Erişkin popülasyonda aşı olma davranışı ile aşılanmanın psikolojik öncülleri (5C) ölçeğinin karşılaştırılması
Comparison of vaccination behavior and the 5C model of psychological antecedents of vaccination in the adult population
- Tez No: 957957
- Danışmanlar: DOÇ. DR. İSMAİL KASIM, DR. ÖĞR. ÜYESİ ERHAN ŞİMŞEK
- Tez Türü: Tıpta Uzmanlık
- Konular: Aile Hekimliği, Family Medicine
- Anahtar Kelimeler: Aile hekimliği, aşı kararsızlığı, aşı reddi, Family practice, vaccination hesitancy, vaccination refusal
- Yıl: 2025
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Ankara Yıldırım Beyazıt Üniversitesi
- Enstitü: Tıp Fakültesi
- Ana Bilim Dalı: Aile Hekimliği Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Belirtilmemiş.
- Sayfa Sayısı: 127
Özet
Erişkin Popülasyonda Aşı Olma Davranışı ile Aşılanmanın Psikolojik Öncülleri (5C) Ölçeğinin Karşılaştırılması Giriş ve Amaç: Dünya Sağlık Örgütü, aşı tereddüdünü aşılama hizmetleri mevcutken aşının kabulünde gecikme veya reddetme durumu olarak tanımlar. Aşı tereddüdü gibi halk sağlığı sorunlarına müdahale etmek, aile hekimlerinin temel görevlerindendir. Bu çalışma, bireylerin çocukluk çağı, erişkin ve COVID-19 aşılarına ilişkin tereddütlerini 5C ölçeği (güven, kayıtsızlık, kısıtlama, hesaplama, kolektif sorumluluk) ile değerlendirerek aşılanma davranışıyla ilişkilerini incelemeyi amaçlamaktadır. Ayrıca, birinci basamak sağlık hizmetlerinin bu süreçteki rolünü güçlendirmek hedeflenmiştir. Gereç ve Yöntem: Çalışma, 06.06.2024–03.09.2024 tarihleri arasında Ankara Bilkent Şehir Hastanesi Aile Hekimliği polikliniklerine başvuran, 18–65 yaş arası 438 kişiye anket uygulanarak gerçekleştirilmiştir. Anketin ilk bölümünde sosyodemografik bilgiler ve aşılara ilişkin bilgi/tereddüt durumu; ikinci bölümünde ise 5C ölçeği yer almıştır. İstatistiksel analizler ve hesaplamalar için IBM SPSS Statistics 21.0 (IBM Corp. Released 2012. IBM SPSS Statistics for Windows, Version 21.0. Armonk, NY: IBM Corp.) ve MS-Excel 2007 programları kullanılmıştır. İstatistiksel anlamlılık düzeyi p: 0,05 olarak kabul edilmiştir. Bulgular: Çalışmaya katılan 438 bireyin %53,2'si kadın, %46,8'i erkek olup, %5.5'i ortaokul ve altı mezunu, %20,3'ü lise mezunu, %74,2'si lisans ve üstü mezundur. Sağlık çalışanı bireylerin güven puan ortalaması 5,34±1,39, diğer meslek sahibi bireylerin güven puan ortalaması 4,24±1,71'dir. Çocukluk çağı aşılarıyla ilgili tereddüt yaşayanların güven puan ortalaması 3,35±1,5, yaşamayanların 4,53±1,77'dir. Erişkin aşılarının gerekli olduğunu düşünen bireyler ve COVID-19 aşılarını olanlar doğru orantı göstermektedir. Sonuç: Bu çalışma, bireylerin aşı olma davranışı ile 5C modelindeki psikolojik öncüller arasında anlamlı ilişkiler olduğunu göstermektedir. Güven, hesaplama ve kolektif sorumluluk, aşı olma davranışıyla pozitif; kayıtsızlık ve kısıtlama ise negatif ilişkilidir. COVID-19 aşılarına yönelik tereddüt, diğer aşılara göre daha fazladır ve temel gerekçe yan etkilerle ilgilidir. Sağlık çalışanlarında güven düzeyi daha yüksek olup, bilgi arttıkça aşıya yönelim artmaktadır. 5C ölçeği, kişiye özel bilgilendirme ve ikna stratejileri geliştirmek için etkili bir araç olabilir. Birinci basamak sağlık hizmetleri bu süreçte önemli bir rol üstlenmelidir.
