Beliren yetişkinlerde görünüş öz-şemalarının öznel iyi oluş üzerindeki etkisi: Sosyal görünüş kaygısı ve beden imajıyla baş etme stratejilerinin aracı rolü
The effect of appearance self-schemas on subjective well-being in emerging adults: the mediating role of social appearance anxiety and body image coping strategies
- Tez No: 902846
- Danışmanlar: PROF. DR. HİKMET YAZICI
- Tez Türü: Doktora
- Konular: Eğitim ve Öğretim, Psikoloji, Education and Training, Psychology
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2024
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Trabzon Üniversitesi
- Enstitü: Lisansüstü Eğitim Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Eğitim Bilimleri Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Rehberlik ve Psikolojik Danışmanlık Bilim Dalı
- Sayfa Sayısı: 124
Özet
Olumsuz beden imajının nasıl geliştirildiği ve sürdürüldüğüne yönelik çalışmalar araştırmacılar tarafından ilgi görmeye devam etmektedir. Özellikle görünüş öz-şemalarının bu süreçteki yordayıcı, aracı ve moderatör etkilerinin nasıl olabileceği konusunda literatürde daha fazla bilgiye ihtiyaç bulunmaktadır. Dolayısıyla bu çalışmada; görünüş öz-şemalarının beden imajı deneyimleri ve öznel iyi oluş üzerindeki yordayıcı etkisi araştırılmıştır. Araştırmanın temel amacı beliren yetişkinlerde görünüş öz-şemaları, öznel iyi oluş, sosyal görünüş kaygısı ve beden imajıyla baş etme stratejileri arasındaki nedensel ilişkilerin incelenmesidir. Araştırmada ayrıca değişkenlerden biri olan görünüş öz-şemalarını ölçebilmek için Görünüş Öz-Şemaları Ölçeğinin (GÖŞÖ) geliştirilmesi hedeflenmiştir. Araştırmanın üç çalışma grubu bulunmaktadır. Birinci grup (n=359) GÖŞÖ'nün Açımlayıcı Faktör Analizi (AFA), ikinci grup (n=294) GÖŞÖ'nün Doğrulayıcı Faktör Analizi (DFA), üçüncü grup ise (n=365) Yapısal Eşitlik Modellemesinin (YEM) test edilmesi için oluşturulmuştur. Araştırma kapsamında kullanılan veri toplama araçları; kişisel bilgi formu, Görünüş Öz-Şemaları Ölçeği, Sosyal Görünüş Kaygısı Ölçeği, Beden İmgesi Baş Etme Stratejileri Ölçeği, Pozitif ve Negatif Duygu Ölçeği, Yaşam Doyumu Ölçeği, Çok Yönlü Beden-Self İlişkileri Ölçeği-Görünüş Yönelimi Alt Boyutu, Beden İmgesi Esnekliği Ölçeği ve Rosenberg Benlik Saygısı Ölçeğidir. GÖŞÖ'nün geçerlik ve güvenirliğini incelemek için; AFA, DFA, Pearson Momentler Çarpımı Korelasyon Katsayısı ve Cronbach alpha iç tutarlılık katsayısından yararlanılmıştır. Araştırmacı tarafından tasarlanan yapısal model ise YEM ile test edilmiştir. Veri analizlerinde IBM SPSS 23.0 ve IBM AMOS 22.0 paket programları kullanılmıştır. AFA sonuçları GÖŞÖ'nün 9 maddeden oluşan tek faktörlü bir yapıya sahip olduğunu göstermiştir. Bu yapı toplam varyansın %52.22'sini açıklamıştır. DFA sonuçları ise ölçeğin iyi uyum gösterdiğini ortaya koymuştur (χ2/df=2.42, RMSEA=.07, SRMR=.03, CFI=.98, TLI=.97, GFI=.96, AGFI=.92). GÖŞÖ'nün ölçüt bağıntılı geçerliği incelendiğinde; görünüş yönelimiyle pozitif, beden imajı esnekliğiyle ve benlik saygısıyla ise negatif yönde anlamlı ilişkisi bulunmuştur. Ölçeğin Cronbach alpha iç tutarlılık katsayısı AFA, DFA ve YEM örneklemleri için sırasıyla .91, .74, ve .85 olarak hesaplanmıştır. Dört hafta arayla yapılan iki ölçümü arasındaki test-tekrar test korelasyonu ise .79 olarak bulunmuştur. Bu bulgular GÖŞÖ'nün görünüş-öz şemalarını ölçebilecek geçerli ve güvenilir bir ölçme aracı olduğunu göstermiştir. YEM