Üstbiliş ile kaygı düzeyi arasındaki ilişkide bilişsel duygu düzenlemenin aracı rolü
The mediating role of cognitive emotion regulation in the relationship between metacognition and anxiety levels
- Tez No: 959395
- Danışmanlar: DR. ÖĞR. ÜYESİ GÜLÇİN ŞENYUVA
- Tez Türü: Yüksek Lisans
- Konular: Psikoloji, Psychology
- Anahtar Kelimeler: Üstbiliş, Bilişsel duygu düzenleme, Kaygı düzeyi, Metacognition, Cognitive emotion regulation, Anxiety level
- Yıl: 2025
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Haliç Üniversitesi
- Enstitü: Lisansüstü Eğitim Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Klinik Psikoloji Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Belirtilmemiş.
- Sayfa Sayısı: 120
Özet
Bu araştırmanın amacı yetişkin bireylerdeki üstbiliş ile kaygı düzeyi arasındaki ilişkide bilişsel duygu düzenlemenin aracı rolünü incelemek ve bu değişkenlerin demografik faktörlere bağlı olarak farklılık gösterip göstermediğini değerlendirmektir. Yapılan bu araştırma ilişkisel tarama modeline dayalı şekilde gerçekleştirilmiştir. Araştırmanın örneklemi, çevrim içi anket yöntemi ile ulaşılan, 18-65 yaş aralığında bulunan 207'si kadın ve 196'sı erkek 403 katılımcıdan oluşmaktadır. Veri toplama araçları olarak Sosyodemografik Bilgi Formu, Üstbilişler Ölçeği-30 (ÜBO-30), Bilişsel Duygu Düzenleme Ölçeği (BDDÖ) ve Beck Anksiyete Envanteri kullanılmıştır. Veri analiz sürecinde bağımsız örneklemler t testi, Pearson korelasyon analizi, tek yönlü ANOVA ve aracılık analizini gerçekleştirmek amacıyla PROCESS eklentisi ile Hayes Model 4 uygulanmıştır. Sosyodemografik değişkenlere göre yapılan analizler neticesinde, kadın katılımcıların kaygı düzeyinin erkek katılımcıların kaygı düzeyinden anlamlı düzeyde daha yüksek olduğu bulunmuştur. Ayrıca bekar katılımcıların ruminasyon puan ortalamasının evli katılımcıların ruminasyon puan ortalamasından anlamlı düzeyde daha yüksek olduğu görülmüştür. Psikolojik destek alan katılımcıların üstbiliş puan ortalamalarının psikolojik destek almayan katılımcıların üstbiliş puan ortalamasından anlamlı düzeyde yüksek olduğu gözlemlenmiştir. Bunun yanında üstbiliş toplam puanı ile yaş arasında negatif yönde anlamlı bir ilişkinin olduğu görülmüştür. Araştırmanın temel bulgularına göre, üstbiliş toplam puanı ile değişkenlerin alt boyutlarından olan felaketleştirme, ruminasyon, başkalarını suçlama, kabulleme ile pozitif yönde anlamlı ilişkiler bulunmuştur. Ayrıca üstbiliş toplam puanı ile kaygı düzeyi arasında pozitif yönde anlamlı ilişki olduğu gözlemlenmiştir. Yapılan aracılık analizine bakıldığında; kontrol edilmezlik ve tehlike alt boyutu ile kaygı arasındaki ilişkide felaketleştirme alt boyutunun tam aracılık etkisi olduğu görülmüştür. Yürütülen bu çalışmanın bulguları, üstbilişsel süreçler, bilişsel duygu düzenleme stratejileri ve kaygı düzeyi arasında anlamlı ilişkilerin bulunduğunu ortaya koymaktadır. Söz konusu çalışma yalnızca literatüre katkı sağlamayı değil, aynı zamanda klinik ortamlarda kullanılabilecek etkili müdahale ve rehberlik stratejilerinin oluşturulmasına katkıda bulunmayı da amaçlamaktadır.
