Riskli yapıların dönüşümünde müktesep hak kullanım eğilimleri ve bu eğilimlerin planlama açısından değerlendirilmesi: Şişli ilçesi Fulya ve Bozkurt mahalleleri örneği
Tendencies in the use of vested rights in the transformation of risky buildings and their evaluation from a planning perspective: The case of Fulya and Bozkurt neighborhoods in the Şişli district
- Tez No: 952090
- Danışmanlar: PROF. DR. EVRİM ÖZKAN
- Tez Türü: Yüksek Lisans
- Konular: Şehircilik ve Bölge Planlama, Urban and Regional Planning
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2025
- Dil: Türkçe
- Üniversite: İstanbul Kültür Üniversitesi
- Enstitü: Lisansüstü Eğitim Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Mimarlık Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Kentsel Tasarım Bilim Dalı
- Sayfa Sayısı: 95
Özet
Bu tez çalışması, İstanbul'un Şişli ilçesinde müktesep hak plan notunun uygulanma sürecini planlama ilkeleri ve saha aktörlerinin algıları çerçevesinde değerlendirmeyi amaçlamıştır. Çalışmada, müktesep hak kavramı; plan bütünlüğü, sürdürülebilirlik, eşitlik ve kamu yararı ilkeleri bağlamında ele alınarak, uygulamadaki yansımaları bütüncül bir bakışla analiz edilmiştir. Araştırmada, Fulya ve Bozkurt mahalleleri örneklem olarak seçilmiş olup; mekânsal analizlere ek olarak kamu kurumları, kentsel dönüşüm firmaları ve vatandaşlarla gerçekleştirilen yarı yapılandırılmış mülakatlardan elde edilen nitel veriler içerik analizi yöntemiyle değerlendirilmiştir. Bulgular, müktesep hak plan notunun özellikle Fulya Mahallesinde mevcut plan kararlarına kıyasla yapı sahiplerine ortalama %22,4 oranında daha fazla yapı hakkı tanıdığını ve bunun alanın taşıma kapasitesi üzerinde ciddi bir yoğunluk baskısı yarattığını göstermektedir. Bozkurt Mahallesinde ise bu fark %2 düzeyinde kalmış olup, bu durum ilgili alanda ruhsat sonrası yapılan plan kararlarının mevcut yapı haklarını belirli ölçüde koruma eğilimi taşıdığını düşündürmektedir. İçerik analizleri, müktesep hakkın aktörler tarafından hak kaybını önleyen ve dönüşüm sürecinde güven sağlayan bir araç olarak algılandığını ortaya koymaktadır. Ancak yorum farklılıkları, teknik belirsizlikler ve maliyet baskısı gibi faktörlerin, uygulamada eşitsizlik ve karmaşa yarattığı görülmektedir. Bu çerçevede, plan notunun açık ve ölçülebilir hale getirilmesi, belediyeler arası uygulama birliğinin sağlanması ve planlama ilkeleriyle uyumlu şekilde yeniden yapılandırılması önerilmektedir.
Özet (Çeviri)
This thesis aims to evaluate the implementation process of the vested rights (müktesep hak) zoning note within the context of planning principles and stakeholder perspectives in the Şişli district of Istanbul. The concept of vested rights is analyzed through a multi-dimensional lens focusing on its relationship with key planning principles such as plan integrity, sustainability, equity, and public interest. The research is based on a case study of Fulya and Bozkurt neighborhoods. Spatial analyses were supported by semi-structured interviews conducted with representatives from public institutions, urban transformation firms, and residents. The qualitative data were analyzed using content analysis methodology. Findings reveal that in Fulya, the vested rights note granted building owners an average of %22,4 more construction area compared to current zoning decisions, leading to significant pressure on the area's carrying capacity. In contrast, this figure remained around %2 in Bozkurt, suggesting that the post-permit planning decisions in that area tended to preserve previously acquired building rights to a certain extent.The content analysis indicates that vested rights are generally perceived by stakeholders as a legal safeguard against loss of entitlement and as a source of psychological assurance during transformation processes. However, issues such as inconsistent interpretations, technical ambiguities, and cost burdens have contributed to inequality and confusion in practice. In this context, it is recommended that the zoning note be clarified with measurable criteria, standardized across municipalities, and realigned with core planning principles.
Benzer Tezler
- Kentsel dönüşüm parametrelerinin nedensel çizgelerle irdelenmesi
Investigation of urban transformation parameters with causal graphs
SEREL AKYOL
Doktora
Türkçe
2020
Bilgisayar Mühendisliği Bilimleri-Bilgisayar ve KontrolEskişehir Teknik ÜniversitesiBilgisayar Mühendisliği Ana Bilim Dalı
PROF. DR. EYYÜP GÜLBANDILAR
- Parsel ölçeğinde kentsel dönüşüm projelerinde proje risklerinin aktörler üzerinden değerlendirilmesi: Bağdat caddesi örneği
Evaluation of project risks through actors in urban transformation projects in parcel scale: Case of Bagdat street
GÖKÇE HANOĞLU
Yüksek Lisans
Türkçe
2019
MimarlıkYıldız Teknik ÜniversitesiMimarlık Ana Bilim Dalı
DR. ÖĞR. ÜYESİ TUĞÇE ERCAN
- Kentsel dönüşüm ve bir dağıtım modeli önerisi
Urban regeneration and a distribution model proposal
NİHAT KANDALOĞLU
Doktora
Türkçe
2012
Jeodezi ve Fotogrametriİstanbul Teknik ÜniversitesiGeomatik Mühendisliği Ana Bilim Dalı
PROF. DR. NECLA ULUĞTEKİN
PROF. DR. EROL KÖKTÜRK
- Yenilenebilir enerji kadastrosu: Altınşehir Mahallesi güneş kadastrosu örneği
Renewable energy cadastre: Altınşehir Neighborhood solar cadastre example
BAKİ ERGÜL
Yüksek Lisans
Türkçe
2024
Mühendislik Bilimleriİstanbul Teknik ÜniversitesiGeomatik Mühendisliği Ana Bilim Dalı
PROF. DR. REHA METİN ALKAN
- Urban transformation as political and ideological intervention in space: A case study in Diyarbakır
Mekana politik ve ideolojik bir müdahale olarak kentsel dönüşüm: Diyarbakır örneği
DİREN TAŞ
Yüksek Lisans
İngilizce
2019
SosyolojiOrta Doğu Teknik ÜniversitesiSosyoloji Ana Bilim Dalı
YRD. DOÇ. DR. BARIŞ MÜCEN