analizi sonuçları; Bilişsel Davranışçı Beden İmajı Modeli temel alınarak tasarlanan araştırma modelinin öznel iyi oluştaki değişimin %79'unu açıkladığını göstermiştir. Görünüş öz-şemaları öznel iyi oluş üzerinde doğrudan değil, ancak sosyal görünüş kaygısı ve beden imajıyla baş etme stratejileri aracılığıyla dolaylı etkiye sahiptir. Bununla birlikte görünüş öz-şemalarının sosyal görünüş kaygısı üzerindeki direkt etkisi anlamlıyken; beden imajıyla baş etme stratejilerinden yalnızca görünüşü düzeltme üzerindeki doğrudan etkisinin anlamlı olduğu bulunmuştur. Sosyal görünüş kaygısı beden imajıyla baş etme stratejilerinden görünüşü düzeltme ve kaçınmanın kullanımını arttırıcı; olumlu mantıksal kabullenmenin kullanımını ise azaltıcı bir rol üstlenmektedir. Ayrıca hem sosyal görünüş kaygısının hem de beden imajıyla baş etme stratejilerinin öznel iyi oluş üzerindeki direkt etkileri anlamlı bulunmuştur. Bununla birlikte sosyal görünüş kaygısının öznel iyi oluş üzerindeki; görünüş öz-şemalarının ise beden imajıyla baş etme stratejileri üzerindeki dolaylı etkileri anlamlıdır. Araştırma bulguları literatürle ilişkilendirilerek tartışılmış ve sonuçlara yönelik önerilerde bulunulmuştur.
Özet (Çeviri)
Studies on how negative body image is developed and maintained continue to attract attention from researchers. In particular, there is a need for more information in the literature on how appearance self-schemas can have predictive, mediating, and moderating effects in this process. Therefore, this study investigated the predictive effects of appearance self-schemas on body image experiences and subjective well-being. The primary objective of the study is to examine the causal relationships between appearance self-schemas, subjective well-being, social appearance anxiety, and body image coping strategies in emerging adults. The study also aimed to develop the Appearance Self-Schemas Scale (ASSS) to measure appearance self-schemas, which is one of the variables. The study has three study groups. The first group (n=359) was created for the Exploratory Factor Analysis (EFA) of the ASSS, the second group (n=294) was created for the Confirmatory Factor Analysis (CFA) of the ASSS, and the third group (n=365) was created for testing the Structural Equation Modeling (SEM). The data collection tools of the study were personal information form, Appearance Self-Schemas Scale, Social Appearance Anxiety Scale, Body Image Coping Strategies Inventory, Positive and Negative Affect Schedule, Satisfaction with Life Scale, Multidimensional Body-Self Relations Questionnaire-Appearance Orientation Sub-Dimension, Body Image-Acceptance and Action Questionnaire and Rosenberg Self-Esteem Scale. EFA, CFA, Pearson's Product Moment Correlation Coefficient, and Cronbach's alpha coefficient were utilized to investigate the validity and reliability of ASSS. The structural model designsed by the researcher was tested with SEM. IBM SPSS 23.0 and IBM AMOS 22.0 package programs were used in data analysis. The EFA results showed that the ASSS had a single-factor structure consisting of 9 items. This structure explained 52.22% of the total variance. The CFA results revealed that the scale had a good model fit (χ2/df=2.42, RMSEA=.07, SRMR=.03, CFI=.98, TLI=.97, GFI=.96, AGFI=92). When the convergent validity of the ASSS was examined, it was found that the scale had a positive relationship