Bulgaristan'da komünizm dönemi halk müziği ortamları: Ulusal kimlik inşası ve ideolojik yönelimli kültür politikaları bağlamında kaval çalgısının ikili rolü
Folk music spheres in communist Bulgaria: The double role of the kaval within the framework of national identity construction and ideology driven cultural politics
- Tez No: 956185
- Danışmanlar: DOÇ. DR. BEKİR ŞAHİN BALOĞLU
- Tez Türü: Yüksek Lisans
- Konular: Müzik, Music
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2025
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Yıldız Teknik Üniversitesi
- Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Sahne Sanatları Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Müzik ve Sahne Sanatları Bilim Dalı
- Sayfa Sayısı: 89
Özet
Bu çalışma, Bulgaristan'da 1944 – 1989 yılları arasındaki komünizm döneminde halk müziği ortamlarını, devletin ulusal kimlik inşası ve ideolojik yönelimli kültür politikaları bağlamında kaval çalgısının üstlendiği ikili rol üzerinden eleştirel bir perspektifle incelemektedir. Bulgaristan'da sosyalist modernleşme süreçlerinde kavalın, hem devletin“milli kültür”idealinin temsili hem de azınlık toplulukları açısından kültürel direniş alanı olarak üstlendiği ikili rol, çalışmanın merkezinde yer almaktadır. Araştırmanın temel problemi; Bulgaristan'da komünizm döneminde kaval çalgısının halk müziği ortamlarında nasıl temsiller kazandığı ve bu temsillerin hangi sosyo-kültürel ve sosyo-politik dinamiklerle biçimlendiğidir. Araştırma kapsamında hem tarihsel ve kuramsal kaynaklar hem de Bulgaristan'da farklı dönemlerde etkin müzisyenlerle gerçekleştirilen yorumsamacı nitel görüşmeler, çalışmanın gövdesini oluşturmaktadır. Filip Kutev öncülüğünde kurulan devlet destekli folklor toplulukları ve bu toplulukların bünyesindeki halk müziği orkestraları,“biçim olarak milli, içerik olarak sosyalist”ilkesiyle halk müziğini anti-sosyalist ögelerden arındırarak, devletin“milli kültür”ideali doğrultusunda sahneye taşımıştır. Aynı dönemde Bulgaristan'da uygulanan ulus inşası politikaları ve kültürel asimilasyon stratejileri, etnik ve kültürel öz-tanımı devletin Bulgar tanımıyla örtüşmeyen bireyleri ve toplulukları sistematik biçimde yasaklara ve sansüre maruz bırakmıştır. Bu baskı ortamında, devletin kültür politikalarına karşıt ve alternatif bir ifade alanı olarak düğün müziği ortamı ortaya çıkmıştır. Kaval; sahip olduğu organolojik yapısı, çokkimlikli ve çokkültürlü niteliği, tarihsel arka planı ve tınısal esnekliği sayesinde, hem devlet destekli halk müziği orkestralarında“has Bulgar”kimliğinin temsili bir çalgı olarak kurumsallaşmış, hem de azınlık müzisyenleri için devletin yasak ve sansür politikalarını, gündelik direniş ve örtülü siyaset kavramları bağlamında aşabilecekleri bir safe zone işlevi görmüştür. Kavalın Bulgaristan'daki halk müziği ortamlarının iki karşıt alanında da önemli bir temsil kazanması, yeni müzikal evrenlerin, gelişmiş icra pratiklerinin, farklı bir virtüözite anlayışının ve ulusal-etnik kimliklerle ilişkilenen çok katmanlı bir müzikal söylemin ortaya çıkmasına zemin hazırlamıştır.
Özet (Çeviri)
The present thesis critically examines folk music spheres in communist Bulgaria (1944–1989) through the lens of the double role of the kaval within the framework of national identity construction and ideology-driven cultural politics. Central to the research is the dual role of the kaval in Bulgaria's socialist modernization process: On the one hand, the kaval has been a symbolic tool aligned with the state's“national culture”project; on the other hand, it has been a medium of cultural resistance for minority communities. The study investigates the representational role the kaval has played in various domains of Bulgarian folk music during the communist era, and how these representations were shaped by the era's broader socio-cultural and socio-political dynamics. The thesis draws on both historical-theoretical sources and interpretive qualitative interviews conducted with musicians active across different periods in Bulgaria. Under the leadership of Filip Kutev, state-supported folklore ensembles and their affiliated folk orchestras produced a“purified”version of traditional music, applying the principle of“national in form, socialist in content”in pursuit of a homogenous national identity. At the same time, nation-building policies and cultural assimilation strategies systematically censored and marginalized individuals and communities whose ethnic or cultural self-identification diverged from the state-defined Bulgarian identity. In response to this climate of repression, wedding music settings emerged as oppositional expressive spaces and alternative musical spheres. Due to its organological characteristics and its polyethnic and multicultural character, historical background, and timbral flexibility, the kaval became institutionalized as a representative instrument of the“authentic Bulgarian”identity within state-supported orchestras, while also functioning as a safe zone for minority musicians to circumvent state-imposed bans through everyday resistance and infrapolitics. Its embeddedness within both hegemonic and counter-hegemonic musical realms enabled the emergence of new sonic imaginary spaces, innovative performance techniques, and a reconfigured notion of virtuosity. By situating the kaval at the intersection of identity, ideology, and musical expression, this study offers a multilayered analysis of its cultural, political, and artistic transformation.
Benzer Tezler
- Svilen Kapsizov'un (Keşif Ahmedov Kapsizov) 'Akarsuların Sonu' adlı romanı
The novel 'The End of Streams' by Svilen Kapsizov (Keshif Ahmedov Kapsizov)
DENİZCAN ÖZBAŞ
Yüksek Lisans
Türkçe
2021
Batı Dilleri ve EdebiyatıAnkara ÜniversitesiSlav Dilleri ve Edebiyatları Ana Bilim Dalı
PROF. DR. ZEYNEP ZAFER
- Komünizm döneminde Bulgaristan'da Türkiye algısı ve Bulgaristan Türklerine yönelik asimilasyon politikaları
Perception of Turkey in the period of Communism in Bulgaria and assimilation policies for Bulgarian Turks
SÜLEYMAN KÖKSAL
- Bulgaristan Türklerinin eğitim yaşantılarına yönelik bir sözlü tarih çalışması (1944-1989)
An oral history study on the educational experiences of Bulgarian Turks (1944-1989)
NİHAL SEÇMEZ
Yüksek Lisans
Türkçe
2023
Eğitim ve ÖğretimYıldız Teknik ÜniversitesiTürkçe ve Sosyal Bilimler Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. GENÇ OSMAN İLHAN
- Komünizm sonrası dönemde Bulgaristan'daki Türk azınlık ve siyasete katılımları (1997-2000)
Turkish minority in post-communist Bulgaria and their political participation (1997-2000)
VAHİT SADAL
Doktora
Türkçe
2019
Siyasal BilimlerAnkara Yıldırım Beyazıt ÜniversitesiSosyoloji Ana Bilim Dalı
PROF. DR. RAMAZAN YELKEN
- Demokrasi döneminde Bulgaristan'da din eğitimi
Religious education in Bulgaria during the period of democracy
ALİ MEHMEDOV
Doktora
Türkçe
2019
Eğitim ve ÖğretimSakarya ÜniversitesiFelsefe ve Din Bilimleri Ana Bilim Dalı
PROF. DR. SUAT CEBECİ