Tezkire-i şuarâ-yı Mevleviyye'ye dâir yeni bilgiler ve tezkirenin bağlamlı dizin ve işlevsel sözlüğü (Râ maddesine kadar)
New contributions to the study of tezkire-i şuarâ-yi Mevleviyye and the contextual index with a functional glossary (Up to the entry 'râ')
- Tez No: 959045
- Danışmanlar: PROF. DR. ATABEY KILIÇ
- Tez Türü: Doktora
- Konular: Türk Dili ve Edebiyatı, Turkish Language and Literature
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2025
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Erciyes Üniversitesi
- Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Türk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Belirtilmemiş.
- Sayfa Sayısı: 1937
Özet
ir metnin söz varlığını ve sözlerin metin içi bağlamda kazandıkları anlamları tespit etmeyi amaçlayan bağlamlı dizin ve işlevsel sözlük çalışmalarının Eski Türk Edebiyatı sahasındaki ilk örneği 2007 yılında verilmiş ve bu amaçla günümüze kadar yaklaşık iki yüz yüksek lisans ve doktora tezi hazırlanmıştır. Edebiyatımızın önemli kaynaklarından olan tezkireler, içerdiği husûsî terimler, manzûm metinler ve bir döneme dâir sosyokültürel argümanlar ile incelenmesi gereken eserlerdir. Bu amaçla, Mevlevîlik geleneğinin önemli kaynaklarından olan Mehmed Esrâr Dede'nin Tezkire-i Şuarâ-yı Mevleviyye adlı eserinin bağlamlı dizin ve işlevsel sözlüğü hazırlanmaya çalışılmış ve araştırmalar neticesinde keşfedilen yeni bilgilerle de Eski Türk Edebiyatı sahasına katkıda bulunulmuştur. Tez çalışmasında eserin bütününe yönelik inceleme ve bulgular aktarılmıştır. Fakat çeşitli sebeplerle eserin ancak“râ”maddesine kadar olan bölümünün bağlamlı dizin ve işlevsel sözlüğü meydana getirilebilmiştir. Doküman incelemesi yöntemiyle eserde tespit edilen tüm tezkire terimleri, dinî-tasavvufî terimler, edebî terimler, duâ ifâdeleri, kişiler, yerler, eser isimleri aktarılmıştır. Ayrıca eserin yeni tespit edilen nüshaları, bu nüshalara dâir detaylı bilgiler ve bu nüshalardan görüntüler de çalışmamızın ihtivasında yer almaktadır. Çalışmanın“Bağlamlı Dizin ve İşlevsel Sözlük”bölümünde ifâdelerin kazandığı tüm anlamlara tek madde başı altında alt maddelerle yer verilmeye çalışılmış ve bu maddeler metin içi örneklerin transkripsiyonlu çevirisiyle desteklenmiştir. Bu çalışmanın; hem bağlamlı dizin ve işlevsel sözlük çalışmalarında yaşanan ortak usûl belirleyememe problemine çözüm sunması hem Eski Türk Edebiyatı sahasında yaşanan tezkire terimleri konusuna katkıda bulunması hem de Tezkire-i Şuarâ-yı Mevleviyye'ye dâir yeni bilgilerle bu sahanın bilgi birikimine destek olması beklenmektedir.
Özet (Çeviri)
The first example of contextual indexing and functional dictionary studies aimed at identifying the vocabulary of a text and the meanings that words acquire in the context of the text in the field of Old Turkish Literature was presented in 2007, and approximately two hundred master's and doctoral theses have been prepared for this purpose to date. Tezkires, which are important sources of our literature, are works that need to be examined for their special terms, poetic texts, and socio-cultural arguments about a period. To this end, an attempt was made to prepare a contextual index and functional dictionary of Mehmed Esrâr Dede's Tezkire-i Şuarâ-yı Mevleviyye, an important source of the Mevlevi tradition, and the new information discovered as a result of the research contributed to the field of Old Turkish Literature. The thesis presents an analysis and findings regarding the work as a whole. However, for various reasons, only the contextual index and functional dictionary for the section up to the entry 'râ' could be compiled. All the terms identified in the work using the document analysis method, including tezkire terms, religious-mystical terms, literary terms, prayer expressions, people, places, and work names, have been included. In addition, newly identified copies of the work, detailed information about these copies, and images from these copies are also included in our study. In the 'Contextual Index and Functional Dictionary' section of the study, all meanings acquired by the expressions have been included under a single heading with subheadings, and these entries have been supported by transcribed translations of examples from the text. This study is expected to provide a solution to the common problem of not being able to determine a common method in contextual index and functional dictionary studies, contribute to the issue of tezkire terms in the field of Old Turkish Literature, and support the knowledge base in this field with new information about Tezkire-i Şuarâ-yı Mevleviyye.
Benzer Tezler
- Esrar Dede Tezkiresi'nde istitrad
Istitrad in the Esrar Dede's Tezkire
ALİ HÜSAME KÖROĞLU
Yüksek Lisans
Türkçe
2015
Türk Dili ve EdebiyatıÇukurova ÜniversitesiTürk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
PROF. DR. İ.ÇETİN DERDİYOK
- Alî Enver ve mevlevî şairler tezkiresi: Semâ'-hâne-i Edeb (İnceleme-metin)
Ali Enver and his tezkire of mevlevi poets: Semâ'-hâne-i Edeb (Analysis-text)
İPEK KARALTI
Yüksek Lisans
Türkçe
2025
Türk Dili ve Edebiyatıİstanbul ÜniversitesiTürk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
DR. ÖĞR. ÜYESİ FATİH ODUNKIRAN
- Divan-ı Fanî incelemesi
The search of Divan-i Fani
ABDULKADİR KAYHAN
Yüksek Lisans
Türkçe
2005
Türk Dili ve EdebiyatıFatih ÜniversitesiTürk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
PROF. DR. CİHAN OKUYUCU
- 'Divan-ı Fani' incelemesi
Başlık çevirisi yok
ABDULKADİR KAYHAN
Yüksek Lisans
Türkçe
2005
Türk Dili ve EdebiyatıFatih ÜniversitesiTürk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
PROF. DR. CİHAN OKUYUCU