Geri Dön

Adölesanlarda ekran bağımlılığı ve metabolik sendrom ilişkisi

The relationship between screen addiction and metabolic syndrome in adolescents

PDF İndir

  1. Tez No: 960512
  2. Yazar: MEHMET ALİ ÇEVİK
  3. Danışmanlar: DR. ÖĞR. ÜYESİ ŞENAY KOÇAKOĞLU
  4. Tez Türü: Tıpta Uzmanlık
  5. Konular: Aile Hekimliği, Family Medicine
  6. Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
  7. Yıl: 2025
  8. Dil: Türkçe
  9. Üniversite: Harran Üniversitesi
  10. Enstitü: Tıp Fakültesi
  11. Ana Bilim Dalı: Aile Hekimliği Ana Bilim Dalı
  12. Bilim Dalı: Belirtilmemiş.
  13. Sayfa Sayısı: 90

Özet

Amaç: Günümüzde hızla artış gösteren metabolik sendromun ileriki yaşamda kronik hastalıklarla, morbidite ve mortalite ile ilişkili olduğu bilinmektedir. Hareketsiz ve sağlıksız bir yaşam biçimini beraberinde getiren ekran bağımlılığı adölesanlarda yaygındır ve metabolik sendrom ile yakın ilişkili olabilir. Bu çalışmada, adölesanlarda ekran bağımlılığı ve metabolik sendrom arasındaki ilişkinin belirlenmesi amaçlanmaktadır Gereç ve yöntem: Bu çalışma kesitsel tipte planlanmıştır. Araştırma, Şubat 2025- Nisan 2025 tarihleri arasında Şanlıurfa ili merkez ilçesi olan Karaköprü'de 5 Nolu Narlıdere Aile Sağlığı Merkezi (ASM)'nde hizmet veren 7 farklı birimde yürütülmüştür. Araştırmanın evrenini, bu birimlere başvuran 10–19 yaş arası adölesan bireyler oluşturmaktadır. Araştırma verileri, sosyodemografik özellikleri sorgulayan 17 soruluk anket formu ve ekran bağımlılığı düzeyini değerlendiren 15 sorudan oluşan Çoklu Ekran Bağımlılığı Ölçeği kullanılarak onay veren katılımcılarla yüz yüze görüşmeler yolu ile elde edilmiştir. Katılımcıların boy, kilo ve kan basıncı ölçümleri ise standart yöntemler kullanılarak gerçekleştirilmiştir. Sağlık Bakanlığı'nın Ergen İzlem Protokolü kapsamında hiperlipidemi taraması ile Hastalık Yönetim Platformu (HYP) çerçevesinde diyabet taramasına yönelik açlık kan şekeri ölçümünün zorunlu olması nedeniyle, çalışmada kullanılan açlık kan şekeri ve lipid profili verileri bu rutin tarama programları kapsamında alınan kan örneklerinden elde edilmiştir. Bulgular: Araştırmaya katılan 248 bireyin %48,4'ü kadın (n=120), %51,6'sı erkek (n=128) tir. Yaş ortalamaları 14,6±2,4 yıl olup, yaş aralığı 10 ile 19 yıl arasında değişmekte olup çoğunluğunun öğrenim seviyesi ortaokul (%62,5; n=155) düzeyinde idi. Katılımcıların %10,9'u (n=27) ailesinde obezite öyküsü vardı. Katılımcıların boy uzunluğu ortalaması 164,1±10,8 cm, vücut ağırlığı ortalaması 62,5±19,4 kg olup beden kitle indeksi (BKİ) ortalaması 22,9±5,5 kg/m², ortanca değeri ise 21,58 kg/m²'dir. BKİ değer aralığı 13,6 ile 41,3 kg/m² arasında değişmektedir. Bel çevreleri ortalama değeri 75,6 ± 12,7 şeklinde olup en düşük bel çevresi 53 cm, en yüksek ise 110 cm olarak ölçülmüştür. Ölçülen sistolik kan basıncı ortalaması 103,9 ± 15,1 mmHg, diastolik kan basıncı ortalaması ise 65,1 ± 10,6 mmHg idi.“Sıklıkla”abur cubur tüketenlerin oranı %32,3 (n=80) iken,“her zaman”7 tükettiğini belirtenlerin oranı %9,3 (n=23) idi. Katılımcıların günlük ekran süresi ortalaması 4,2 ± 2,5 saat/gün, ortanca değeri ise 4 saat/gün olarak hesaplanmıştır. Katılımcıların % 61,3'ü normal kilolu olarak değerlendirilmiş (n=152), yüzde 18,5'i hafif obez (n=46) ve yüzde 20,2'si obez (n=50) grubunda yer almıştır. Katılımcıların %9,7'sinde (n=24) metabolik sendrom saptanmış olup obez sınıfında yer alan adölesanların %48'inde metabolik sendrom tespit edilmiştir. Katılımcıların Çoklu Ekran Bağımlılığı Ölçeği sonuçlarına göre, %34,3'ü (n=85) ekran bağımlılığı açısından riskli grup olarak değerlendirilmiştir. Çoklu Ekran bağımlılığı Ölçek puanları yüksek olan bireylerde metabolik sendrom görülme olasılığı ölçek puanı düşük olanlara göre daha yüksektir. Maruz kalınan ekran süresi ile obezite göstergeleri arasında pozitif yönde düşük düzeyli, ağırlık, bel çevresi, BKİ arasında ise pozitif yönde yüksek düzeyli korelasyonlar bulunmuştur. Yaş arttıkça metabolik sendrom görülme riski artmakta; yaşta bir birimlik artış, metabolik sendrom riskini yaklaşık 2,162 kat artırmaktadır. Ailede obezite öyküsü güçlü bir risk faktörü olarak belirlenmiş olup metabolik sendrom görülme riskini yaklaşık 4,725 kat arttırmaktadır. Günlük ekran başında geçirilen her bir saat artışının metabolik sendrom riskini 2,165 kat arttırdığı bulunmuştur. Sonuç: Çalışmanın sonuçları, adölesanlık döneminde ekran bağımlılığı ile metabolik sendrom arasında anlamlı bir ilişki olduğunu göstermektedir. Artan ekran süresi, fiziksel aktivitenin azalması ve sağlıksız beslenme alışkanlıkları, adölesanlarda obezite ve metabolik sendrom gelişimi bakımından risk faktörleridir. Aile sağlığı merkezleri gibi birinci basamak sağlık kuruluşlarında konuya dair farkındalık arttırıcı mezuniyet öncesi ve sonrası eğitimlerle yaşam tarzı değişikliklerine teşvik eden sağlık danışmanlık hizmetleri yaygınlaştırılmalıdır. Ekran süresinin sınırlanması ve düzenli sağlık taramaları ile metabolik hastalıkların adölesan dönemde önlenmesi mümkün olabilir.