Özet (Çeviri)
Comparison of Vaccination Behavior and the 5C Model of Psychological Antecedents of Vaccination in the Adult Population Introduction and Purpose: The World Health Organization defines vaccine hesitancy as a delay in the acceptance or rejection of vaccines despite their availability. Addressing public health issues like vaccine hesitancy is one of the primary responsibilities of family physicians. This study aims to examine the relationship between individuals' hesitancy regarding childhood, adult, and COVID-19 vaccines and vaccination intention, using the 5C model (confidence, complacency, constraints, calculation, and collective responsibility). Additionally, the study seeks to strengthen the role of primary healthcare services in managing vaccine hesitancy. Materials and Methods: This study was conducted through a cross-sectional survey between June 6, 2024, and September 3, 2024, with 438 randomly selected individuals aged 18–65 visiting the Family Medicine outpatient clinics of Ankara Bilkent City Hospital. The first section of the survey collected sociodemographic information and individuals' knowledge/hesitancy regarding vaccines, while the second section included the 5C scale. Statistical analyses and calculations were performed using IBM SPSS Statistics 21.0 and MS-Excel 2007. The significance level was set at p: 0.05. Results: Of the 438 participants, 53.2% (n=233) were female, and 46.8% (n=205) were male. 5.5% (n=24) had completed middle school or lower, 20.3% (n=89) were high school graduates, and 74.2% (n=325) had a bachelor's degree or higher. The average confidence score of healthcare workers was 5.34±1.39, while for other professions, it was 4.24±1.71. The confidence score for individuals who had hesitancy regarding childhood vaccines was 3.35±1.5, while those without hesitancy scored 4.53±1.77. Significant results were observed for those who believed adult vaccines were necessary and for those who had received the COVID-19 vaccine. Conclusion: This study shows significant relationships between vaccination intention and the psychological antecedents in the 5C model. Confidence, calculation, and collective responsibility were positively correlated with vaccination intention, while complacency and constraints had a negative correlation. Hesitancy regarding the COVID-19 vaccine was higher compared to other vaccines, with the primary concern being side effects. Healthcare workers had higher confidence levels, and as knowledge increased, vaccine uptake also increased. The 5C scale can be an effective tool for developing personalized information and persuasion strategies. Primary healthcare services should play a crucial role in this process.
Benzer Tezler
- COVİD-19 tanısı ile Hacettepe Üniversitesi erişkin hastanesinde izlenen hastaların hastalık ile ilgili risk algıları ve yaşam tarzı değişikliği planlarının değerlendirilmesi
Evaluation of disease-related risk perceptions and lifestyle change plans of patients followed up at Hacettepe University adult hospital with the diagnosis of COVİD-19
KAMIL ZARNISHANOV
Tıpta Uzmanlık
Türkçe
2021
İç HastalıklarıHacettepe Üniversitesiİç Hastalıkları Ana Bilim Dalı
PROF. DR. GÜLAY SAİN GÜVEN
DR. ÖĞR. ÜYESİ NURSEL ÇALIK BAŞARAN
- 65 yaş ve üstü bireylerde pnömokok (kpA13) aşılaması ve aşılama sonrası etkinliğinin değerlendirilmesi
Pneumococok (PCV13) vaccination and evaluation of effectiveness after vaccination for people 65 years and over
SEDA ÖZMEN
Tıpta Uzmanlık
Türkçe
2020
Aile HekimliğiSağlık Bilimleri ÜniversitesiTıp Eğitimi Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. GÜZİN ZEREN ÖZTÜRK
- Kırıkkale ilinde 40 yaş üzeri popülasyonda bordetella pertussis bağışıklık düzeyinin saptanması
Determination of Bordetella pertussis hyper level in populationover 40 years old in Kırıkkale
GÖKÇE TÜRKER
Tıpta Uzmanlık
Türkçe
2021
Klinik Bakteriyoloji ve Enfeksiyon HastalıklarıKırıkkale ÜniversitesiEnfeksiyon Hastalıkları ve Klinik Mikrobiyoloji Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. SERDAR GÜL
- Doğu Karadeniz bölgesinde çalışan hekimlerde geriartrik hastaların aşılanması farkındalığı
Awareness of vaccination of geriartric patients amongphysicians working i̇n eastern black sea region
İSMAİL EREN POLAT
Tıpta Uzmanlık
Türkçe
2022
İç HastalıklarıRecep Tayyip Erdoğan Üniversitesiİç Hastalıkları Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. HATİCE BEYAZAL POLAT
- Erişkin yaş grubunda tetanoz antikor düzeylerinin elisa yöntemiyle araştırılması
Evaluating the immunity to tetanus in adults in with elisa
BANU KARACA
Tıpta Uzmanlık
Türkçe
2004
Klinik Bakteriyoloji ve Enfeksiyon HastalıklarıDokuz Eylül ÜniversitesiEnfeksiyon Hastalıkları ve Klinik Mikrobiyoloji Ana Bilim Dalı
PROF. DR. AYŞE YÜCE
YRD. DOÇ. DR. NUR YAPAR