E-ticarette yapay zeka pazarlamasına ilişkin tutumların, farkındalığın ve kuşaklararası farklılıkların müşteri deneyimindeki rolü
The role of attitudes, awareness, and intergenerational differences in customer experience regarding artificial intelligence marketing in e-commerce
- Tez No: 962113
- Danışmanlar: PROF. DR. EYLEM ŞİMŞEK
- Tez Türü: Yüksek Lisans
- Konular: İşletme, Business Administration
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2025
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Bahçeşehir Üniversitesi
- Enstitü: Lisansüstü Eğitim Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: İşletme Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Pazarlama Bilim Dalı
- Sayfa Sayısı: 145
Özet
Bu araştırmada, e-ticaret ortamında yapay zekâ destekli pazarlama uygulamalarına yönelik tutumların, farkındalık düzeylerinin ve kuşaklararası farklılıkların müşteri deneyimi üzerindeki etkisi incelenmektedir. Araştırma, nicel paradigma çerçevesinde betimsel, ilişkisel ve nedensel karşılaştırmalı modellerle yapılandırılmıştır. X (1965–1980), Y (1981–1996) ve Z (1997 sonrası) kuşaklarından 181 katılımcınını verisi analiz edilmiştir. Demografik bilgi formu, alışveriş ve teknoloji kullanım alışkanlığı, e-ticarette yapay zeka farkındalığı, e-ticaret alışveriş genel tutum ve yapay zeka pazarlaması müşteri deneyimi ölçekleri kullanılmıştır. Betimsel istatistikler, varyans (ANOVA), korelasyon ve çoklu regresyon analizleri ile veriler değerlendirilmiştir. Bulgulara göre, Z kuşağı yapay zekâ farkındalığı ve müşteri deneyimi açısından en yüksek ortalamalara sahiptir. Kadınların yapay zekâ farkındalığı erkeklere göre daha yüksekken; erkekler müşteri deneyimi ölçeğinde daha yüksek puanlar almıştır. Gelir seviyesi, eğitim düzeyi, cihaz kullanım süresi ve internet kullanım süresi arttıkça yapay zekâ farkındalığı ve deneyim puanları da artmaktadır. Varyans analizleri, kuşaklar arasında teknolojiye güven, kişiselleştirme beklentisi ve müşteri deneyimi boyutlarında anlamlı farklar olduğunu ortaya koymuştur. Korelasyon analizleri, yapay zekâ farkındalığı ile müşteri deneyimi arasında pozitif ve anlamlı ilişkiler bulunduğunu göstermiştir. Regresyon analizlerinde, yapay zekâ farkındalığı müşteri deneyimi ortalamalarında %19 oranında; yapay zekâ pazarlamasına ilişkin olumlu tutumlar ise %23 oranında varyans açıklamaktadır. Bu bulgular, yapay zekâ uygulamalarının müşteri deneyimi üzerindeki etkisinin demografik ve kuşak temelli faktörlere bağlı olarak değiştiğini göstermektedir. Çalışma, literatürdeki kuşaklar arası farklara odaklanan sınırlı araştırmalara katkı sağlamanın yanı sıra, e-ticaret işletmelerine hedeflenmiş ve kişiselleştirilmiş pazarlama stratejileri geliştirme konusunda da yol gösterici niteliktedir.
Özet (Çeviri)
This study explores the effects of attitudes toward AI-driven marketing, AI awareness levels, and generational differences on customer experience in e-commerce. A quantitative research approach was employed, incorporating descriptive, correlational, and causal-comparative models. Data were collected from 181 participants representing Generation X (1965–1980), Generation Y (1981–1996), and Generation Z (1997 and beyond). Instruments included a demographic form, a shopping and technology usage habits questionnaire, an AI awareness in e-commerce scale, an e-commerce shopping attitude scale, and an AI marketing customer experience scale. Descriptive findings indicate that Generation Z had the highest mean scores in both AI awareness and customer experience. Women showed greater AI awareness, while men reported higher customer experience scores. Higher income, education, daily device usage, and internet time were positively linked to both AI awareness and customer experience. ANOVA revealed significant generational differences in technology trust, personalization expectations, and customer experience dimensions. Correlation analyses showed a significant positive relationship between AI awareness and customer experience. Multiple regression analyses found that AI awareness accounted for 19% of the variance in customer experience, while positive attitudes toward AI-driven marketing explained 23%. These results highlight that AI-driven applications affect customer experience differently across demographic and generational groups. The study contributes to the limited literature addressing intergenerational perspectives on AI in e-commerce. It offers practical insights for e-commerce businesses to design more personalized, trust-building strategies based on consumers' technological attitudes and awareness levels—ultimately improving customer engagement in AI-integrated digital shopping environments.
Benzer Tezler
- Türkiye'de turizm destinasyon pazarlamasında dijital etkinlik kullanımı: Pandemi süreci uygulamaları
Use of digital activity in tourism destination marketing in Turkey: Pandemic period applications
HASAN MALİK AYDINER
Yüksek Lisans
Türkçe
2022
ReklamcılıkHasan Kalyoncu ÜniversitesiGörsel İletişim Tasarımı Ana Bilim Dalı
PROF. DR. GÜL RENGİN KÜÇÜKERDOĞAN
- Dijital dönüşüm ile mobil uygulamaların pazarlama faaliyetlerine katkısının ve tüketici davranışlarıyla ilişkisinin incelenmesi
Investigation of the contribution of digital transformation and mobile applications to marketing activities and its relationship with consumer behaviors
BERNA KOÇAK
- Lojistik sistemlerin yapay sinir ağları ile modellenmesi, gerçeklenmesi ve kontrolü
Modeling, implementation and control of logistics systems using artificial neural networks
MURAT ERMİŞ
Doktora
Türkçe
2005
Endüstri ve Endüstri Mühendisliğiİstanbul Teknik ÜniversitesiEndüstri Mühendisliği Ana Bilim Dalı
PROF.DR. FÜSUN ÜLENGİL
- Fraud detection in e-commerce by using artificial intelligence
E-ticarette yapay zeka kullanarak dolandırıcılık tespiti
DOUAA AMER AJRZOA
Yüksek Lisans
İngilizce
2024
Bilgi ve Belge Yönetimiİstanbul Aydın ÜniversitesiYapay Zeka Ana Bilim Dalı
Assist. Prof. Dr. ALPER FİDAN
- Solving cold-start and popularity bias ın e-commerce with a hybrid recommender strategy
E-ticarette soğuk başlangiç ve popülerlik önyargisini hibrit öneri stratejisi ile çözme
ESİN SEÇİL ÇOMAK
Yüksek Lisans
İngilizce
2025
Bilgisayar Mühendisliği Bilimleri-Bilgisayar ve KontrolBahçeşehir ÜniversitesiYapay Zeka Ana Bilim Dalı
DR. ÖĞR. ÜYESİ İSMAİL DURU