Ergenlerde sosyal medya bağımlılığını önlemeye yönelik psikoeğitim programının geliştirilmesi ve etkililiğinin test edilmesi
Development of a psychoeducational program to prevent social media addiction in adolescents and testing its effectiveness
- Tez No: 959744
- Danışmanlar: PROF. DR. LUT TAMAM
- Tez Türü: Doktora
- Konular: Eğitim ve Öğretim, Psikoloji, Education and Training, Psychology
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2025
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Çukurova Üniversitesi
- Enstitü: Bağımlılık ve Adli Bilimler Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Bağımlılık Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Belirtilmemiş.
- Sayfa Sayısı: 126
Özet
Bağımlılık, son yıllarda bireylerin ruhsal, fiziksel, akademik, mesleki, sosyal vb. birçok alanda yaşamını derinden etkileyen önemli bir sorun halini almıştır. Bağımlılığın birçok çeşidi bulunmakta ve bunlardan en yaygın olanlardan biri hiç kuşkusuz sosyal medya platformlarına karşı gelişen bağımlılıktır. Kimlik inşasının en önemli basamağında bulunan ergenler, içindeki bulundukları gelişim döneminde birçok gelişimsel görevi başarıyla gerçekleştirmek ve geleceğe sağlıklı bir biçimde hazırlanmak durumundadırlar. Bu evrede sosyal medyanın aşırı kullanılması, ergenin sağlıklı bir kimlik inşası üzerinde derin etkiler bırakmaktadır. Ergenlerde aşırı sosyal medya kullanımı birçok alanda işlev kaybına yol açmakta ve ilerleyen süreçlerde ruhsal bozukluklara karşı yatkınlık oluşturmaktadır. Bu çalışmada ergenlerde sosyal medya bağımlılığını önlemeye yönelik olarak, araştırmacı tarafından geliştirilen psikoeğitim programının etkililiği test edilmiştir. Çalışmada öntest, sontest, izleme testli deney ve kontrol gruplu deneysel desen kullanılmıştır. Psikoeğitimler başlamadan önce araştırmacı tarafından on oturumdan oluşan Ergenlerde Sosyal Medya Bağımlılığını Önlemeye Yönelik Psikoeğitim Programı geliştirilmiştir. Ardından 2023/2024 Eğitim-Öğretim yılında Adana İli Çukurova İlçesinde bir lisede öğrenim gören 9.sınıf öğrencilerine Ergenler için Sosyal Medya Bağımlılığı Ölçeği (ESMBÖ) uygulanmıştır. Ölçek uygulama sonuçlarına göre sosyal medya bağımlılık düzeyi en yüksek olan 30 öğrenci belirlenmiştir. Bu öğrenciler, aritmetik ortalama ve standart sapmaları benzer olacak şekilde 15'i deney grubuna, 15'i ise kontrol grubuna atanmıştır. Deney grubunda bulunan öğrencilere on oturumdan oluşan psikoeğitim programı uygulanmıştır. Kontrol grubundaki öğrencilere ise herhangi bir çalışma yapılmamıştır. Psikoeğitim çalışmasının içeriği, özfarkındalık, duygularını ifade edebilme, özsaygıyı artırma ve olumlu benlik imajını kazanma, özkontrolü sağlayabilme, olumsuz duygularla baş etme ve stresi yönetme, hedef belirleme, zaman yönetimi ve sağlıklı alternatif etkinlik planlama, problem çözme becerileri, yaşamın sorumluluklarını alma, arkadaşlık becerileri ve bilinçli internet kullanımıdır. Eğitimin sonunda her iki grupta bulunan öğrencilere Ergenler için Sosyal Medya Bağımlılığı Ölçeği (ESMBÖ) tekrardan uygulanmıştır. Sonuçlar deney grubundaki öğrencilerin kontrol grubunda bulunan öğrencilere kıyasla sosyal medya bağımlılık seviyelerinin anlamlı bir biçimde azaldığını göstermektedir. Eğitimden kazanımların kalıcı olup olmadığının tespiti için eğitimden bir ay sonra deney grubundaki öğrencilere ölçek tekrar uygulanmıştır. Sonuçlar eğitimden sonra bile kazanımların kalıcı olduğunu göstermiştir. Çalışmada normal dağılan veriler için parametrik istatistik yöntemlerinden Bağımsız Örneklem t-testi ve Bağımlı Örneklem t-testi, normal dağılmayan veriler için parametrik olmayan istatistik yöntemlerinden Wilcoxon İşaretli Sıralar Testi kullanılmıştır. Sonuçlar ilgili literatür eşliğinde tartışılmıştır. Çalışmanın bağımlılıklarla mücadele için önleyici çalışmalara katkı yapacağı düşünülmektedir.
