Menü niteliklerinin algılanan değer, keyif ve anlık sipariş verme davranışına etkisi: Menü türlerinin (kâğıt, tablet, artırılmış gerçeklik) ve yiyecek aşinalığının düzenleyici rolü
The effect of menu attributes on perceived value, pleasure and impulse ordering behavior: The moderating role of menu types (paper, tablet, augmented reality) and food familiarity
- Tez No: 958504
- Danışmanlar: PROF. DR. BAHATTİN ÖZDEMİR
- Tez Türü: Doktora
- Konular: Gastronomi ve Mutfak Sanatları, Gastronomy and Culinary Arts
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2025
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Akdeniz Üniversitesi
- Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Gastronomi ve Mutfak Sanatları Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Belirtilmemiş.
- Sayfa Sayısı: 326
Özet
Menünün restoran tüketicilerinin sipariş verme deneyimi üzerindeki rolünün ele alındığı bu araştırmada keşfedici sıralı karma yöntem deseni benimsenerek birbirini takip eden ve nitel ile nicel yaklaşımla yürütülen iki çalışma gerçekleştirilmektedir. Araştırmada öncelikle uygulayıcıların dijital ve artırılmış gerçeklik menüler hakkındaki görüşlerini nitel bir yaklaşımla keşfetmek amaçlanmaktadır. Bu bağlamda dijital menülerin restoranlarda kullanımını kolaylaştıran ve zorlaştıran faktörler ile kullanımın olumlu ve olumsuz etkilerinin neler olduğu, artırılmış gerçeklik menülerin kullanılması hakkındaki görüşlerin ne yönde olduğu konuları aydınlatılmaya çalışılmaktadır. Araştırma sorularına yanıt aramak için Alanya ilindeki sektör profesyonelleri ve alanının uzmanı akademisyenlerle (11 kişi) odak grup görüşmesi gerçekleştirilmiştir. Görüşme neticesinde elde edilen bulgular dijital menü kullanımının hızlı güncellenebilme, menü içeriğini zenginleştirebilme, diğer sistemlerle entegre edilebilme, geri bildirim sağlayabilme, veri tabanı oluşturabilme, tüketicilere detaylı bilgi sağlayabilme, sipariş sürecini hızlandırabilme, siparişi kişiselleştirme ve uzaktan erişim imkânı sunabilme yönüyle kolaylaştırıcı olarak görüldüğünü ortaya koymaktadır. Ek maliyetler ve personel ihtiyacı, teknik altyapı ve sistem sorunları ile muhtemel kullanım zorlukları ise dijital menülere ilişkin zorlaştırıcı unsurları oluşturmaktadır. Dijital menülerin sürdürülebilirlik ve işletme imajını güçlendirme noktasında olumlu etkiler yaratacağı belirtilirken olumsuz etkiler olarak servis personeli ile tüketici arasındaki iletişimi zayıflatacağı ve personel ihtiyacında azalmaya neden olacağı düşünülmektedir. Artırılmış gerçeklik menünün ise ilgi çekici ve eğlenceli bir araç olarak deneyimi keyifli bir hale getirebileceği fakat sipariş sürecini uzatabileceği ve zamanla tekrarlanan kullanımların monotonlaşmaya yol açabileceği dile getirilmektedir. Sonuç olarak uygulayıcıların genel itibariyle dijital menülerin kullanılmasına karşı olumlu tutumlar sergiledikleri ve artırılmış gerçeklik menüyü gelecekte kullanımı yaygınlaşabilecek potansiyel bir menü türü olarak gördükleri söylenebilir. Bu durum ana çalışmanın gerçekleştirilebilmesi için zemin hazırlamıştır. Ana araştırmada ise Uyaran-Organizma-Tepki (S-O-R) modeli çerçevesinde menü nitelikleri, algılanan değer, keyif ve anlık sipariş verme davranışı arasındaki ilişkilerin tespit edilmesi ve bahsi geçen ilişkilerde farklı menü türlerinin (kâğıt, tablet, artırılmış gerçeklik) ve yiyecek aşinalığının düzenleyici rollerinin incelenmesi amaçlanmaktadır. Kapadokya bölgesi (Nevşehir) araştırma alanını, lüks restoranlar ise araştırma bağlamını oluşturmaktadır. Nicel araştırma yaklaşımı doğrultusunda gerçek bir saha deneyi yürütülerek kontrol gruplu son test deseni benimsenmektedir. Deneysel işlem doğrultusunda kâğıt menü, tablet menü ve artırılmış gerçeklik menü deney manipülasyonunu oluştururken veriler soru formları kullanılarak