Tanınma, dayanışma ve hukuk: G.W.F. Hegel ve çağdaş teoriler ışığında bir analiz
Recognition, solidarity, and law: An analysis in the light of G.W.F. Hegel and contemporary theories
- Tez No: 953269
- Danışmanlar: PROF. DR. GÜLRİZ UYGUR
- Tez Türü: Doktora
- Konular: Felsefe, Hukuk, Sosyoloji, Philosophy, Law, Sociology
- Anahtar Kelimeler: Recognition in Hegel, Solidarity, Law and Solidarity, Axel Honneth and Recognition, Solidarity in Legal Theory, The Relationship Between Solidarity and Recognition Theory
- Yıl: 2025
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Ankara Üniversitesi
- Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Kamu Hukuku Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Belirtilmemiş.
- Sayfa Sayısı: 710
Özet
Günümüzde kimlikler, aynılıklar ve farklılıklar,“ötekiler”söylemine dayalı toplumsal gerilimler, hukukun meşruiyeti ve bireylerin tanınma talepleri arasındaki ilişkiler, özgürlük tanımı ve yorumları, çoğu zaman birbiriyle ilişkili biçimde modern hukuk teorisinin en temel sorunlarından bir bölümü oluşturmaktadır. Çalışma, söz konusu bu sorun demetini de dikkate alarak,“öteki”ni, G.W.F. Hegel felsefesi zemininde inceleyip son dönem“tanınma”eksenli çağdaş yorumlarla alternatif bir dayanışma kavramını mercek altına almaktadır. Bu vesileyle, farklı dayanışma yaklaşımları değerlendirilerek, tanınma temelinde ele alınacak bir dayanışma teorisinin, aynı zamanda“toplumsal özgürlüğü”geliştirecek bir özellikte olması koşuluyla hukuk teorilerindeki yerini incelemektedir. Bu argüman üzerine derinlemesine bir analiz için çalışmada, Hegel ve onun çağdaş yorumcularının görüşlerine başvurulmasının nedeni, ilgili yaklaşımda kurgusal olarak gelişen diyalektik süreç, benlik oluşumu ve tanınma kavramlarının merkeze alınıyor olması; ana akım liberal hak söylemlerine getirilen eleştirilerin içerilmesi ve yapılan bazı tespitlerle ana akım hukuk yaklaşımlarına alternatifler sunmasıdır. Çalışmada toplumsal yaşamın tarihsel olguları olarak“öteki”,“tanınma”ve“dayanışma”kavramlarının ortaya çıkışı ve anlamları incelenmekte; olgusal olarak yaşamlarımız içerisinde ve kurumsal olarak hukuk alanında bu kavramların etkilerinin yol açtığı eşitsizlikler ve ayrımcılık örnekleri irdelenmektedir. Tezde, temelini tanınma kuramından alan bir dayanışma kavramının hukuk kuramı ve uygulaması açısından yol gösterici olup olamayacağı temel sorusu üzerinde durulmuştur. Bu bağlamda, Hegel felsefesinin –tanınma temelinde,“sosyal ontolojik”yönünün baskın yorumlarıyla– doğrudan ve dolaylı olarak tanınma, dayanışma, öteki, özgürlük gibi kavramlarının hukuk teorisinde, kurumsal yapılarda ve toplumsal yaşamın içerisinde değerlendirilmeleri olanağının kullanılması amaçlanmıştır. Hegel'in felsefesinde özbilinç diyalektiğinin bu meselelerle ilişkisi, bireyin ancak başka bir birey aracılığıyla tanımlanabileceğini, bu şekilde özgür olabileceğini ve tanınabileceğini savlaması aracılığıyla kurulabilir. Bunun gerçekleşmesi için Hegel'in özbilinç diyalektiğindeki süreçler ve bu süreçlerin tanınmada nasıl bir rol oynadığı çalışmada değerlendirilmiştir. Bu bağlamda, hukukun kimlik politikalarını ve bireylerin“benlik”algısını şekillendirmedeki konumu, tanınma ve dayanışma arasındaki gerilimlerin hukukta nasıl bir düzenleme gerektirdiği ve bu kavramların hukuk normlarıyla ne ölçüde inşa edildiği ortaya konulmuştur. Temelini tanınma ve toplumsal özgürlükten alan bir dayanışma yaklaşımının hukuk teorisinde değerlendirilmesiyse, farklı hukuk alanlarında“dayanışma”nın görünümlerinin açığa çıkarılmasıyla ve farklı yargı makamlarının kararlarının incelenerek analiz edilmesi aracılığıyla mümkün olmuştur. Böylece, son dönem yaşanılan farklı krizler ekseninde hukuk teorisi ve çeşitli mahkeme kararlarında tam olarak“netleşmemiş”bir teorik çerçeve içerisinde sıklıkla dayanışma kavramına atıf yapıldığı tespit edilmiştir. Bu belirsizliğin çözümü için, hukuk ve sosyal teori literatüründe dayanışmanın kapsayıcı yönü ve potansiyelinin altı çizilmiştir. Bu yönüyle çalışmada dayanışma, hem bireylerin kimliklerini oluşturma sürecinde hem de hukuk aracılığıyla toplumsal dayanışmanın inşa edilmesinde temel bir unsur olarak görülmektedir. Tezin temel iddiası, tanınma kavramının dayanışma ile hukuk arasındaki ilişkide bir bağlantı noktası olarak ele alınmasının, sosyal patolojilerin açığa çıkartılması ve hukuk kuramlarının bu patolojilere yanıt verebilmesi açısından kritik olduğudur. Anahtar Kelimeler : Hegel'de Tanınma, Dayanışma, Hukuk ve Dayanışma, Axel Honneth ve Tanınma, Hukuk Teorisinde Dayanışma, Dayanışmanın Tanınma Teorisiyle İlişkisi.