Özet (Çeviri)
Addiction, in recent years, has become a problem of individuals' mental, physical, academic, professional, social, etc. It has become an important problem that deeply affects life in many areas. There are many types of addiction, and one of the most common is undoubtedly the addiction to social media platforms. Adolescents, who are at the most important stage of identity construction, have to successfully accomplish many developmental tasks during their developmental period and prepare for the future in a healthy way. Excessive use of social media at this stage has profound effects on the adolescent's healthy identity construction. Excessive use of social media in adolescents causes loss of function in many areas and creates a predisposition to mental disorders in the future. In this study, the effectiveness of the psychoeducation program developed by the researcher to prevent social media addiction in adolescents was tested. An experimental design with pretest, posttest, follow-up test and control group was used in the study. Before the psychoeducation started, the researcher developed a Psychoeducation Program for Preventing Social Media Addiction in Adolescents, consisting of ten sessions. Then, the Social Media Addiction Scale for Adolescents (SMASA) was applied to 9th grade students studying in a high school in Çukurova District of Adana Province in the 2023/2024 academic year. According to the results of the scale application, 30 students with the highest social media addiction level were determined. Of these students, 15 were assigned to the experimental group and 15 to the control group, with similar arithmetic means and standard deviations. A psychoeducation program consisting of ten sessions was applied to the students in the experimental group. No study was conducted on the students in the control group. The content of the psychoeducational study includes self-awareness, expressing emotions, increasing self-esteem and gaining a positive self-image, maintaining self-control, coping with negative emotions and managing stress, goal setting, time management and healthy alternative activity planning, problem-solving skills, taking responsibilities of life, friendship skills and conscious internet use. At the end of the training, the Social Media Addiction Scale for Adolescents (SMASA) was re-administered to the students in both groups. The results show that the social media addiction levels of the students in the experimental group decreased significantly compared to the students in the control group. To determine whether the gains from the training were permanent or not, the scale was re-applied to the students in the experimental group one month after the training. The results showed that the gains were permanent even after training. In the study, parametric statistical methods Independent Sample t-test and Paired Sample t-test were used for normally distributed data, and Wilcoxon Signed Rank Test, one of the non-parametric statistical methods, was used for non-normally distributed data. The results were discussed with the relevant literature. It is thought that the study will contribute to preventive studies to combat addictions.
Benzer Tezler
- Ergenlerde internet oyun oynama bozukluğu,sosyal medya bağımlılığı ile olası depresyon düzeyi arasındaki ilişki
The relationship between internet gaming disorder, social media addiction and possible depression level in adolescents
FUAT ZENGİN
- Davranış değiştirme çarkı temelli müdahale programının sporcuların problemli akıllı telefon kullanımı, sosyal medya bağımlılığı, ekran süresi ve antrenör ile ebeveyn ilişkisine etkisi
The effect of behavior change wheel-based intervention program on athletes' problem smartphone use, social media addiction, screen time, the parent relationship and the coach relationship
EROL CAN ÇELİK
Yüksek Lisans
Türkçe
2022
SporSakarya Uygulamalı Bilimler ÜniversitesiAntrenörlük Eğitimi Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. İHSAN SARI
- Dikkat eksikliği ve hiperaktivite bozukluğu olan ergenlerin çevrimiçi riskli cinsel davranışlar ve çevrimiçi cinsel istismar açısından değerlendirilmesi
Evaluation of adolescents with attention deficit hyperactivity disorder in terms of online risky sexual behaviors and online sexual abuse
VEYSEL ÖZDAĞ
Tıpta Uzmanlık
Türkçe
2023
Psikiyatriİstanbul ÜniversitesiÇocuk ve Ergen Ruh Sağlığı ve Hastalıkları Ana Bilim Dalı
PROF. DR. NUSRET SOYLU
- Ergenlerde sosyal medya bağımlılığının yalnızlık ve akran ilişkileri açısından incelenmesi: 15-18 yaş ergenler üzerine bir araştırma
An investigation of social media addiction in adolescents in terms of solitude and peer relations: A study on 15-18 years old adolescent
BETÜL SEDA SUNĞUR
Yüksek Lisans
Türkçe
2021
PsikolojiÜsküdar ÜniversitesiKlinik Psikoloji Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. GÜL ERYILMAZ
- Ergenlerde sosyal medya bağımlılığının sosyal görünüş kaygısı ve sosyal fobi ile ilişkisi
The relationship between social media addiction and social appearance anxiety and social phobia in adolescents
HACI SALİH DALGALI
Yüksek Lisans
Türkçe
2025
Eğitim ve ÖğretimSelçuk ÜniversitesiÇocuk Gelişimi Ana Bilim Dalı
PROF. DR. GÖKHAN KAYILI