Öğretmenlerin mesleki özerklik algılarının incelenmesi
Examining teachers' perceptions of professional autonomy
- Tez No: 960548
- Danışmanlar: PROF. DR. SERKAN KOŞAR
- Tez Türü: Doktora
- Konular: Eğitim ve Öğretim, Education and Training
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2025
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Gazi Üniversitesi
- Enstitü: Eğitim Bilimleri Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Eğitim Yönetimi Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Eğitim Yönetimi Bilim Dalı
- Sayfa Sayısı: 215
Özet
Bu araştırmanın amacı, resmî ortaöğretim kurumlarında görev yapan öğretmenlerin mesleki özerklik algılarını incelemek, onların görüşleri doğrultusunda analiz etmek, politika ve uygulama önerileri geliştirmektir incelemektedir. Teknolojik gelişmeler ve eğitimdeki yapısal değişiklikler öğretmenlerin rollerini dönüştürmekte, öğretmenlerden sadece bilgi aktarmanın ötesinde rehberlik yapmaları ve öğrencilerin bireysel ihtiyaçlarına göre öğretim uygulamaları geliştirmeleri beklenmektedir. Ancak merkezi bir yapıya sahip eğitim sisteminde öğretmenlerin, özellikle öğretim programı konularında özerk davranma kabiliyetleri sınırlı kalmaktadır. Araştırma, karma yöntem desenlerinden açımlayıcı sıralı karma desen kullanılarak gerçekleştirilmiştir. İlk aşamada nicel veriler toplanmış, bunun için Ankara ilinde 600 öğretmene ulaşılmıştır. Ardından nicel veriler analiz edilmiş ve nitel analize geçilmiştir. Nitel veriler, nicel verilerin toplandığı ilçelerde görev yapan 13 öğretmen ile yapılan yüz yüze görüşmelerden elde edilmiştir. Buradan elde edilen bulgular derinlemesine incelenmiştir. Çalışmanın nicel boyutunda“Öğretmen Özerklik Ölçeği”kullanılarak öğretmenlerin özerklik algıları; öğretimsel, yönetsel, mali ve kişisel/mesleki gelişim özerkliği boyutlarında değerlendirilmiştir. Analiz sonucunda öğretmenlerin genel olarak yüksek özerklik algısına sahip oldukları, ancak mali ve kişisel gelişim özerkliği boyutlarında bazı kısıtlamalar hissettikleri belirlenmiştir. Ayrıca öğretimsel özerklik algısının daha yüksek olduğu, fakat bu algının uygulanabilirlik boyutunda zayıf bir ilişki gösterdiği ortaya konulmuştur. Öğretmenler, ders içeriklerini düzenlemede ve öğretim yöntemlerini belirlemede kendilerine esneklik sağladıklarını ancak merkezi öğretim programı nedeniyle sınırlamalar yaşadıklarını ifade etmişlerdir. Araştırma, öğretmen özerkliğinin eğitim kalitesi üzerindeki etkilerini ve öğretmenlerin mesleki tatminini doğrudan etkilediğini göstermektedir. Merkezi öğretim programının ve standart testlerin özerkliği kısıtlayan başlıca unsurlar olduğu vurgulanmış ve öğretmenlere daha fazla özerklik sağlanmasının öğretim süreçlerini zenginleştirebileceği sonucuna ulaşılmıştır. Sonuçlara dayalı olarak, öğretmenlerin özerkliklerinin artırılmasına yönelik yasal düzenlemeler hazırlanması, Milli eğitim politikaları kapsamında, öğretmenlerin yerel koşullara göre ders içeriklerinde esneklik sağlayabilmelerine olanak tanıyacak düzenlemeler yapılması, öğretmenlerin mesleki gelişimlerini kendilerinin yönetmeleri ve ihtiyaç duydukları eğitimlere katılma konusunda daha fazla inisiyatif almalarının teşvik edilmesi, yönetici ve öğretmen ilişkilerinde etkili iletişim stratejilerinin geliştirilmesi gibi öneriler geliştirilmiştir.
