Kelâm geleneğinde Esmâ-i Hüsnâ'ya yaklaşımlar: Fahreddin Râzî örneği
Approaches to Esmâ-i Hüsnâ in kelâm tradition: Fakhr al-Dīn Rāzī example
- Tez No: 952236
- Danışmanlar: PROF. DR. MEHMET KENAN ŞAHİN
- Tez Türü: Yüksek Lisans
- Konular: Din, Religion
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2025
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Ordu Üniversitesi
- Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Temel İslam Bilimleri Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Belirtilmemiş.
- Sayfa Sayısı: 195
Özet
İslâm itikadının temelini Allah inancı oluşturur. Özellikle bu inancın ekseninde ele alınıp tartışılan Esmâ-i hüsnâ meselesi aslında naslara dayalı olduğundan temel olarak naklî değerlendirmede bulunulması gereken bir konu olmalıdır. Ancak geleneksel dönemde münhasıran aklî ve naklî delilleri bir arada kullanan kelâm ilminin bir problemi olarak değerlendirilmiştir. İslâmî kaynaklar tarandığında Esmâ-i hüsnâ ile ilgili ilk yorumların muhaddis ve müfessir âlimlerce yapıldığı görülmüştür. Bu alandaki klasik eserlerin ilkleri incelendiğinde, Allah'ın isimleri-sıfatları hususunda kelâmî tartışmaların olmadığı gözlemlenmiştir. Erken dönem selef âlimleri isimler-sıfatlar hususunda te'vil yapmaktan kaçınmışlardır. Allah'ın isimleri-sıfatlarıyla ilgili problemin vahyin nâzil olduğu sahâbe döneminde ortaya çıkmadığı anlaşılmıştır. Bu meselenin sonraki dönemde özelde iç dinamiklerin, genelde farklı kültürlere, inançlara mensup insanların Müslüman olmasının ve felsefenin etkisiyle ortaya çıkan bir durum olduğu anlaşılmıştır. Çalışmada Allah'ın isimleri-sıfatları meselesinin tarihi süreçte nasıl itikadî bir probleme dönüştüğü, sonraki dönemlerde meselenin farklı kelâmî ve felsefi münakaşalara sebep konulara nasıl evirildiği ve bu değişim sürecindeki yanılsamaların neler olduğu hususu değerlendirilmiştir. Birinci bölümde Esmâ-i hüsnânın Kur'ân ve sünnet çerçevesindeki naklî delillerine yer verilmiştir. Ardından bu kavramının ortaya çıkış sürecine ve erken dönemde kelâmî bir problem olarak ele alınan alt başlıklara ve etrafındaki kelâmî münakaşalara değinilmiştir. İkinci bölümde ise müfessir ve kelâmcı filozof olarak anılan Fahreddin Râzî'nin gözünden kelâmî bir problem olarak görülen isim-sıfat tartışmaları ve bunlardan kaynaklanan tâli konular zikredilmiştir. Râzî'nin kaleme aldığı Esmâ-i hüsnâ'ya dair eserinden, tefsirinden yararlanılmış ve bazı isimlerin-sıfatların yorumlarına yer verilmiştir. Konuyla ilgili hadis rivayetindeki isim sırasına göre etimolojik incelemelerin de yapıldığı örnek isimler ele alınmıştır. Araştırmada başka âlimlerin ve özellikle Râzî'yi etkileyen Gazzâlî'nin de düşüncelerine bazen başvurulmuştur. Bu meselenin aslında itikadî bir problem olarak görülmekten öte kaynağı bakımından tefsir ve hadis ilmindeki olağan bir problem olarak ele alınması ve değerlendirilmesi gerektiği gibi bir yaklaşım ileri sürülmüştür. Bu mevzuda yapılması muhtemel sonraki çalışmalara kaynaklık etmesi ve ilham verici olması düşüncesiyle araştırma tamamlanmıştır.
Özet (Çeviri)
In this study, how the issue of the names and attributes of Allah became a problem in the historical process, how the issue evolved into issues that caused different theological and philosophical debates in the following period, and what the illusions were in this process of change were discussed and evaluated. With regard to the names of Allah, different interpretations of how the names and attributes in the verses, which were the main source of this issue, were interpreted from the perspective of Islamic theologian eyes were included. In the first part of the study, an attempt was made to approach the subject from the perspective of the discipline of tradition of Islamic theology (kalām) by including the evidence of Asmā al-Husnā within the framework of the Qur'an and the Sunnah. Then, the emergence process of the concept of Asmā al-Husnā and other subheadings that were addressed as a theological problem in the early period after this process were briefly mentioned. In the second main heading, the discussions on names and adjectives, which were seen as a theological problem from and the secondary issues arising from these discussions were included. In addition, the studies written and conducted in this field were also briefly included. In the third and last section, the linguistic analysis of some of the names in the related hadith narrations, which were considered among the Asmā al-Husnā, were given by the commentator Fakhr al-Dīn Rāzī by making use of his special work and tafsīr on the subject.
Benzer Tezler
- Abdulkahir el-Bağdadi'nin Tefsîru'l-Esmâ ve's-Sıfât adlı eserinin tahkiki ve değerlendirmesi
The review and evaluation of Abdülkâhir al-Bagdadi's work title Tefsiru'l-Esmâ ve Sifât
OSMANKHAN SULAIMAN
Doktora
Türkçe
2022
DinÇukurova ÜniversitesiTemel İslam Bilimleri Ana Bilim Dalı
DR. ÖĞR. ÜYESİ İSMAİL YÜRÜK
- Said Nursi'ye göre insanın mahiyeti ve eğitim imkanı
According to Said Nursi, the nature of human and the possibility of education
MİRZA ÇAZIM
Yüksek Lisans
Türkçe
2023
DinŞırnak ÜniversitesiFelsefe ve Din Bilimleri Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. MUHAMMED MUHDİ GÜNDÜZ
- The principle of sufficient reason in the kalam tradition
Kelam geleneğinde yeterli sebep ilkesi
SAADEDDİN SAY
- İmam Mâtürîdî ve İmam Eş'arî'nin iman anlayışlarının karşılaştırılması
The comparison of the thoughts of faith of Imam Maturidi and Imam Ashari
ESRA İKBAL DANIŞAN
Yüksek Lisans
Türkçe
2021
DinKahramanmaraş Sütçü İmam ÜniversitesiTemel İslam Bilimleri Ana Bilim Dalı
PROF. DR. AHMET AK
- Mâturîdîlik kelâm geleneğinde insan anlayışı
Understanding of human in maturidi kalam convention
NESLİHAN KUTLU KARAMAN
Yüksek Lisans
Türkçe
2019
DinOndokuz Mayıs ÜniversitesiTemel İslam Bilimleri Ana Bilim Dalı
PROF. DR. FETHİ KERİM KAZANÇ
