Özel gereksinimli bireylerde sosyal dışlanma ve yaşam kalitesi arasındaki ilişkide içselleştirilmiş damgalamanın aracı rolü
The mediating role of internalized stigma in the relationship between social exclusion and quality of life in individuals with special needs
- Tez No: 955689
- Danışmanlar: PROF. DR. RAMAZAN AKDOĞAN
- Tez Türü: Doktora
- Konular: Eğitim ve Öğretim, Psikoloji, Education and Training, Psychology
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2025
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Anadolu Üniversitesi
- Enstitü: Lisansüstü Eğitim Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Eğitim Bilimleri Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Rehberlik ve Psikolojik Danışmanlık Bilim Dalı
- Sayfa Sayısı: 151
Özet
Bu çalışmada özel gereksinimli bireylerin sosyal dışlanma algıları ile yaşam kaliteleri arasındaki ilişkiyi ortaya koymak ve bu ilişkide içselleştirilmiş damgalamanın aracılık rolünün incelenmesi amaçlanmıştır. İki aşamada gerçekleştirilen çalışmanın birinci aşamasında özel gereksinimli bireylerin içselleştirilmiş damgalama düzeylerini belirlemeyi hedefleyen“Özel Gereksinimli Bireylerde İçselleştirilmiş Damgalama Ölçeği (İDÖ) adında Türk kültürü ile uyumlu geçerli ve güvenilir bir ölçek geliştirilmiştir. Ölçek ”Damgalamayı Benimseme“, ”Damgalamayı Onaylama“ ve ”Damgalamayı İçselleştirme" olmak üzere üç alt boyuttan oluşmaktadır. İkinci aşamada sosyal dışlanma ve yaşam kalitesi arasında içselleştirilmiş damgalamanın aracı rolü olup olmadığını test etmek üzere Engellilerde Sosyal Dışlanma Ölçeği, Özel Gereksinimli Bireylerde İçselleştirilmiş Damgalama Ölçeği ve Dünya Sağlık Örgütü Yaşam Kalitesi Ölçeği – Engelli Modülü ile veri toplanmıştır. Bootstrap yöntemini esas alan PROCESS Makro kullanılarak yapılan analiz sonuçları özel gereksinimli bireylerde sosyal dışlanmanın yaşam kalitesi üzerindeki dolaylı etkisinin anlamlı olduğunu; içselleştirilmiş damgalamanın sosyal dışlanma ve yaşam kalitesi arasındaki ilişkiye aracılık ettiğini ortaya koymuştur.
Özet (Çeviri)
This study aims to examine the relationship between the perceptions of social exclusion and quality of life among individuals with special needs, as well as to investigate the mediating role of internalized stigma in this relationship. The research was conducted in two phases. In the first phase, a culturally adapted, valid, and reliable scale titled“Internalized Stigma Scale for Individuals with Special Needs (ISSS)”was developed to assess the level of internalized stigma among individuals with special needs. The scale consists of three sub-dimensions:“Stigma Endorsement,”“Stigma Approval,”and“Stigma Internalization.”In the second phase, data were collected using the Social Exclusion Scale for Individuals with Disabilities, the Internalized Stigma Scale for Individuals with Special Needs, and the World Health Organization Quality of Life Scale – Disability Module to test whether internalized stigma plays a mediating role between social exclusion and quality of life. The analysis, conducted using the PROCESS Macro based on the bootstrap method, revealed that the indirect effect of social exclusion on quality of life was statistically significant, confirming that internalized stigma mediates the relationship between social exclusion and quality of life in individuals with special needs.
Benzer Tezler
- Özel gereksinimli bireylere sahip ailelerin toplumsal alanda karşılaştıkları sorunlar: Van kent merkezi örneği
Problems faced in the social field by families with individuals with special needs: Van city center example
MURAT AKDAĞ
Yüksek Lisans
Türkçe
2024
SosyolojiVan Yüzüncü Yıl ÜniversitesiSosyoloji Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. FATMA GÜNGÖRER
- Özel gereksinimli çocuğa sahip ailelerin psikolojik esneklik, bilişsel esneklik, suçluluk ve utanç düzeyleri arasındaki ilişkinin incelenmesi
Research of the relationship between psychological flexibility, cognitive flexibility, guilt and shame levels of families who have children with special needs
ENES GÜNEY
Doktora
Türkçe
2025
Eğitim ve ÖğretimNecmettin Erbakan ÜniversitesiEğitim Bilimleri Ana Bilim Dalı
PROF. DR. SÜLEYMAN BARBAROS YALÇIN
- Ağır COVID-19 pnömonisi geçiren hastaların 3. ay radyolojik ve fonksiyonel değerlendirmesi
Patients with severe COVID-19 pneumonia3rd month radiological and functional evaluation
MEHTAP HAFIZOĞLU
Tıpta Uzmanlık
Türkçe
2022
Göğüs HastalıklarıEge ÜniversitesiGöğüs Hastalıkları Ana Bilim Dalı
PROF. DR. MEHMET SEZAİ TAŞBAKAN
- Lise seviyesinde zihinsel yetersizliğe sahip ve otizmli olan öğrencilerde akran zorbalığının değerlendirilmesi
Evaluation of peer bullying in high school students with mental disabilities and autism
MUSTAFA BACIK
Yüksek Lisans
Türkçe
2022
Eğitim ve ÖğretimNecmettin Erbakan ÜniversitesiÖzel Eğitim Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. AHMET KURNAZ
- LGBTİQ bireylerin gündelik yaşamda bilgi gereksinimleri ve bilgi arama davranışları
Everyday life information needs and information seeking behavior of LGBTIQ people
NESLİHAN ER KOÇOĞLU
Doktora
Türkçe
2018
Bilgi ve Belge YönetimiAnkara ÜniversitesiBilgi ve Belge Yönetimi Ana Bilim Dalı
PROF. DR. OYA GÜRDAL TAMDOĞAN