Kıraat tefsir ilişkisi açısından Mazharî tefsiri
The relationship between qira'at and tafsir in the context of the Mazhari tafsir
- Tez No: 959549
- Danışmanlar: PROF. DR. ŞABAN KARASAKAL
- Tez Türü: Doktora
- Konular: Dilbilim, Din, Linguistics, Religion
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2025
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Bolu Abant İzzet Baysal Üniversitesi
- Enstitü: Lisansüstü Eğitim Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Temel İslam Bilimleri Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Belirtilmemiş.
- Sayfa Sayısı: 353
Özet
Bu çalışma, tefsir alanında önemli konuma sahip olan İmam Mazharî'nin, hocaları, talebeleri, ilmi çevresi ve kıraatleri ele alışından bahsetmektedir. Mazharî önemli bir müfessir olmasının yanında farklı dallara olan ilgisiyle bilimsel muhteviyatı, ufku geniş ve samimi bir bilim adamıdır. İslam ilimlerinin neredeyse tamamına hâkim olan Mazhari kendisinin ortaya koyduğu bir metodla“Mazharî Tefsiri”adını verdiği tefsirini telif etmiştir. Mazharî, benimsediği yöntemiyle şer 'î ilimleri bir araya getirmiştir. Kapsamı oldukça geniş olan bu tefsirinde, bir ayetin tefsirine geçmeden önce onu dilbilimsel açıdan özellikle sarf, nahiv ve belağat yönünden incelemektedir. Ardından, ayetin açıklamasını Kur'ân ilimleri çerçevesinde ele almakta ve çeşitli dinî kaynaklarla destekleyerek tefsirini oluşturmaktadır. Mâzharî, ayetleri tefsir ederken Kur'ân'ın okuyuş biçimleri olarak tanımlanan kıraat ilmine çok önem vermiştir. Mazharî tefsirinde kıraatler arasında tercih yaparak kıraati tercihte önemli olan kriterleri ince ayrıntılarıyla değerlendirmiştir. Kıraat ve tefsir İlimlerinin birbirleriyle ayrılmaz ilişkisinden dolayı Mazharî'nin kıraat ilmine olan özel ilgisinden dolayı kıraat ilminin tanımı, kıraat farklılıklarının kaynağı ve söz konusu ilmin gelişim sürecinin konumuz açısından önemli ayrıntılarını da içeren bir başlık altında ele alınması yerinde olacaktır. Ayrıca kıraat ilmine dair kıraat ve rivayet ya da tarik ve vech gibi terimlerin anlamları, farklılıklarının açıklanması buradan hareketle sözkonusu farklılıkların hikmetlerinin ortaya çıkarılması önemlidir. Mâzharî, tefsirinde kıraat tercihi ve delillendirilmesi noktasında pek çok faktör öne sürmüştür. Herhangi bir ayetin kıraat ilmi açısından senedi, ravilerin kuvveti, rivayetin sıhhati söz konusu faktörlerden sadece bazılarıdır. Bundan hareketle araştırmada kıraatlere özgü bir bölüm oluşturulmuştur. Buna ek olarak kıraatler arasındaki farklılıklar fıkhî hükümleri de etkilemektedir. Bundan yola çıkılarak kıraat farklılıklarının fıkhî hükümlere etkisi de ayrı bir bölümde örnekler üzerinden değerlendirilmiştir. Araştırmanın üçüncü bölümü ise kıraat-i aşere dikkate alınarak Fatiha, Bakara ve Âl-i İmrân surelerinin tefsiri yapılmaktadır. Söz konusu bölümlerde, ayetin metni verilip Mazharî'nin kıraat ihtilaflarını istihdam etme şekli, yer verilen kıraatlerin anlama etkisini ele alış biçimi, bu çerçevede yer verilen lügavi ve dilbilimsel tahlilleri, bütün bunlardan hareketle de serdedilen tefsirin keyfiyeti mümkün olduğunca ortaya konulmak suretiyle çalışma şekillendirilmiştir.
