Hasankale Çayı Havzası (Erzurum) yağış-akış ilişkisinin MIKE-NAM hidrolojik modeli ile modellenmesi
Rainfall-runoff modelling of Hasankale Basin (Erzurum) by MIKE-NAM hydrologic model
- Tez No: 952774
- Danışmanlar: DR. ÖĞR. ÜYESİ ŞÜKRAN AÇIKEL
- Tez Türü: Yüksek Lisans
- Konular: Jeoloji Mühendisliği, Geological Engineering
- Anahtar Kelimeler: Aras Havzası, Hasankale Çayı, Hidrolojik Model, Yağış-Akış Modeli, MIKE-NAM, Hidrolojik Bileşenler, İklim Değişikliği, Aras Basin, Hasankale Stream, Hydrological Model, Rainfall Runoff Model, MIKE-NAM, Hydrological Components, Climate Change
- Yıl: 2025
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Hacettepe Üniversitesi
- Enstitü: Fen Bilimleri Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Hidrojeoloji Mühendisliği Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Belirtilmemiş.
- Sayfa Sayısı: 117
Özet
Günümüzde insan nüfusundaki artış, iklim değişikliğinin her alandaki etkisini hissettirmesi, sanayileşmenin ve teknolojinin ilerlemesi temel ihtiyaç olan su kullanımlarının artmasına sebep olmakta bu da temiz su kaynaklarına olan talebin artmasını beraberinde getirmektedir. Tüketimlerin bu denli artması mecburi olarak sınırlı olan ulusal ve uluslararası su kaynaklarının dengeli ve sürdürülebilir yönetimini gerektirmektedir. Bu tür bir yönetim de hidrolojik ve hidrojeolojik sistemlerin birbirleriyle olan etkileşimlerinin düşünülerek ve sistemlerin bileşenlerinin doğru tanımlanarak ortaya konulması ile mümkündür. Önümüzdeki yıllarda insani tüketim amaçlı su kullanımının yanı sıra başta tarım, hayvancılık ve enerji sektörleri olmak üzere su temininde ciddi sıkıntılar yaşanması öngörülmektedir. Sözü edilen tarım, hayvancılık ve enerji sektörlerinin su kullanım talebinin yoğun olduğu havzalardan biri de Aras Havzası'dır. Aynı zamanda sınıraşan bir nehir havzası olan Aras Havzası'nda su kaynakları özelinde miktar ve kalite açısından sürdürülebilir bir su yönetimi anlayışı uygulanması gerekmektedir. Tez çalışma alanı olan Hasankale Çayı, Aras Ana Kol Alt Havzası'nın kuzeybatısında, Aras Nehri'nin doğduğu bölgede bulunmaktadır. Hasankale Çayı Havzası'nda hidrolojik bütçe bileşenleri dikkate alınarak, MIKE-NAM modeli aracılığıyla yağış-akış temelli bir hidrolojik simülasyon gerçekleştirilmiştir. Çalışma kapsamında Hasankale Çayı Havzası, alt havzalara ayrılarak MIKE-NAM yağış-akış modeliyle ayrı ayrı değerlendirilmiş ve her bir alt havzanın akım bileşenleri detaylı olarak hesaplanmıştır. Model sonuçlarına göre havzanın yıllık toplam akım potansiyeli 258.37 hm³ olup, bu akımın büyük kısmını baz akım ve yüzeyaltı akımı oluşturmaktadır. Kalibrasyonu tamamlanan model, ayrıca RCP4.5 iklim senaryosu kapsamında da uygulanmış ve model sonuçları, iklim değişikliğinin etkisiyle birlikte hem yüzeysel akış hem de yeraltısuyu beslenimi üzerinde ciddi azalmaların yaşanabileceğini göstermiş; bu durum, havzanın gelecek dönem su kaynakları planlamasında iklim senaryolarının dikkate alınması gerektiğini ortaya koymuştur.
Özet (Çeviri)
In today's world, population growth, the pervasive impacts of climate change, and the advancement of industrialization and technology have led to an increase in water demand, one of the most fundamental needs. This growing demand has, in turn, intensified the pressure on clean water resources. The increasing rate of consumption necessitates the balanced and sustainable management of both national and transboundary water resources. Such management is only possible through the proper identification of system components and by considering the interactions between hydrological and hydrogeological systems. In the coming years, significant water supply challenges are anticipated—not only for domestic consumption but also in key sectors such as agriculture, livestock, and energy. One of the basins with high water demand from these sectors is the Aras Basin. As a transboundary river basin, the Aras Basin requires a sustainable water management approach in terms of both quantity and quality of its water resources. The Hasankale Stream, which constitutes the study area of this thesis, is located in the northwest of the Aras Main Branch Sub-Basin, in the region where the Aras River originates. In the Hasankale Stream Basin, a rainfall-runoff–based hydrological simulation was conducted using the MIKE-NAM model, considering the hydrological water budget components. As part of the study, the Hasankale Stream Basin was divided into sub-basins and each was evaluated separately using the MIKE-NAM rainfall-runoff model. The flow components of each sub-basin were calculated in detail. According to the model results, the total annual flow potential of the basin is 258.37 hm³, the majority of which consists of baseflow and subsurface flow. The calibrated model was also applied under the RCP4.5 climate scenario, and the results indicated that climate change may lead to significant decreases in both surface runoff and groundwater recharge. These findings emphasize the necessity of incorporating climate scenarios into future water resource planning efforts for the basin.
Benzer Tezler
- Selçuklu-Bizans anlaşmalarının değerlendirilmesi (1048-1211)
Evaluation of the Seljuk-Byzantine treaties (1048-1211)
ALİME GÜL
Yüksek Lisans
Türkçe
2014
TarihMarmara ÜniversitesiTürk Tarihi Ana Bilim Dalı
PROF. DR. GÜLAY ÖĞÜN BEZER
- Hasankale pomzasından alkali aktivasyon yöntemiyle geopolimer çimentosunun üretilebilirliğinin araştırılması
The investigation of Hasankale pumice based geopolymer cement production by alkali aktivation method
MEHRZAD MOHABBI YADOLLAHI
Doktora
Türkçe
2013
İnşaat MühendisliğiAtatürk Üniversitesiİnşaat Mühendisliği Ana Bilim Dalı
PROF. DR. RAMAZAN DEMİRBOĞA
- En eski çağlardan Urartu'nun yıkılışına kadar Hasankale ve çevresi
Hasankale and circumference from the old ege to demolished of Urartu
İHSAN SABRİ BALKAYA
- Hasankale Pasinler pomzası ile üretilen betonların bazı mekanik özelliklerinin araştırılması
Investigating several mechanical properties of concrete made up with Hasankale Pasinler pumice
MUSTAFA PEKDEMİR
Yüksek Lisans
Türkçe
2011
İnşaat MühendisliğiAtatürk Üniversitesiİnşaat Mühendisliği Ana Bilim Dalı
PROF. DR. RÜSTEM GÜL