Özet (Çeviri)
In today's world, identities, similarities and differences, social tensions based on the discourse of 'the other,' the legitimacy of law and individuals' demands for recognition, the definition and interpretation of freedom, often constitute one of the most fundamental issues of modern legal theory in an interrelated manner. Taking this set of issues into account, this study examines the 'other' on the basis of the philosophy of G.W.F. Hegel and focuses on an alternative concept of solidarity based on contemporary interpretations centred on 'recognition.' With this in mind, the study evaluates different approaches to solidarity and examines the place of a solidarity theory based on recognition in legal theory, provided that it also has the potential to develop 'social freedom.' The reason for referring to Hegel and his contemporary interpreters in this in- depth analysis is that this approach focuses on the dialectical process, the formation of the self, and the concept of recognition that develop fictionally; it includes criticisms of mainstream liberal discourses on rights; and it offers alternatives to mainstream approaches to law through some of its findings. The study examines the emergence and meanings of the concepts of 'the other,' 'recognition,' and 'solidarity' as historical phenomena of social life; it also examines examples of inequality and discrimination caused by the effects of these concepts in our lives and in the legal field. The thesis focuses on the fundamental question of whether a concept of solidarity based on the theory of recognition can serve as a guide for legal theory and practice. In this context, the aim is to use Hegel's philosophy –with its dominant interpretations of the 'social ontological' aspect based on recognition– to evaluate concepts such as recognition, solidarity, the other, and freedom, both directly and indirectly, in legal theory, institutional structures, and social life. The relationship between the dialectic of self-consciousness in Hegel's philosophy and these issues can be established through his assertion that the individual can only be defined through another individual, and that it is in this way that the individual can be free and recognised. The processes in Hegel's dialectic of self-consciousness and the role these processes play in recognition are evaluated in this study. In this context, the position of law in shaping identity politics and individuals' perceptions of“selfhood,”the tensions between recognition and solidarity and the regulatory requirements they impose on law, and the extent to which these concepts are constructed through legal norms are revealed. The assessment of a solidarity approach based on recognition and social freedom in legal theory has been made possible by revealing the manifestations of 'solidarity' in different areas of law and by examining and analysing the decisions of different judicial authorities. Thus, it has been determined that, in the context of recent crises, frequent references are made to the concept of solidarity within a theoretical framework that is not fully 'clear' in legal theory and various court decisions. To resolve this uncertainty, the inclusive nature and potential of solidarity have been emphasised in the legal and social theory literature. In this sense, solidarity is seen as a fundamental element both in the process of individuals forming their identities and in the construction of social solidarity through law. The main claim of the thesis is that considering the concept of recognition as a connecting point between solidarity and law is critical for revealing social pathologies and enabling legal theories to respond to these pathologies.
Benzer Tezler
- Karşılaştırmalı olarak islam siyasi düşüncesinde otorite kavramı
Başlık çevirisi yok
HALUK ALKAN
Yüksek Lisans
Türkçe
1994
Siyasal Bilimlerİstanbul ÜniversitesiSiyaset ve Sosyal Bilimler Ana Bilim Dalı
PROF. DR. MEHMET NİYAZİ ÖKTEM
- Axel Honneth'in toplum felsefesinde tanınma ve özgürlük
Recognition and freedom in Axel Honneth's social philosophy
DOLUNAY ÇÖREK
Yüksek Lisans
Türkçe
2020
FelsefeGalatasaray ÜniversitesiKamu Hukuku Ana Bilim Dalı
PROF. DR. AHMET ULVİ TÜRKBAĞ
- Türk Hukukunda ve Uluslararası Hukukta nafaka
Maintenance in Turkish Law and International Law
GONCA GÜLFEM BOZDAĞ
- Uluslararası ilişkilerde din ve ümmet ilkesi: Uluslararası hukuk kavramının İslam hukuku açısından değerlendirilmesi
Religion and principle of ummah in international relations: Evaluation of international law concept in terms of Islamic law
ABDULAZİZ AKBULUT
Yüksek Lisans
Türkçe
2023
DinKırşehir Ahi Evran ÜniversitesiUluslararası İlişkiler Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. ERMAN AKILLI