Türk halk anlatılarına fenomenolojik yaklaşım: Göksel simgecilik
A phenomenological approach to Turkish folk narratives: Celestial symbolism
- Tez No: 960675
- Danışmanlar: PROF. DR. MEHMET NACİ ÖNAL
- Tez Türü: Doktora
- Konular: Türk Dili ve Edebiyatı, Turkish Language and Literature
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2025
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Muğla Sıtkı Koçman Üniversitesi
- Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Türk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Belirtilmemiş.
- Sayfa Sayısı: 287
Özet
İnsan zihni, içinde bulunduğu dünyayı belirli kalıplar ve şekillerle algılar. Bu algı, insanın zihninin nasıl çalıştığını ortaya koyan birer işaretlerdir. İnsanın bu dünyadaki yalnızlığı, fırlatılmışlığı ona“aşkınlık”deneyimi kazandırmıştır. Bu duygu, esasında insanın“gökten düşmüş”bir varlık olduğuna inandırmış ve bir gün oraya ulaşma gayesiyle bütün bir yaşamında harekete geçirici etmen olmuştur. Bütün insanlığın kolektif arzusu olan yaşamında veya ölümünde o mutlak yere, göğe erişme duygusu mitik bilinci yaratmış ve bu mitik düşünme ilk zamanlardan günümüze kadar insanın algısının temeli olmuştur. Mitik zihin, görünen her şeyde görünmeyen o göksel hakikati arayan aşkın bir refleksiyondur. Bir insanın bir dağı temaşa etmesi, o dağda dağın rasyonalitesini görmesinden öte, onu göğe yaklaştıran bir kutsallığı hissetmesi ve ön kabulle bu hakikati yaşaması, mitik bilincin yapısını ortaya koyan en önemli faktördür. Aynı şekilde, kolektif bellekte yaratılan, anlatmaya değer bulunan pek çok metinde (mitoloji-destan-efsane-kanon metin) belirli göksel fenomenlerin sabitliği ve anlatıcı/dinleyici zihnindeki imgesi noktasında da bu faktör kendisini dışa vurur. Çalışmada mitik bilinç; mitoloji, destan, efsane ve kanon metin olarak tanımlanan Hz. Muhammed'in miraç hadisesine ilişkin üretilen metinlerde, mitik düşünme fenomenlerinin sürekliliği, kalıcılığı ve kabulleri Türk halk edebiyatı örnek metinleri çerçevesinde ele alınmıştır. Metinler, yaratım ve işlevsellik açısından aşkın kişi ve onun görüsü üzerinden göksel semboller olan başta gök cisimleri, onu göğe yükselten ağaç ve dağ merkezleri, kuş ve at gibi hayvanlara yüklediği göksel algılar ve metinlerde yer yer değinilen göksel söylemler mitik düşüncenin esasları çerçevesinde incelenmiştir. Fenomenler dünyası içinde insanın mitik zihni, göksel fenomenleri yaratımı noktasında ortaya konulmuştur.
Özet (Çeviri)
The human mind perceives the world it is in with certain patterns and shapes. This perception is a sign that reveals how the human mind works. The loneliness and being thrown of man in this world has given him the experience of“transcendence”. This feeling has essentially convinced man that he is a being that“fell from the sky”and has been the driving factor in his entire life with the aim of reaching there one day. The collective desire of all humanity, the feeling of reaching that absolute place, the sky, in life or death, has created the mythical consciousness and this mythical thinking has been the basis of human perception from the earliest times to the present day. The mythical mind is a transcendent reflection that seeks that invisible celestial truth in everything that is seen. A person's contemplation of a mountain, seeing the rationality of that mountain, feeling a sacredness that brings him closer to the sky and living this truth with a preconception are the most important factors that reveal the structure of the mythical consciousness. Similarly, in many texts created in the collective memory and found worthy of narration (mythology-epic-legend-canon text), this factor also manifests itself in terms of the stability of certain celestial phenomena and their image in the mind of the narrator/listener. In the study, mythical consciousness; in the texts produced regarding the miraculous event of Hz. Muhammed, defined as mythology, epic, legend and canon text, the continuity, permanence and acceptance of mythical thinking phenomena are discussed within the framework of sample texts of Turkish folk literature. The texts are examined in terms of creation and functionality, through the transcendent person and his vision, the celestial symbols, primarily celestial bodies, the tree and mountain centers that raise him to the sky, the celestial perceptions he attributes to animals such as birds and horses, and the celestial discourses occasionally mentioned in the texts, within the framework of the principles of mythical thought. The mythical mind of man within the world of phenomena is revealed in terms of his creation of celestial phenomena.
Benzer Tezler
- Mitoloji, tasavvuf ve sufi ilişkisi-varlık ve gerçeklik algısı- Yunus Emre örneği
Perception of existence and reality for relationship between mythology, sufism and sufi -case of Yunus Emre-
AHMED FARUK KEMALOĞLU
Doktora
Türkçe
2024
DinGaziantep ÜniversitesiTürk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. MUSTAFA GÜLTEKİN
- Halk dini/dindarlığı olgusunun ziyaret fenomeni bağlamında Alevilik, Sünnilik, Süryanilik inançları açısından halkbilimsel incelenmesi: Diyarbakır, Siirt, Mardin örneği
An analysis of folk religion / religiosity in the context of the visiting phenomenon in terms of Alevism, Sunni and Syriac from the perspective of folklore: Example of Diyarbakır, Siirt, Mardin
ERDEM AKIN
Doktora
Türkçe
2022
DinHacettepe ÜniversitesiTürk Halk Bilimi Ana Bilim Dalı
PROF. DR. ÖZKUL ÇOBANOĞLU
DOÇ. DR. BÜLENT AKIN
- Türkiye'de popüler dini bilgi ve kaynakları üzerine nitel bir araştırma
A qualitative research on popular religious knowledge and its sources in Turkey
HALİL YILDIZ
Doktora
Türkçe
2021
DinAnkara ÜniversitesiFelsefe ve Din Bilimleri Ana Bilim Dalı
PROF. DR. İHSAN ÇAPCIOĞLU
- Türk halk anlatılarında çirkinlik algısı üzerine bir inceleme
A study on the perception of ugliness in Turkish folk narratives
HAVANUR TÜFEKÇİ
Yüksek Lisans
Türkçe
2025
Halk Bilimi (Folklor)Marmara ÜniversitesiTürk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
PROF. DR. MEHMET AÇA
- Türk halk hikâyeleri ve masallarında kadına yönelik şiddet
Violence against women in Turkish folk stories and fairy tales
DERYA DOĞAN GÖK
Doktora
Türkçe
2025
Halk Bilimi (Folklor)Bolu Abant İzzet Baysal ÜniversitesiTürk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
PROF. DR. SERDAR UĞURLU