Müzik miksinde kültür etkisi üzerinde bir analiz: Türkiye ve İran örneği
An analysis on the cultural influence in music mixing: The case of Turkey and Iran
- Tez No: 959293
- Danışmanlar: PROF. DR. ABDURRAHMAN TARİKCİ
- Tez Türü: Yüksek Lisans
- Konular: Müzik, Music
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2025
- Dil: Türkçe
- Üniversite: ANKARA MÜZİK VE GÜZEL SANATLAR ÜNİVERSİTESİ
- Enstitü: Müzik ve Güzel Sanatlar Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Müzik Teknolojileri Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Müzik Teknolojisi Bilim Dalı
- Sayfa Sayısı: 170
Özet
Bu tez, müzik miksajı sürecinde kültürel farklılıkların etkisini analiz ederek, teknik ve estetik kararların yalnızca bireysel değil, aynı zamanda kültürel temellere dayandığını ortaya koymayı amaçlamaktadır. Miks mühendisliği, sadece sesin işlenmesiyle sınırlı bir teknik faaliyet değil; aynı zamanda kültürel değerlerin, estetik normların ve toplumsal müzikal anlayışların şekillendirdiği çok katmanlı bir üretim sürecidir. Bu bağlamda çalışma, Türkiye ve İran'a ait iki geleneksel halk müziği eserinin farklı kültürel arka planlara sahip ses mühendisleri tarafından mikslenmesini konu almış ve elde edilen varyasyonlar üzerinden karşılaştırmalı analiz gerçekleştirmiştir. Araştırma kapsamında, İran'a ait Rendan Salamat Mikonand ve Türkiye'ye ait Sarı Zeybek adlı halk müziği eserleri seçilmiş; her biri aynı çok kanallı kayıt verileriyle, üçü İranlı ve üçü Türkiyeli olmak üzere toplam altı ses mühendisi tarafından mikslenmiştir. Bu süreçte mühendislerin müdahale düzeyleri serbest bırakılmış; efekt, seviye dengesi, stereo imaj ve frekans düzenlemeleri gibi teknik kararlar kültürel-estetik tercihleriyle yönlendirilmiştir. Toplam 12 miks versiyonu, teknik analizlerin yanı sıra, 10'u İranlı ve 10'u Türkiyeli olmak üzere toplam 20 profesyonel müzisyenden oluşan dinleyici grubunun değerlendirmelerine dayalı olarak incelenmiştir. Teknik analiz sürecinde; frekans spektrumu, spektrogram, stereo imaj, dinamik aralık, true peak ve LUFS değerleri gibi göstergeler, iZotope RX 10, Reaper ve araştırma kapsamında özel geliştirilen bir analiz yazılımı aracılığıyla ölçülmüştür. Dinleyici değerlendirmeleri ise on kriterden oluşan anket formlarıyla hem sayısal hem de açık uçlu olarak toplanmıştır. Nitel veriler içerik analizi yöntemiyle değerlendirilmiş; ChatGPT desteğiyle tematik kodlamalar gerçekleştirilmiştir. Bulgular, kültürel arka planın miks mühendislerinin teknik ve estetik kararlarını belirgin biçimde etkilediğini göstermektedir. İranlı mühendisler mikslerinde orta frekanslara odaklanmış, alt ve üst frekanslarda daha ölçülü bir enerji dağılımı kullanmış ve daha geniş bir stereo sahası elde etmiştir. Buna karşılık, Türk mühendisler yoğun, hacimli ve enerjik bir yaklaşım benimsemiş; alt frekanslarda belirgin bir enerji artışı, üst frekanslarda parlaklık vurgusu ve merkez odaklı bir stereo yerleşim ile karakterize edilen miksler üretmiştir. Bununla birlikte, her iki grup mühendis de ses seviyesi yönetiminde benzer bir yaklaşım sergilemiş ve True Peak değerlerinin uluslararası standartlara çok yakın veya onları aşan seviyelerde olduğu gözlemlenmiştir. Dinleyici anketleri, miks tercihlerinin kültürel farklılıkların ötesinde evrensel bazı kriterlere dayandığını ortaya koymuştur. Hem İranlı hem de Türk dinleyiciler, ses seviye dengesi, vokal netliği, stereo genişlik ve frekans yönetimi gibi unsurları başarılı bir miksin temel göstergeleri olarak değerlendirmiştir. Ayrıca, İranlı dinleyicilerin bazı Türk mühendislerin mikslerini teknik açıdan daha başarılı bulup daha yüksek puanlarla değerlendirmesi, evrensel teknik kalitenin dinleyici algısında belirleyici bir rol oynadığını göstermiştir. Sonuç olarak, bu tez, kültürel arka planın ses mühendislerinin teknik ve estetik seçimleri üzerinde güçlü bir etkisi olduğunu, ancak dinleyici algısının evrensel kalite standartlarına da duyarlılık gösterdiğini ortaya koymaktadır.