Özet (Çeviri)
This study explores teachers' perceptions of professional autonomy within the Turkish education system. Technological advancements and structural changes in education have transformed teachers' roles; teachers are now expected not only to transfer knowledge but also to guide students and develop teaching practices that address students' individual needs. However, within a centralized education system, teachers' abilities to act autonomously, especially regarding curriculum matters, are limited. The aim of this study is to analyze secondary school teachers' perceptions of autonomy in line with their perspectives on current practices and to propose policy and practice recommendations. The research was conducted using a mixed-methods design. In the first stage, quantitative data were collected from 600 teachers in Ankara, which were then analyzed before moving to the qualitative phase. Qualitative data were obtained from interviews with 13 teachers working in the districts where quantitative data were collected. The findings from this phase were examined in-depth. In the quantitative dimension of the study, the“Teacher Autonomy Scale”was used to evaluate teachers' perceptions of autonomy in terms of instructional, administrative, financial, and personal/professional development autonomy dimensions. The analysis indicated that teachers generally had a high perception of autonomy but felt some restrictions in financial and personal development autonomy dimensions. Additionally, it was found that while instructional autonomy perception was high, there was a weak relationship in its practical applicability. Teachers expressed that they had flexibility in organizing course content and selecting teaching methods but faced limitations due to the centralized curriculum. The study shows that teacher autonomy directly impacts educational quality and teacher job satisfaction. It emphasizes that the centralized curriculum and standardized testing are key factors restricting autonomy, and it concludes that increased autonomy for teachers could enrich teaching processes. Based on the results, recommendations include legislative adjustments to enhance teacher autonomy, allowing flexibility in course content according to local conditions within national education policies, encouraging teachers to manage their professional development independently and participate in necessary training, and developing effective communication strategies in administrator-teacher relationships.
Benzer Tezler
- Öğretmenlerin iş ilgisizliği, iş yeri ruhsallığı ve psikolojik iyi oluş algılarının incelenmesi
An investigation of teachers' perceptions of job apathy, workplace spirituality and psychological well-being
SEYİT AHMET GÜZEN
Doktora
Türkçe
2025
Eğitim ve ÖğretimKahramanmaraş Sütçü İmam ÜniversitesiEğitim Bilimleri Ana Bilim Dalı
PROF. DR. AHMET KAYA
- Öğretmenlerin özerklik algılarının ve eğitim programı okuryazarlık düzeylerinin incelenmesi
An analysis of perceived autonomy of teachers and their curriculum literacy levels
AYLİN TAŞDEMİRCANAN
Yüksek Lisans
Türkçe
2023
Eğitim ve ÖğretimSivas Cumhuriyet ÜniversitesiEğitim Bilimleri Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. CANAN KOÇ
- Öğretmenlerin örgütsel yaratıcılık algıları ile öğretmen özerkliği arasındaki ilişkinin incelenmesi
Investigation of the relationship between teachers' perceptions of organizational creativity and teacher autonomy
SEÇİL GÖK GÖBEKLİ
Yüksek Lisans
Türkçe
2024
Eğitim ve ÖğretimKahramanmaraş Sütçü İmam ÜniversitesiEğitim Bilimleri Ana Bilim Dalı
PROF. DR. AHMET KAYA
- Öğretmenlerin profesyonelliğinin incelenmesi
The investigate of teachers professionalism
GÜZÜDE BAYHAN
Doktora
Türkçe
2011
Eğitim ve ÖğretimMarmara ÜniversitesiEğitim Bilimleri Ana Bilim Dalı
PROF. DR. AYŞEN BAKİOĞLU
- Okul yöneticilerinin kamu liderliği davranışları ile öğretmen özerkliği arasındaki ilişkinin incelenmesi
Examination of the relationship between the public leadership behavior of school administrators and teacher's autonomy
NECMETTİN FIRAT
Yüksek Lisans
Türkçe
2021
Eğitim ve ÖğretimSiirt ÜniversitesiEğitim Bilimleri Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. RASİM TÖSTEN