bifaktör AYEM modelleri kullanılmıştır. Elde edilen bulgulara göre; Kendi formunda birinci-sıra ve ikinci-sıra modellerde, Sınıf formundaki birinci-sıra, ikinci-sıra ve bifaktör modellerde AYEM modellerinin DFA modellerine göre daha iyi model uyumuna sahip olduğu belirlenmiştir. Kendi formundaki bifaktör modelde CFI, TLI, RMSEA indeksleri üzerinden değerlendirildiğinde bifaktör DFA modeli; SRMR uyum indeksi, AIC ve BIC Bilgi Kriterleri üzerinden değerlendirildiğinde ise bifaktör AYEM modeli tercih edilen model olmaktadır. AYEM ile kurulan modeller kendi içinde karşılaştırıldığında hem Kendi hem de Sınıf formu için bifaktör AYEM modeli tercih edilen model olmuştur. Set-AYEM model incelemesinde 2 ayrı küme yapısı içeren 2 farklı modelleme türü test edilmiştir. Model 1, Kendi ve Sınıf bağlamı kümelerini içerirken; Model 2 ise kontrol, hedef ve izleme kümelerini içermektedir. Bu iki set-AYEM modeli arasından daha iyi olduğu tespit edilen model Model 1 olmuştur. Ayrıca madde bazında inceleme yapıldığında; diğer AYEM modellerin bazı maddelere ilişkin faktör yükü değerlerinin bozulduğu, ancak set-AYEM modellerinde böyle bir problem yaşanmadığı belirlenmiştir. Monte Carlo ile simülasyon çalışmalarında faktör sayısı (2 ve 5), hedef faktör yükü (0.4, 0.6 ve 0.8), örneklem büyüklüğü (100, 200, 500 ve 1000) ve rotasyon türü (Geomin ve Hedef) değişimlenmiştir. Faktör sayısı ve hedef faktör yükü değeri sabit tutularak örneklem büyüklüğü üzerinden değerlendirme yapıldığında, örneklem büyüklüğü arttıkça model uyumunun arttığı bulunmuştur. Ayrıca incelenen tüm koşullarda Hedef rotasyon kullanıldığında hedef faktör yüklerine ilişkin parametre tahmin ortalama değerleri Geomin rotasyon kullanılan analizlere göre daha yüksektir. Çalışmada elde edilen bulgular, alanyazındaki kuramsal bilgiler ve farklı çalışma bulguları çerçevesinde tartışılmıştır. Bu çalışma ile hem gerçek veri hem de simülasyon verileri üzerinden elde edilen bulgular ile AYEM yönteminin klasik yöntemler üzerindeki üstünlüğü kanıtlanarak AYEM yöntemi kullanıldığında dikkat edilmesi gereken optimal koşullar belirlenmiştir.
