Afete hazır bulunuşluk: eğitim programı ve afet müdahalesinin etkilerine yönelik ölçek geliştirme
Disaster preparedness: Development of an education program and a scale to measure the effects of disaster response
- Tez No: 957190
- Danışmanlar: PROF. DR. ÖZLEM MIDIK
- Tez Türü: Doktora
- Konular: Hemşirelik, Nursing
- Anahtar Kelimeler: Afet, Hemşire, Eğitim Programı, Ölçek Geliştirme, Disaster, Nurse, Training Program, Scale Development
- Yıl: 2025
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Ondokuz Mayıs Üniversitesi
- Enstitü: Lisansüstü Eğitim Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Acil Hemşireliği Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Belirtilmemiş.
- Sayfa Sayısı: 205
Özet
Amaç: Bu araştırma, gerçek yaşam deneyimlerine dayalı afete hazır bulunuşluk program önerisi geliştirmeyi, programda kullanılabilecek ölçme araçlarını tespit etmeyi/geliştirmeyi amaçlamaktadır. Materyal ve Metot: Çalışma üç aşamadan oluşmaktadır. Nitel araştırma tasarımının kullanıldığı birinci aşamada 12 hemşire ile yarı yapılandırılmış soru formu kullanılarak fenomenolojik görüşmeler yapıldı ve bu nitel bulgulara dayalı olarak ikinci aşamada bir eğitim programı önerisi geliştirildi. Nitel verilerin analizinde MAXQDA 22 programından yararlanılarak betimsel analiz yapıldı. Üçüncü aşamada ölçek geliştirme adımları doğrultusunda 625 hemşireye“Hemşirelerin Afet Müdahalesinin Etkilerine Hazır Bulunuşluk Ölçeği Taslağı”nın geçerlik ve güvenirlik analizleri uygulanmış olup bu analizler için Jamovi ve JASP programlarından yararlanıldı. Bulgular: Nitel verilerin analizi sonucunda; deprem müdahalesinde sorunlar (Depreme Hazır Oluş, Müdahale Ortamı) deprem müdahalesinin hemşireler üzerindeki etkisi (Fiziksel, Duyuşsal/ Psikolojik, Sosyal, Bilişsel Etki) deprem müdahale sürecinde karşılaşılan vakalar (Fiziksel, Psikolojik Travmalar, Diğer) ve deprem müdahale sürecinde hemşirelik hizmetleri (Kayıt, Tedavi/Uygulama Hizmetleri, Bakım Hizmetleri, Takip, Hasta Transportu, Diğer Hemşirelik Hizmetleri) olmak üzere dört tema ve 16 alt tema ile 103 kod belirlendi. İkinci aşamada nitel çalışma verileri doğrultusunda çok boyutlu yetkinlikleri (uzmanlık, iletişim, etik, liderlik vb.) kapsayan bir eğitim programı geliştirildi. Bu program, Kern'in eğitim modeli çerçevesinde yapılandırılmış ve refleksiyon, deneyim paylaşımı, çoklu değerlendirme yöntemlerini içerecek şekilde tasarlandı. Mevcut değerlendirme araçlarının yetersizliği nedeniyle hedef uyumlu yeni bir değerlendirme aracının geliştirilmesine ihtiyaç duyuldu.“Hemşirelerin Afet Müdahalesinin Etkilerine Hazır Bulunuşluk Ölçeği Taslağı”için Açıklayıcı Faktör Analizi (AFA) ve Doğrulayıcı Faktör Analizi (DFA) uygulandı. AFA sonucunda toplam varyansın %45,2'sini açıklayan 29 madde ve dört faktörden oluşan bir yapı ile ölçeğin son haline ulaşıldı. Ölçeğin Cronbach's Alfa (α) güvenirlik katsayısı 0,898 olarak hesaplandı. Sonuç: Yetkinlik, Hedef, Eğitim Yöntem ve Değerlendirmeyi kapsayan 'Afet Hemşireliği Eğitim Programı' hemşirelik lisans, lisanüstü programlarda, sağlık kurumları hizmet içi eğitimlerde ya da mesleki gelişim programlarında afet hazırlık eğitim, değerlendirme ve izlem süreçlerinde kullanılabilir."Hemşirelerin Afet Müdahalesinin Etkilerine Hazır Bulunuşluk Ölçeği'nin geçerli ve güvenilir bir ölçme aracı olduğu kanıtlandı.
