Bridging the quantum divide: Global and corporate strategies in the age of quantum technology
Kuantum uçurumu ile mücadele: Post-kuantum çağda küresel ve kurumsal stratejiler
- Tez No: 955363
- Danışmanlar: DOÇ. DR. ADNAN VEYSEL ERTEMEL
- Tez Türü: Yüksek Lisans
- Konular: Bilim ve Teknoloji, İşletme, Science and Technology, Business Administration
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2025
- Dil: İngilizce
- Üniversite: İstanbul Teknik Üniversitesi
- Enstitü: Lisansüstü Eğitim Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: İşletme Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: İşletme Bilim Dalı
- Sayfa Sayısı: 69
Özet
Bu yüksek lisans tezi, kuantum teknolojilerinin toplumsal, ekonomik ve kurumsal etkilerini disiplinlerarası bir yaklaşımla incelemektedir. Özellikle“kuantum uçurumu”(quantum divide) kavramı etrafında şekillenen bu çalışma, gelişmiş ve gelişmekte olan ülkeler ile kurumsal yapılar arasındaki erişim farklarını ortaya koymayı amaçlamaktadır. Tezin temel araştırma sorusu, kuantum teknolojileri çağında kapsayıcı, güvenli ve etik bir gelecek için nasıl küresel ve kurumsal stratejiler geliştirilebileceği üzerine yapılandırılmıştır. Çalışmada nitel araştırma yöntemlerinden Delphi yöntemi tercih edilmiş; farklı coğrafyalardan ve sektörlerden gelen 13 uzman ile üç turdan oluşan çevrim içi bir danışma süreci yürütülmüştür. Bu süreçte, uzmanların görüşleri doğrultusunda hem yüksek düzeyde fikir birliği sağlanan alanlar hem de belirsizlik ve gerilim üreten temalar haritalandırılmıştır. Verilerin analizinde içerik analizi ve uzlaşı katsayıları gibi nitel teknikler kullanılmıştır. Araştırma bulguları, kuantum teknolojilerinin henüz ticari olgunluğa ulaşmadığını, ancak optimizasyon, finansal modelleme, ilaç keşfi ve siber güvenlik gibi uygulama alanlarında stratejik önem kazandığını göstermektedir. Bununla birlikte, kuantum bilgisayarların hata düzeltme ve ölçeklenebilirlik sorunları, geniş kitlelere ulaşmasının önündeki en temel engeller olarak öne çıkmaktadır. Öte yandan, gelişmiş ülkelerde yürütülen devlet destekli Ar-Ge programları ve özel sektör yatırımları sayesinde kuantum kapasitesine erişim hızla artarken, gelişmekte olan bölgelerde bu erişim sınırlı kalmakta ve“kuantum uçurumu”derinleşmektedir. Çalışmada özellikle yapay zekâ ve kuantum teknolojilerinin kesişim alanı önemli bir tartışma konusu olarak ele alınmıştır. Uzmanlar, bu iki teknolojinin birleşiminin şeffaflık, hesap verebilirlik ve adalet gibi etik ilkeler çerçevesinde yönetişim gerektirdiği konusunda ortak bir görüşe sahiptir. Ayrıca, post-kuantum kriptografi gibi alanlarda uluslararası standartların henüz oluşmamış olması, küresel siber güvenlik sistemlerinin dönüşümünü sınırlamaktadır. Delphi panelinin ulaştığı sonuçlar, kuantum teknolojilerine erişimin demokratikleşmesi için uluslararası fonlama mekanizmalarının, açık erişimli eğitim programlarının ve çok paydaşlı yönetişim modellerinin geliştirilmesini önermektedir. Ayrıca yalnızca teknik çözümler değil, kurumsal yeniden yapılanma ve toplumsal farkındalık da stratejik dönüşümün vazgeçilmez bileşenleri olarak vurgulanmıştır. Sonuç olarak bu tez, kuantum teknolojilerinin yalnızca bilimsel değil, aynı zamanda politik ve toplumsal bir çerçevede değerlendirilmesi gerektiğini ortaya koymaktadır. Çalışma, karar alıcılar, teknoloji geliştiriciler ve akademik topluluk için stratejik öngörü temelli, çok düzlemli ve kapsayıcı bir politika öneri seti sunmaktadır. Bu yönüyle tez, kuantum çağının yalnızca teknolojik ilerleme değil, aynı zamanda değer temelli yönetişim açısından da değerlendirilmesi gerektiğini savunmaktadır.