with appearance orientation and a negative relationship with body image flexibility and self-esteem. The Cronbach's alpha coefficient of the scale was calculated as .91, .74, and .85 for the EFA, CFA, and SEM samples, respectively. The test-retest correlation between two measurements taken four weeks apart were found to be .79. These findings showed that the ASSS is a valid and reliable measurement tool that can measure appearance-self schemas. The results of the SEM analysis showed that the research model, which was designed based on the Cognitive Behavioral Model of Body Image, explained 79% of the change in subjective well-being. Appearance self-schemas do not have a direct effect on subjective well-being, but rather an indirect effect through social appearance anxiety and body image coping strategies. However, while the direct effect of appearance self-schemas on social appearance anxiety was significant, only the direct effect on appearance fixing among body image coping strategies was found to be significant. Social appearance anxiety increases the use of appearance fixing and avoidance among body image coping strategies; and decreases the use of positive rational acceptance. In addition, the direct effects of both social appearance anxiety and body image coping strategies on subjective well-being were found to be significant. In addition, the indirect effects of social appearance anxiety on subjective well-being and appearance self-schemas on body image coping strategies were significant. The research findings were discussed in line with the literature and suggestions were made for the results.
Benzer Tezler
- Beliren yetişkinlik dönemindeki bireylerin algıladıkları ebeveyn red-kabul düzeyi, sosyal görünüş kaygısı ve öz-duyarlılık arasındaki ilişkinin incelenmesi
Investigation of the relationship between perceived parental rejection-acceptance level, social appearance anxi̇ety, and self-compassion in indivi̇duals in emergi̇ng adulthood
YASİN PINAR
Yüksek Lisans
Türkçe
2023
PsikolojiOndokuz Mayıs ÜniversitesiEğitim Bilimleri Ana Bilim Dalı
ÖĞR. GÖR. HATİCE EPLİ
- Beliren yetişkinlerde öz-değer koşulları ile fonksiyonel olmayan tutumlar arasındaki ilişkinin incelenmesi
Investigation of relationship between contingent self-worth and dysfunctional attitudes in emerging adulthoods
ATAKAN YİĞİT
Yüksek Lisans
Türkçe
2021
Eğitim ve ÖğretimOndokuz Mayıs ÜniversitesiEğitim Bilimleri Ana Bilim Dalı
DR. ÖĞR. ÜYESİ ESAT ŞANLI
DR. ÖĞR. ÜYESİ EMRE DÜNDER
- Beden imajı ve kendilik algısı ile mutluluk arasındaki ilişkide sosyal görünüş kaygısının aracı, bilinçli farkındalığın düzenleyici rolü
The roles of social appearance anxiety as mediator and mindfulness as moderator in predicting the roles of body image and self perception on happiness
BUSE KONGUR
Yüksek Lisans
Türkçe
2024
PsikolojiBahçeşehir ÜniversitesiEğitim Bilimleri Ana Bilim Dalı
PROF. DR. RAZİYE BİLGE UZUN
- The relations between coping strategies, caregiver bonding, and dating violence of emerging adults: Cross-cultural comparison between China and Turkiye
Beliren yetişkinlerde başa çıkma stratejileri, bakım verene bağlanma ve flört şiddeti arasındaki ilişki: Çin ve Türkiye arasındaki kültürler arası karşılaştırma
ZUBAIDAN YUSHAN
Yüksek Lisans
İngilizce
2022
PsikolojiAnkara Yıldırım Beyazıt ÜniversitesiPsikoloji Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. HÜDAYAR CIHAN