Okul kültürü ile iş becerikliliği arasındaki ilişkide makyavelist liderliğin aracı rolü
The mediating role of machiavellian leadership in the relationship between school culture and job crafting
- Tez No: 956482
- Danışmanlar: PROF. DR. İBRAHİM KOCABAŞ
- Tez Türü: Doktora
- Konular: Eğitim ve Öğretim, Education and Training
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2025
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Yıldız Teknik Üniversitesi
- Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Eğitim Bilimleri Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Eğitim Yönetimi Bilim Dalı
- Sayfa Sayısı: 261
Özet
Bu araştırmanın temel amacı, okul kültürü ile okul yöneticilerinin iş becerikliliği arasındaki ilişkide Makyavelist liderliğin aracılık rolünü ampirik olarak incelemektir. Güç, manipülasyon ve çıkar odaklı tutumlarla tanımlanan Makyavelist Liderliğin, okul kültürü ile nasıl etkileşimde bulunduğu ve bu etkileşimin yöneticilerin görevlerini yerine getirme biçimlerine nasıl yansıdığı araştırmanın odak noktasını oluşturmaktadır. Araştırma, basit tesadüfi örnekleme yöntemi ile belirlenen farklı tür ve kademedeki okullarda görev yapan 505 eğitim yöneticisinden elde edilen verilerle yürütülmüştür. Veri toplama aracı olarak, araştırma kapsamında geliştirilen Makyavelist Liderlik Ölçeği ile birlikte Okul Kültürü Ölçeği ve İş Becerikliliği Ölçeği kullanılmıştır. Veriler yapısal eşitlik modellemesi ve bootstrap analizleri ile analiz edilmiş; yapısal modelin geçerliliği doğrulayıcı faktör analizi ile test edilmiştir. Bulgular, okul kültürü ile iş becerikliliği arasında anlamlı ve pozitif bir ilişki olduğunu ortaya koymuştur. Aracılık analizleri, Makyavelist Liderliğin bu ilişkide aracılık rolü üstlendiğini göstermektedir. Alt boyut analizleri, erkek yöneticilerin okul kültürü, iletişim, katılım, denetim ve Makyavelist Liderlik düzeylerini kadınlara kıyasla daha yüksek algıladıklarını ortaya koymuştur. Ayrıca, müdürlerin müdür yardımcılarına ve zümre başkanlarına; ilkokul yöneticilerinin ise lise yöneticilerine kıyasla tüm değişkenlerde daha olumlu algılara sahip olduğu belirlenmiştir. Özellikle iletişim ve katılım boyutları açısından okul kültürü ile iş becerikliliği arasında güçlü pozitif korelasyonlar saptanırken, manipülasyon boyutu hariç tutulduğunda, Makyavelist Liderlik ile iş becerikliliği arasında da anlamlı pozitif ilişkiler gözlenmiştir. Araştırma sonuçları, eğitim örgütlerinde sağlıklı bir okul kültürünün stratejik yönelimli liderlik davranışlarıyla birleştiğinde, yöneticilerin iş rollerini daha etkin biçimde şekillendirmelerine katkı sunduğunu göstermektedir. Geleneksel olarak erkeklik özellikleriyle özdeşleştirilen güç, otorite ve araçsal akılcılıkla örtüşen Makyavelist eğilimlerin bu süreçteki rolü, yalnızca istatistiksel bir farklılık değil; aynı zamanda derin kültürel yapının bir yansıması olarak değerlendirilmiştir. Bulgular, liderlik stratejilerinin Türkiye eğitim sistemindeki merkeziyetçi yapı, denetim ilişkileri, hiyerarşik kariyer basamakları ve etik karar alma süreçleriyle nasıl kesiştiğini görünür kılmaktadır. Araştırma bulguları doğrultusunda, eğitim yöneticilerinin iş becerikliliğini geliştirmesi, Makyavelist Liderliğin olumlu yönlerinden faydalanması ve okul kültürü ile yönetim süreçlerini daha etkili hale getirebilmesi için hem araştırmacılara hem de uygulayıcılara yönelik öneriler sunulmuştur. Bu bağlamda, eğitim yöneticilerine yönelik liderlik geliştirme programlarında, Makyavelist Liderlik yönelimlerinin kontrolü kadar bu yönelimlerin örgütsel kültürle etkileşim biçimlerinin de analitik olarak değerlendirilmesi önerilmektedir. Buna ek olarak, farklı okul türleri ve yönetici profilleri için farklılaştırılmış liderlik eğitimi modellerinin tasarlanması, örgütsel performansın sürdürülebilirliği açısından kritik bir ihtiyaç olarak değerlendirilmektedir.