Özet (Çeviri)
This thesis aims to analyze the influence of cultural differences in the music mixing process, revealing that technical and aesthetic decisions are shaped not only by individual choices but also by cultural foundations. Mixing engineering is not merely a technical activity confined to sound processing; rather, it is a multi-layered production practice shaped by cultural values, aesthetic norms, and societal musical understandings. In this context, the study focuses on the mixing of two traditional folk music pieces from Turkey and Iran by sound engineers with different cultural backgrounds, and conducts a comparative analysis based on the resulting variations. Within the scope of the research, the Iranian piece Rendan Salamat Mikonand and the Turkish piece Sarı Zeybek were selected. Each was mixed using the same multitrack recordings by a total of six sound engineers—three Iranian and three Turkish. The mixing process was left open-ended, allowing engineers to apply their own technical and aesthetic preferences in areas such as effects, level balancing, stereo imaging, and frequency processing. A total of 12 mix versions were analyzed through both technical measurements and the evaluations of a listening group consisting of 20 professional musicians—10 from Iran and 10 from Turkey. The technical analysis included measurements of frequency spectrum, spectrograms, stereo imaging, dynamic range, true peak, and LUFS values, using tools such as iZotope RX 10, Reaper, and custom-developed analysis software. Listener evaluations were collected through a ten-criterion survey, combining both quantitative and open-ended qualitative feedback. Qualitative data were analyzed using content analysis and thematically coded with the assistance of ChatGPT. The findings demonstrate that cultural background significantly influences the technical and aesthetic decisions of mixing engineers. Iranian engineers focused on mid-frequency ranges, applied a more balanced distribution of energy in the low and high frequencies, and created a wider stereo field. In contrast, Turkish engineers adopted a dense, voluminous, and energetic approach, characterized by enhanced low-frequency energy, brightness in the high frequencies, and a center-oriented stereo placement. Nevertheless, both groups showed similarities in level management, as True Peak values in their mixes were either close to or exceeded international standards. Listener surveys revealed that mixing preferences were also shaped by universal criteria beyond cultural differences. Both Iranian and Turkish listeners identified level balance, vocal clarity, stereo width, and frequency management as the key indicators of a successful mix. Interestingly, Iranian listeners rated some Turkish engineers' mixes as technically more successful than those from their own cultural group, emphasizing the decisive role of universal technical quality in perception. In conclusion, this study highlights that while cultural background plays a strong role in shaping the technical and aesthetic decisions of mixing engineers, listener perception remains highly sensitive to universal standards of quality.
Benzer Tezler
- Comparison of height and width perceptions of coincident and spaced stereo microphone techniques in Dolby Atmos format
Coincident ve spaced stereo mikrofonlama tekniklerinin Dolby Atmos formatında yükseklik ve genişlik algılarının karşılaştırılması
KEREM DURU
Yüksek Lisans
İngilizce
2025
Müzikİstanbul Teknik ÜniversitesiMüzik Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. TAYLAN ÖZDEMİR
- Milli kütüphanede bulunan müzik konulu kitaplarla ilgili bibliyografya araştırması (1994-2011)
Bi̇bli̇ography study about the books on musi̇c at the nati̇onal li̇brary (1994-2001)
İDRİS ÇAKIROĞLU
Yüksek Lisans
Türkçe
2013
BibliyografyaKırıkkale ÜniversitesiMüzik Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. ÖZNUR ÖZTOSUN ÇAYDERE
- Cumhuriyet Dönemi Türk tiyatrosunda müzikli oyunlar, tiyatro müziği besteciliği ve bu alanın günümüzdeki durumu üzerine değerlendirmeler
Turkish musical theatres during the Republican era, composing of theatre music, and regards on the present condition of the field
TÜRKER EROL
- Ege ve Karadeniz bölgesi halk ezgilerinin sınıflamalı müzikal analizi
Musical classification of analysis of folk melodies of Aegean and Black Sea region
KADİR YILMAZ
Yüksek Lisans
Türkçe
2015
Eğitim ve ÖğretimMehmet Akif Ersoy ÜniversitesiGüzel Sanatlar Eğitimi Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. ZEKİ NACAKCI
- 15. yüzyıl Herat mûsikî ekolü ve Benâî'nin Risâle-i Mûsikî'si
Fifteenth century Herat school of music and Benâî's Risâle-i Mûsikî
ZEYNEP YILDIZ ABBASOĞLU
Doktora
Türkçe
2015
MüzikMarmara Üniversitesiİslam Tarihi ve Sanatları Ana Bilim Dalı
PROF. DR. AHMET HAKKI TURABİ