Özet (Çeviri)
Exploratory Structural Equation Modelling (ESEM) is a current modelling approach presented as a solution to the limitations of the classical methods of exploratory (Exploratory Factor Analysis: EFA) and confirmatory (Confirmatory Factor Analysis: CFA) factor analysis. In this study, it is aimed to compare ESEM with classical CFA models on real data, to compare different models established with ESEM and to examine a new type of modelling, set-ESEM. In addition, it is aimed to determine the optimal conditions to be considered for ESEM models through Monte Carlo simulation studies. In the analyses conducted on real data, the participants consisted of 1427 teachers working at different education levels; 64.4% of the participants were female (n= 919) and 35.0% were male (n= 499). The participants have been working in public and private schools in 75 different provinces of Turkey for 1-36 years (X̄= 12.82, SD= 6.57). Metacognitive Regulation Inventory in Education: Teacher Form was used. The inventory consists of 2 separate context forms that separately measure the teacher's metacognitive regulation of himself/herself and his/her classroom. Both forms consist of 3 sub-dimensions: control, goal and monitoring. First-order, second-order, bifactor CFA and first-order, second-order, bifactor ESEM models were used in model comparisons. According to the findings, it was determined that ESEM models had better model fit than CFA models in the first-order and second-order models in the Self form and in the first-order, second-order and bifactor models in the Class form. In the bifactor model in Self form, the bifactor CFA model is the preferred model when evaluated over CFI, TLI, RMSEA indices; and the bifactor ESEM model is the preferred model when evaluated over SRMR fit index, AIC and BIC Information Criteria. When the models constructed with AYEM were compared within themselves, the bifactor AYEM model was the preferred model for both Self and Class form. In the set-ESEM model analysis, 2 different modelling types with 2 different cluster structures were tested. Model 1 includes Self and Class context clusters, while Model 2 includes control, target and monitoring clusters. Model 1 was found to be the better model among these two set-ESEM models. In addition, when analysed on item basis, it was determined that the factor loading values of some items of other ESEM models were distorted, but there was no such problem in the set-ESEM models. In Monte Carlo simulation studies, the number of factors (2 and 5), target factor loadings (0.4, 0.6 and 0.8), sample size (100, 200, 500 and 1000) and rotation type (Geomin and Target) were varied. When the number of factors and target factor loadings were kept constant and evaluated over the sample size, it was found that the model fit increased as the sample size increased. In addition, in all the conditions examined, the mean parameter estimation values for the target factor loadings were higher when Target rotation was used compared to the analyses using Geomin rotation. The findings obtained in the study were discussed within the framework of the theoretical knowledge in literature and the findings of different studies. With the findings obtained from both real data and simulation data, the superiority of the ESEM method over the classical methods was proved and the optimal conditions that should be considered when using the ESEM method were determined.
Benzer Tezler
- Ölçme araçlarının boyutluluk yapısının yapısal eşitlik modellemesine dayalı yöntemler ile değerlendirilmesi
Evaluation of measurement tools'dimensionality structure with the methods based on structural equation modeling
SERHAT HAYME
Doktora
Türkçe
2021
BiyoistatistikAnkara ÜniversitesiBiyoistatistik Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. DERYA GÖKMEN
- Ortaokul öğrencilerinin rol model alma algıları ile fen bilimlerine yönelik özdüzenlemeleri arasındaki ilişki
The relationship between secondary school students' perceptions of taking role model and their self-regulations for science
MELEK KARACA
Doktora
Türkçe
2020
Eğitim ve ÖğretimErciyes Üniversitesiİlköğretim Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. OKTAY BEKTAŞ
- Beliren yetişkinlerde görünüş öz-şemalarının öznel iyi oluş üzerindeki etkisi: Sosyal görünüş kaygısı ve beden imajıyla baş etme stratejilerinin aracı rolü
The effect of appearance self-schemas on subjective well-being in emerging adults: the mediating role of social appearance anxiety and body image coping strategies
VİLDAN SAKİ AYDIN
Doktora
Türkçe
2024
Eğitim ve ÖğretimTrabzon ÜniversitesiEğitim Bilimleri Ana Bilim Dalı
PROF. DR. HİKMET YAZICI
- Okul müdürlerinin girişimcilik yeterliklerinin üretken liderlik becerileri üzerindeki etkisinde sürdürülebilir yönetim davranışlarının aracılık etkisine dair karma yöntem çalışması
A mixed method study on the mediation effect of sustainable management behaviors in the effect of school principals 'entrepreneurship competences on generative leadership skills
MESUT DEMİRBİLEK
Doktora
Türkçe
2021
Eğitim ve ÖğretimMarmara ÜniversitesiEğitim Bilimleri Ana Bilim Dalı
PROF. DR. MÜNEVVER ÇETİN
- Yapısal eşitlik modellemesi ve bir uygulama
Structural equation modeling and an application
SEMİH ÜZÜMCÜ
Yüksek Lisans
Türkçe
2020
İstatistikNecmettin Erbakan Üniversitesiİstatistik Ana Bilim Dalı
DR. ÖĞR. ÜYESİ İLKAY ALTINDAĞ