toplanmıştır. Örneklemin tespitinde hem amaçlı hem de kolayda örnekleme yöntemlerine birlikte başvurulmuştur. Soru formlarının dağıtımı çevrim içi (karekod) ve yüz yüze olarak iki ayrı biçimde yapılmıştır. Veriler gerçek bir restoran ortamında ayrılan deney alanında, deney materyalleri (kâğıt, tablet ve artırılmış gerçeklik menü) ve İngilizce dilinde hazırlanmış anket formu aracılığıyla uluslararası turistlerden 01 Temmuz ile 31 Ekim 2023 tarihleri arasında toplanmıştır. Araştırma deneyinin uygulanması sonucu toplam 1173 adet anket formu elde edilmiştir. Eksik veriler (136 adet), uç değerler (109 adet) ve filtreleme soruları (153 adet) değerlendirilerek geçerli 775 adet veri analize kabul edilmiştir. Araştırma modelinde ele alınan hipotezler yapısal eşitlik modelinden (YEM) yararlanılarak sınanmıştır. Elde edilen bulgular menü niteliklerinin algılanan değeri (H1), keyfi (H2) ve anlık sipariş verme davranışını (H3); hem algılanan değerin (H4) hem de keyfin (H5) ise anlık sipariş verme davranışını olumlu yönde etkilediğini ortaya koymaktadır. Bunun yanı sıra menü türlerinin menü nitelikleri ile keyif (H7) ve yiyecek aşinalığının keyif ile anlık sipariş verme davranışı (H9) arasındaki ilişkilerde düzenleyici bir rol oynadığı saptanmıştır. Öte yandan menü türlerinin menü nitelikleri ile algılanan değer (H6) ve yiyecek aşinalığının algılanan değer ile anlık sipariş verme davranışı (H8) arasındaki ilişkilerde düzenleyici rolünün bulunmadığı görülmektedir. Tüm bilgiler kapsamında araştırma ilgili mevcut alanyazına katkı sunmakta ve hem sektör uygulayıcılarına hem de araştırmacılara önerilerde bulunmaktadır.
Özet (Çeviri)
In this study, the role of the menu in the ordering experience of restaurant consumers is examined. An exploratory sequential mixed-methods design is adopted, involving two consecutive studies conducted using both qualitative and quantitative approaches. The research initially aims to explore the views of practitioners on digital and augmented reality menus through a qualitative approach. In this context, the study seeks to shed light on the factors that facilitate and hinder the use of digital menus in restaurants, as well as the positive and negative effects of their use, and the perspectives on the use of augmented reality menus. To address the research questions, a focus group discussion was conducted with sector professionals and expert academics (11 people) in Alanya. The findings from the discussion reveal that digital menu usage is perceived as facilitating due to its ability to be quickly updated, enrich menu content, integrate with other systems, provide feedback, create a database, offer detailed information to consumers, accelerate the ordering process, personalize orders, and provide remote access. On the other hand, additional costs and personnel needs, technical infrastructure and system issues, and potential usage difficulties constitute the hindrances associated with digital menus. While it is noted that digital menus could have positive impacts on sustainability and enhancing business image, it is also suggested that they might weaken communication between service staff and consumers and reduce the need for personnel. The augmented reality menu is regarded as an innovative and engaging tool that has the potential to enhance the dining experience, though it may prolong the ordering process and risk of becoming monotonous with repeated use over time. Consequently, it can be stated that practitioners generally exhibit positive attitudes towards the use of digital menus and view augmented reality menus as a potential menu type that may become more widespread in the future. This has set the stage for the main study to be conducted. In the main research, the aim is to identify the relationships between menu attributes, perceived