Özet (Çeviri)
This study is designed to empirically explore the mediating role of Machiavellian leadership in the relationship between school culture and the task-related competencies of school administrators. The study focuses on how Machiavellian Leadership, characterized by work, power, manipulation, and personal gain, interacts with school culture and how this interaction shapes managers' approaches to fulfilling their roles. The research was conducted using data collected from 505 educational administrators working at various types and levels of schools, selected through simple random sampling. The data collection tools included the Machiavellian Leadership Scale developed within the scope of the study, along with validated School Culture and Job Crafting Scales. The data were analyzed using structural equation modeling and bootstrap analysis, and the validity of the structural model was tested through confirmatory factor analysis. Findings revealed a significant and positive relationship between school culture and job crafting. Mediation analyses showed that Machiavellian Leadership plays a mediating role in this relationship. Sub-dimension analyses indicated that male administrators reported higher perceptions of school culture, communication, participation, supervision, and Machiavellian Leadership compared to female administrators. Moreover, principals reported more positive perceptions across all dimensions compared to vice-principals and department heads, and elementary school administrators outperformed their high school counterparts. While there were strong positive correlations between school culture and job crafting, particularly in terms of communication and participation, Machiavellian Leadership (excluding the manipulation dimension) also had a positive relationship with job crafting.The study concludes that a healthy school culture, when combined with strategically oriented leadership behaviors, contributes to administrators' ability to reshape their job roles more effectively. The alignment of Machiavellian tendencies with traditionally masculine traits such as power, authority, and instrumental rationality is evaluated not merely as a statistical finding, but as a reflection of deeper cultural structures. The findings illuminate how leadership strategies intersect with the centralized structure of the Turkish education system, supervisory relations, hierarchical career ladders, and ethical decision-making processes. In line with the study's findings, recommendations are provided for both researchers and practitioners to enhance administrators' job crafting capabilities, leverage the constructive aspects of Machiavellian Leadership, and make school culture and administrative processes more effective. Accordingly, leadership development programs for educational administrators are advised to analytically evaluate not only the regulation of Machiavellian tendencies but also their contextual interaction with organizational culture. Additionally, designing differentiated leadership training models tailored to various school types and leadership profiles is considered a critical need for sustaining institutional performance.
Benzer Tezler
- Eğitim kurumlarında okul kültürünün öğretmenlerin iş doyumuna etkisi
Effects of school culture of teacher job satisfaction in educational institutions
SERKAN KADIOĞLU
Yüksek Lisans
Türkçe
2018
Eğitim ve Öğretimİstanbul Sabahattin Zaim ÜniversitesiEğitim Yönetimi ve Denetimi Ana Bilim Dalı
DR. ÖĞR. ÜYESİ DEMET ZAFER GÜNEŞ
- Okul kültürünün incelenmesi: Bir meta analiz çalışması
Examining school culture: A meta-analysis study
AHMET TURAN KURŞUN
Doktora
Türkçe
2019
Eğitim ve ÖğretimNecmettin Erbakan ÜniversitesiEğitim Bilimleri Ana Bilim Dalı
PROF. DR. ERCAN YILMAZ
- Etkili okul özelliklerine ilişkin bir meta analiz çalışması
A meta analysis study on effective school characteristics
MEHMET TURGUT
Doktora
Türkçe
2021
Eğitim ve ÖğretimNecmettin Erbakan ÜniversitesiEğitim Bilimleri Ana Bilim Dalı
PROF. DR. MUSTAFA YAVUZ
- Genel liselerde örgütsel kültürün iş doyumuna etkisi (Malataya ili örneği)
The effect of organizational culture on job satisfaction at high schools (sample of Malatya city)
MEHMET TÜRKOĞLU
Yüksek Lisans
Türkçe
2008
Eğitim ve ÖğretimFırat ÜniversitesiEğitim Bilimleri Bölümü
YRD. DOÇ. DR. İBRAHİM KOCABAŞ
- Temel eğitim kademesindeki öğretmenlerin okul kültürü algıları ile iş doyumları arasındaki ilişkinin incelenmesi
Investigation of the relationship between teachers' job satisfaction and school culture perceptions at basic education level
FATMA MERVE ÇELTEK
Yüksek Lisans
Türkçe
2021
Eğitim ve ÖğretimKaramanoğlu Mehmetbey ÜniversitesiEğitim Bilimleri Ana Bilim Dalı
DR. ÖĞR. ÜYESİ ELİF YILMAZ