Özet (Çeviri)

Objective: It is well established that the rapidly increasing prevalence of metabolic syndrome in recent years is associated with chronic diseases, morbidity, and mortality in later life. Screen addiction, which promotes a sedentary and unhealthy lifestyle, is common among adolescents and may be closely linked to metabolic syndrome. This study aims to investigate the relationship between screen addiction and metabolic syndrome in adolescents. Materials and Methods: This study was planned as a cross-sectional study. The research was conducted between February 2025 and April 2025 at seven different units of the Narlıdere Family Health Center No. 5 (ASM), located in Karaköprü, the central district of Şanlıurfa Province. The study population consisted of adolescent individuals aged 10–19 years who presented to these units. The research data were collected through face-to-face interviews with participants who provided consent, using a 17-item questionnaire assessing sociodemographic characteristics and the 15-item Multiple Screen Addiction Scale to evaluate the level of screen addiction. Participants' height, weight, and blood pressure measurements were obtained using standard methods. As hyperlipidemia screening is conducted under the Ministry of Health's Adolescent Follow-Up Protocol and fasting blood glucose measurement for diabetes screening is mandatory within the Disease Management Platform (HYP), the fasting blood glucose and lipid profile data used in this study were obtained from blood samples collected as part of these routine screening programs. Results: Among the 248 participants in the study, 48.4% were female (n=120) and 51.6% were male (n=128). The mean age was 14.6 ± 2.4 years, ranging from 10 to 19 years, and the majority were at the middle school education level (62.5%; n=155). A total of 10.9% of the participants (n=27) reported a family history of obesity. The mean height of participants was 164.1 ± 10.8 cm, the mean body weight was 62.5 ± 19.4 kg, and the mean body mass index (BMI) was 22.9 ± 5.5 kg/m², with a median of 9 21.58 kg/m². The BMI values ranged from 13.6 to 41.3 kg/m². The mean waist circumference was 75.6 ± 12.7 cm, with a minimum of 53 cm and a maximum of 110 cm. The mean systolic blood pressure was 103.9 ± 15.1 mmHg, and the mean diastolic blood pressure was 65.1 ± 10.6 mmHg. Regarding dietary habits, 32.3% (n=80) of participants reported“frequently”consuming junk food, while 9.3% (n=23) reported consuming it“always.”The mean daily screen time was 4.2 ± 2.5 hours/day, with a median of 4 hours/day. Based on BMI classification, 61.3% (n=152) of participants were considered normal weight, 18.5% (n=46) were mildly obese, and 20.2% (n=50) were obese. Metabolic syndrome was identified in 9.7% of participants (n=24), and 48% of adolescents classified as obese were found to have metabolic syndrome. According to the Multiple Screen Addiction Scale, 34.3% (n=85) of participants were evaluated as being in the at-risk group for screen addiction. Individuals with higher screen addiction scores were more likely to present with metabolic syndrome compared to those with lower scores. A low positive correlation was observed between screen time and general obesity indicators, while a strong positive correlation was identified between screen time and weight, waist circumference, and BMI. The risk of metabolic syndrome increased with age, where each additional year of age was associated with an approximately 2.162-fold increase in risk. A family history of obesity was determined to be a strong risk factor, increasing the likelihood of metabolic syndrome by approximately 4.725 times. Furthermore, each additional hour of daily screen exposure increased the risk of metabolic syndrome by approximately 2.165 times. Conclusion: The findings of this study demonstrate a significant association between screen addiction and metabolic syndrome during adolescence. Increased screen time, reduced physical activity, and unhealthy dietary habits are key risk factors for the development of obesity and metabolic syndrome in adolescents. Raising awareness through pre-graduate and post-graduate educational programs and expanding health counseling services that encourage lifestyle modifications in primary care settings, such as family health centers, is essential. Limiting screen time and implementing regular health screenings may contribute to the prevention of metabolic disorders during adolescence.