value, pleasure, and impulsive ordering behavior within the framework of the Stimulus-Organism-Response (S-O-R) model, and to examine the moderating roles of different menu types (paper, tablet, augmented reality) and food familiarity in these relationships. The research area consists of the Cappadocia region (Nevşehir), while the research context includes luxury restaurants. In line with the quantitative research approach, a real field experiment is conducted, adopting a post-test control group design. As part of the experimental procedure, paper menu, tablet menu, and augmented reality menu are used for experimental manipulation, and data were collected using questionnaires. A combination of purposive and convenience sampling methods is employed to determine the sample. Questionnaires were distributed in two different formats, both online (via QR code) and face-to-face. Data are collected from international tourists between July 1 and October 31, 2023, in a designated experimental area within a real restaurant environment using the experimental materials (paper, tablet, and augmented reality menu) and an English-language survey form. A total of 1173 survey forms are obtained from the research experiment. After evaluating missing data (136), outliers (109), and filtering questions (153), 775 valid data were accepted for analysis. The hypotheses addressed in the research model are tested using structural equation modeling (SEM). The findings reveal that menu attributes positively affect perceived value (H1), pleasure (H2), and impulsive ordering behavior (H3); both perceived value (H4) and pleasure (H5) positively influence impulsive ordering behavior. Additionally, it was found that menu types played a moderating role in the relationships between menu attributes and pleasure (H7), and food familiarity moderates the relationship between pleasure and impulsive ordering behavior (H9). However, it is observed that menu types do not have a moderating role in the relationships between menu attributes and perceived value (H6) and between food familiarity and perceived value with impulsive ordering behavior (H8). Overall, the research contributes to the existing literature and provides recommendations to both industry practitioners and researchers.
Benzer Tezler
- Tüketicilerin restoran tercihinde dikkate aldığı faktörlerin değerlendirilmesi
Evaluation of factors that consumers take into account when choosing a restaurant
PEMBE ÜLKER
Yüksek Lisans
Türkçe
2018
TurizmErciyes ÜniversitesiTurizm İşletmeciliği Ana Bilim Dalı
PROF. DR. KURTULUŞ KARAMUSTAFA
- Menu optimization with large-scale data
Büyük veri ile menü eniyilemesi
JEYHUN KARİMOV
Yüksek Lisans
İngilizce
2015
Bilgisayar Mühendisliği Bilimleri-Bilgisayar ve KontrolTOBB Ekonomi ve Teknoloji ÜniversitesiBilgisayar Mühendisliği Ana Bilim Dalı
YRD. DOÇ. DR. AHMET MURAT ÖZBAYOĞLU
- Menü dizaynı ve restoran ambiyansının menüden yemek seçimine etkisi
The effect of menu design and restaurant ambience on food selection from the menu
ESRA ŞAHİN
Doktora
Türkçe
2019
TurizmGazi ÜniversitesiGastronomi ve Mutfak Sanatları Ana Bilim Dalı
PROF. DR. İRFAN YAZICIOĞLU
- Menü ve tüketici arasındaki deneyimi geliştirmede bir araç olarak hikâyeleştirme: Etnik restoran örneği
Using storytelling as an instrument for improving the experience between menu and consumer: An ethnic restaurant example
BEYZA GÜLMEZ
- Menü analizinde zaman etkenli faaliyet tabanlı maliyetleme ve veri zarflama analizinin birlikte kullanılması: Lüks bir restoran işletmesinde uygulama
Using time driven activity based costing and data envelopment analysis together in menu analysis: A case of a fine dining restaurant
VEDAT İYİTOĞLU
Doktora
Türkçe
2016
TurizmAkdeniz ÜniversitesiTurizm İşletmeciliği ve Otelcilik Ana Bilim Dalı
PROF. DR. G. NİLÜFER TETİK