Özet (Çeviri)
This research, entitled explores the exegetical approach of Imam Māzharī an eminent figure in the field of Quranic exegesis focusing on his scholarly environment, his teachers and students, and his treatment of Quranic readings (qirāʾāt). In addition to his status as a distinguished exegete, Imam Māzharī was a sincere and broad-minded scholar with a deep interest in various branches of Islamic sciences. Having mastery over nearly all Islamic disciplines, he authored his tafsīr according to a unique methodology that he called“Māzharī Tafsīr. ”Through this methodology, Imam Māzharī successfully integrated various Sharīʿah sciences. He then interprets the verse within the framework of Qur'anic sciences and supports his interpretation with various religious sources. A distinctive feature of his tafsīr is the significant emphasis placed on the science of qirāʾāt, which refers to the various canonical modes of Quranic recitation. Imam Māzharī not only included multiple readings in his commentary but also made critical choices among them, discussing in detail the criteria for preferring one reading over another. Given the inseparable relationship between the sciences of tafsīr and qirāʾāt, a dedicated section of this study examines the definition of qirāʾāt, the origins of their differences, and the historical development of this science. Imam Māzharī based his choices in qirāʾāt on numerous factors, including the reliability of transmission chains (isnād), the strength of the narrators, and the soundness of the reports. Accordingly, this study includes a special chapter dedicated to the methodological aspects of his use of qirāʾāt in tafsīr. Moreover, the study examines how differences among qirāʾāt can affect legal rulings (aḥkām fiqhiyyah), presenting examples of these implications in a separate section. The third part of the research focuses on the interpretation of selected surahs Sūrat al-Fātiḥah, Sūrat al-Baqarah, and Sūrat Āl ʿImrān based on the ten canonical readings (al-qirāʾāt al-ʿashr). In these sections, the text of each verse is presented, followed by an explanation of the variant readings and their linguistic and semantic analyses. The tafsīr is then elaborated based on these readings, aiming to demonstrate the exegetical quality of Imam Māzharī's approach and how he employed linguistic and qirāʾāt-based analysis to enrich his interpretation.
Benzer Tezler
- Et-Tefsîrü'l-Mazharî'de kıraatlerin incelenmesi (Fatiha, Bakara ve Âl-i İmrân sûreleri bağlamında)
Analysis of qirāʾāt (Variants of recitation) in 'at-Tafsir al-Mazhari' (With reference to surat al-Fatiha, al-Baqara, and Ali İmran)
MEHMET GÜR
Yüksek Lisans
Türkçe
2025
DinGAZİANTEP İSLAM BİLİM VE TEKNOLOJİ ÜNİVERSİTESİTemel İslam Bilimleri Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. MURAT AKKUŞ
- Kırâat-anlam ilişkisi açısından İbn Kesîr kırâatinde Ferşü'l-Hurûf
Farshü'l-Hurūf which is in the recitation of ibn Kathīr in terms of recitation-meaning relationship
YAVUZ MUTLU
Yüksek Lisans
Türkçe
2019
DinSüleyman Demirel ÜniversitesiTemel İslam Bilimleri Ana Bilim Dalı
DR. ÖĞR. ÜYESİ ALİ BULUT
- Elmalılı tefsirinin kırâat ilmi açısından değerlendirilmesi
An evaluation of hak dini kuran dili in terms of different readings (qiraats)
TUGAY DURAN
Yüksek Lisans
Türkçe
2010
DinRize ÜniversitesiTemel İslam Bilimleri Ana Bilim Dalı
PROF. DR. SÜLEYMAN MOLLAİBRAHİMOĞLU
- Keşşaf'ta mütevatir olmayan kırâatlar ve tefsir ilişkisi
Non-mutawatir qiraats in Keşşaf and its relation with tafseer
ŞULE AKMAN
Yüksek Lisans
Türkçe
2010
DinAnkara ÜniversitesiTemel İslam Bilimleri Ana Bilim Dalı
PROF. DR. HALİS ALBAYRAK
- Kur'an tefsirinde kıraat farklılıklarının rolü: Zeccâc ve Taberî örneği
Role of recitation (qiraat) in the interpretation of the Qur'an: An example of al - Zajjâj and al - Tabari
NECATTİN HANAY
Doktora
Türkçe
2015
DinNecmettin Erbakan ÜniversitesiTemel İslam Bilimleri Ana Bilim Dalı
PROF. DR. YUSUF IŞICIK