Özet (Çeviri)
Purpose: This research aims to develop a disaster preparedness program proposal based on real life experiences and to identify/develop measurement tools that can be used in the program. Material and Method: The study consists of three stages. In the first stage, using a qualitative research design, phenomenological interviews were conducted with 12 nurses using a semi-structured questionnaire and based on these findings, an educational program proposal was developed in the second stage. Descriptive analysis was performed using the MAXQDA 22 program for the analysis of qualitative data. In the third stage, validity and reliability analyses were applied to the“Draft Scale of Nurses Preparedness for the Effects of Disaster Intervention”for 625 nurses in accordance with the scale development steps, and the Jamovi and JASP programs were used for these analyses. Findings: As a result of the analysis of qualitative data; problems in earthquake response (Earthquake Preparedness, Response Environment) the impact of earthquake response on nurses (Physical, Emotional/Psychological, Social, Cognitive Impact) cases encountered during the earthquake response process (Physical, Psychological Traumas, Others) and nursing services during the earthquake response process (Recording, Treatment/Application Services, Care Services, Follow-up, Patient Transport, Other Nursing Services) were identified as four themes and 16 sub-themes with 103 codes. In the second stage, a training program covering multidimensional competencies (expertise, communication, ethics, leadership, etc.) was developed based on qualitative research data. This program was structured within Kern's training model and designed to include reflection, experience sharing, and multiple assessment methods. Due to the inadequacy of existing assessment tools, there was a need to develop a new assessment tool aligned with the objectives. Exploratory Factor Analysis (EFA) and Confirmatory Factor Analysis (CFA) were applied for the“Draft Scale of Nurses' Readiness for the Effects of Disaster Intervention”. As a result of EFA, the final version of the scale was reached with a structure consisting of 29 items and four factors explaining 45.2% of the total variance. The Cronbach's Alpha (α) reliability coefficient of the scale was calculated as 0.898. Conclusion: The Disaster Nursing Education Program, which covers competencies, objectives, training methods, and assessment, can be used in nursing undergraduate and graduate programs, in-service training at healthcare institutions, or professional development programs for disaster preparedness training, assessment, and monitoring processes. "The Nurse Disaster Response Preparedness Scale has been proven to be a valid and reliable measurement tool.
Benzer Tezler
- Hemşirelik öğrencilerine verilen sanal gerçeklik tabanlı afet eğitiminin afete hazıroluşluğa etkisi: Randomize kontrollü çalışma
The effect of virtual reality-based disaster education given to nursing students on disaster preparedness: Randomized controlled study
BEKİR ERTUĞRUL
- AFAD'ın 'afete hazır Türkiye – birey ve aileler için afet bilinci eğitimi'nin eğitim programı ve materyali yönünden değerlendirilmesi'
Evaluation of AFAD's 'Turkey: Ready for disaster – disaster awareness training for individuals and families' in terms of training program and material'
GİZEM AKDAĞ
Yüksek Lisans
Türkçe
2019
Eğitim ve ÖğretimÇanakkale Onsekiz Mart ÜniversitesiAfet Eğitimi ve Yönetimi Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. OSMAN ÇEKİÇ
- Öğretmen adaylarının doğal afet okuryazarlık düzeylerinin ve afete hazırlık durumlarının incelenmesi
Examination of pre-service teachers' natural disaster literacy levels and disaster preparedness
DOĞA YÜCEL
Yüksek Lisans
Türkçe
2024
Eğitim ve ÖğretimHacettepe ÜniversitesiMatematik ve Fen Bilimleri Eğitimi Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. MERAL HAKVERDİ CAN
- Bir deprem bölgesindeki sağlık çalışanlarının afet bilinci algı düzeyi ve afet hazırbulunuşluk arasındaki ilişkinin incelenmesi
Investigation of the relationship between disaster awareness perception level and disaster preparedness of healthcare workers in an earthquake zone
AYGÜL DOĞDU
Yüksek Lisans
Türkçe
2025
Halk SağlığıAtatürk ÜniversitesiHalk Sağlığı Hemşireliği Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. SONAY BİLGİN
- Afetlere karşı toplumsal direncin oluşturulmasına yönelik transteoretik modele dayalı motivasyonel görüşme tekniği temelli müdahale programının bireysel hazırlık düzeylerine etkisi
The effect of motivational interviewing technique intervention program based on transtheoretical model for building social resistance against disasters on individual preparedness level
FURKAN ŞAHİN
Doktora
Türkçe
2025
Kamu YönetimiGümüşhane ÜniversitesiAfet Yönetimi Ana Bilim Dalı
DR. ÖĞR. ÜYESİ SEVİL CENGİZ