Benzer Tezler

  1. Tez No

    715059

    Adölesanlarda sorunlarla baş etme yöntemlerinin ve akıllı telefon bağımlılığının fazla kiloluluk ve obezite ile ilişkisi

    The relationship of coping strategies and smartphone addiction with overweight and obesity in adolescents

    OSMAN KARABOĞA

    Yüksek Lisans

    Türkçe

    Türkçe

    2022

    Beslenme ve DiyetetikEge Üniversitesi

    Halk Sağlığı Ana Bilim Dalı

    DOÇ. DR. HÜR HASSOY

    DOÇ. DR. RECİ MESERİ DALAK

  2. Tez No

    890903

    Adölesanlarda ekran bağımlılık düzeylerinin beslenme alışkanlıkları ile ilişkisi

    The relationship between screen addiction levels and dietary habits in adolescents

    SENA KÖNDEL

    Yüksek Lisans

    Türkçe

    Türkçe

    2024

    Beslenme ve Diyetetikİstanbul Bilgi Üniversitesi

    Beslenme ve Diyetetik Ana Bilim Dalı

    DR. ÖĞR. ÜYESİ NEGİN ALMASİ

  3. Tez No

    947591

    Omurga deformitesi olan adölesanlarda çoklu ekran bağımlılığı ile algılanan görünüm arasındaki ilişkinin değerlendirmesi

    Evaluation of the relationship between multiple screen addiction and perceived appearance among adolescents having spinal deformities

    PREMTİM JONUZI

    Tıpta Uzmanlık

    Türkçe

    Türkçe

    2025

    Aile HekimliğiSağlık Bilimleri Üniversitesi

    Aile Hekimliği Ana Bilim Dalı

    PROF. DR. OKCAN BASAT

    DR. DENİZ ÖKE

  4. Tez No

    728730

    12-18 yaş arası ergenlerde internette geçirilen zamanın ayaktan kan basıncı monitorizasyonu parametrelerine etkisinin belirlenmesi

    evaluation of the effects of time spent on the internet on ambulatory blood pressure parameters in adolescents aged 12-18 years

    HANDE YETİŞGİN

    Tıpta Uzmanlık

    Türkçe

    Türkçe

    2022

    Çocuk Sağlığı ve HastalıklarıAnkara Yıldırım Beyazıt Üniversitesi

    Çocuk Sağlığı ve Hastalıkları Ana Bilim Dalı

    DOÇ. DR. SARE GÜLFEM ÖZLÜ

  5. Tez No

    852079

    Adölesanların depresif semptom ve yaşam kalitesi düzeylerinin internet bağımlılığı ile ilişkisi

    The relationship of depressive symptoms and quality of life levels with i̇nternet addiction in adolescents

    TUĞBA KINAY

    Yüksek Lisans

    Türkçe

    Türkçe

    2024

    Halk Sağlığıİstanbul Üniversitesi-Cerrahpaşa

    Halk Sağlığı Hemşireliği Ana Bilim Dalı

    DR. ÖĞR. ÜYESİ EMİNE AKTAŞ BAJALAN

Geri Dön