Özet (Çeviri)
The primary aim of this study is to examine the mediating role of cognitive emotion regulation in the relationship between metacognition and anxiety levels among adults and to evaluate whether these variables differ based on various demographic factors. This research was conducted using a correlational research design. The sample consisted of 403 participants aged between 18 and 65, including 207 women and 196 men, who were reached through an online survey method. Data were collected using the Sociodemographic Information Form, the Metacognitions Questionnaire-30 (MCQ-30), the Cognitive Emotion Regulation Questionnaire (CERQ), and the Beck Anxiety Inventory (BAI). During the data analysis process, independent samples t-test, Pearson correlation analysis, one-way ANOVA, and mediation analysis using Hayes' PROCESS macro Model 4 were employed. The analysis revealed that female participants had significantly higher anxiety levels compared to male participants. Moreover, single participants scored significantly higher in rumination compared to married participants. It was also found that participants who received psychological support had significantly higher metacognition scores than those who did not receive such support. Additionally, a significant negative correlation was found between total metacognition scores and age. The main findings of the study indicated significant positive correlations between total metacognition scores and the subdimensions of catastrophizing, rumination, blaming others, and acceptance. Furthermore, a significant positive relationship was observed between total metacognition scores and anxiety levels. Mediation analysis revealed that the subdimension of catastrophizing fully mediated the relationship between the uncontrollability and danger subdimension and anxiety. Overall, the findings of this study highlight meaningful relationships among metacognitive processes, cognitive emotion regulation strategies, and anxiety levels. In addition to contributing to the academic literature, this study aims to support the development of effective intervention and guidance strategies applicable in clinical settings.
Benzer Tezler
- Borderline kişilik özellikleri ile üstbiliş ve sürekli kaygı düzeyi arasındaki ilişkinin incelenmesi
Investigation of the relationship between borderline personality characteristics and the level of metacognition and trait anxiety
ECEM TUĞÇE TÜRKKAN
Yüksek Lisans
Türkçe
2022
Psikolojiİstanbul Aydın ÜniversitesiPsikoloji Ana Bilim Dalı
DR. ÖĞR. ÜYESİ HAYDEH FARAJİ
- Genel zihinsel yetenek alanında özel yetenekli çocuklarda üstbiliş sorunları ile kaygı düzeyi ve davranışsal sorunlar arasındaki ilişkinin incelenmesi
Investigation of the relationship between metacognition problems and anxiety level, emotional and behavioral problems in gifted children
BARİKA MERCAN
Tıpta Uzmanlık
Türkçe
2022
Psikiyatriİstanbul Üniversitesi-CerrahpaşaÇocuk ve Ergen Ruh Sağlığı ve Hastalıkları Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. MESUT YAVUZ
- Sınıf öğretmeni adaylarının üstbiliş farkındalıkları ile matematik kaygı düzeyleri arasındaki ilişkinin incelenmesi
The examination of the relationship between metacognitive awareness and math anxiety levels of the pre-service primary school teachers
MEVLÜT KACAR
Yüksek Lisans
Türkçe
2015
Eğitim ve ÖğretimDumlupınar Üniversitesiİlköğretim Ana Bilim Dalı
YRD. DOÇ. DR. HAKAN SARIÇAM
- Öğretmenlerin üstbiliş özellikleri ile fonksiyonel olmayan tutumlar ve iş doyumu arasındaki ilişkinin incelenmesi
Investigating the relationship between teachers' metacognitive properties, non-functional attitudes and job satisfaction
NUR KOMEYRA ÇİÇEKLİTAŞ
Yüksek Lisans
Türkçe
2025
Eğitim ve ÖğretimHaliç ÜniversitesiKlinik Psikoloji Ana Bilim Dalı
DR. ÖĞR. ÜYESİ GÜLÇİN ŞENYUVA
- Yetişkin bireylerde sosyal kaygı düzeyi ile üst biliş ve bilinçli farkındalık arasındaki ilişkilerin incelenmesi
Examination of the relationship between socaial anxiety, meta-cognition and mindfulness in adult individuals
SİNEM ÖRNEK
Yüksek Lisans
Türkçe
2023
Psikolojiİstanbul Okan ÜniversitesiPsikoloji Ana Bilim Dalı
DR. ÖĞR. ÜYESİ AYŞE ÖZLEM MESTÇİOĞLU