Özet (Çeviri)
This study investigates the socio-economic implications of emerging quantum technologies and proposes global and corporate strategies to ensure inclusive access in the post-quantum era. As quantum computing, communication, and sensing rapidly evolve, concerns are growing about a widening“quantum divide”—a disparity in the ability of nations, organizations, and communities to develop, access, and govern quantum capabilities. Drawing parallels with the digital divide, this study argues that unless intentionally addressed, the quantum divide risks reinforcing existing technological inequalities and geopolitical asymmetries. To explore this issue, the study employs a three-round Delphi method involving 13 international experts from academia, government, and industry. Participants provided structured insights on early quantum applications, access barriers, AI–quantum convergence, cybersecurity risks, ethical governance, workforce readiness, and public engagement. The iterative design of the Delphi process allowed for reflection and consensus-building in a high-uncertainty technological context. Findings indicate that early practical value from quantum technologies will likely emerge in logistics, finance, materials science, and secure communications—yet access to such advancements remains highly concentrated in a few geopolitical and corporate centers. The convergence of quantum computing with AI introduces compounded challenges around algorithmic fairness and transparency, demanding updated regulatory frameworks. Cybersecurity was identified as a particularly urgent domain, where post-quantum cryptography (PQC) adoption is uneven and institutional preparedness remains low. Experts also emphasized the need for global workforce reskilling and public trust-building to support equitable quantum transitions. The study concludes that bridging the quantum divide requires anticipatory, inclusive strategies—combining multilateral cooperation, public–private partnerships, ethics-by-design, and open-access education. The Delphi method proved highly effective for capturing pluralistic foresight and supporting policy development in this emerging field. This research offers a timely contribution to quantum governance discourse and serves as a foundation for future work on equitable and secure quantum transformation.
Benzer Tezler
- Computational investigation of reaction mechanism of FET3 protein in yeast
Mayadaki FET3 proteininin reaksiyon mekanizmasının hesapsal olarak incelenmesi
BÜŞRA AHISHALI
Yüksek Lisans
İngilizce
2023
Biyokimyaİstanbul Teknik ÜniversitesiMoleküler Biyoloji-Genetik ve Biyoteknoloji Ana Bilim Dalı
DR. ÖĞR. ÜYESİ BÜLENT BALTA
- Development of quantum dots-based optical fluorescence sensors
Kuantum nokta temelli optik floresan sensörlerin geliştirilmesi
SULTAN ŞAHİN KESKİN
Doktora
İngilizce
2025
Makine Mühendisliğiİstanbul Teknik ÜniversitesiNanobilim ve Nanomühendislik Ana Bilim Dalı
PROF. DR. LEVENT TRABZON
DOÇ. DR. CANER ÜNLÜ
- A new generation of molecular probes with red-shifted emission towards effective fluorescence imaging and treatment of cancer cells
Kanser hücrelerinin etkin floresans görüntülemeleri ve tedavisine yönelik kızıla kayan emisyona sahip yeni nesil moleküler problar
GİZEM ATAKAN ALKAN
Doktora
İngilizce
2023
KimyaOrta Doğu Teknik ÜniversitesiKimya Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. EMRULLAH GÖRKEM GÜNBAŞ
DOÇ. DR. SAFACAN KÖLEMEN
- A computational investigation of the interaction of HCl with small interstellar gas molecules by using quantum mechanical methods
Kuantum mekanik yöntemler kullanılarak HCl molekülünün yıldızlararası ortamdaki küçük gaz molekülleriyle etkileşiminin kuramsal incelenmesi
DUAA ALIA
Yüksek Lisans
İngilizce
2025
Kimyaİstanbul Teknik ÜniversitesiKimya Ana Bilim Dalı
Assist. Prof. BERKAY SÜTAY
- Alkin birimli piridil ligantları içeren bazı dinükleer metal karbonillerin kuantum kimyasal hesaplama yöntemleriyle yapısal, spektroskopik ve optik özelliklerinin incelenmesi
Investigation of structural, spectroscopic and optical properties of some dinuclear metal carbonyls containing pyridyl ligands wi̇th alkyne unit by using quantum chemical calculations
SULTAN ERKAN KARİPER
