Anayasa yapımında uzlaşı ve çatışma: 1982 anayasasında yapılan değişikliklerde siyasi partilerin rolü
Consensus and controversy in constitution making: The role of political parties in the amendments to the 1982 constitution
- Tez No: 962616
- Danışmanlar: DR. ÖĞR. ÜYESİ HASAN SAYİM VURAL
- Tez Türü: Yüksek Lisans
- Konular: Siyasal Bilimler, Political Science
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2025
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Ankara Üniversitesi
- Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Siyaset Bilimi ve Kamu Yönetimi Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Siyaset Bilimi Bilim Dalı
- Sayfa Sayısı: 114
Özet
Karşınızdaki tez çalışması, siyasi partilerin Anayasa yapımındaki rollerini veto oyuncuları kuramı çerçevesinde, Türkiye'deki 1982 Anayasası değişiklikleri üzerinden incelemektedir. Bu bağlamda partilerin, anayasanın meşru yapım yeri olan meclisteki veto kudretlerine odaklanıldı. Böylece partilerin anayasa yapımında politika değişikliğini sağlayabilmek için uzlaşma ve çatışma stratejileri olduğu görüldü. Siyasete katılma aracı olan siyasi partilerin işlevlerini temsil, ifade ve yönlendirme ve siyasi eğitim başlıklarında toparlanan klasik işlevlerin ötesinde politika değişikliği yapabilme hedefiyle uzlaşılar kurma ve çatışmalara girme işlevlerine de sahip siyasal kurumlardır. Anayasa devletin kuruluş ve yapısını belirleyen, değiştirilmesi diğer normlara göre daha zor olan üstün bir hukuk normu olduğu için tercih edildi. Böylece veto oyuncularının merkeze aldığı statüko değişikliği için gereken şartlar en uç haline ulaştı. Seçilen 1982 Anayasası bir askeri müdahaleyle ortaya çıkan asli kurucu iktidarın kullanılmasıyla ve siyasi partilerin dışlanmasıyla yapıldı. Siyasi partiler Anayasa yapımına ancak tali kurucu iktidar yoluyla daha sonra yapılan değişiklikler yoluyla katılabildi. Tali kurucu iktidarın kullanımı incelenirken veto oyuncuları kuramına sadık kalarak de jure veto oyuncularına odaklanıldı. Bu çerçevede kurumsal veto oyuncusu olan yasama organı, partizan oyuncular siyasi partilerden meydana gelmekte, bunlar hem kendi içinde hem de mecliste çoğunluklarla karar alan kolektif veto oyuncuları olarak gösterildi. Değişiklikler Büyük Uzlaşılar ve Çatışmalar olmak üzere iki başlıkta toplanıldı. Buna göre Büyük Uzlaşılar sağ ve sol partilerin bir arada hareket ettiği ve iki bölü üç çoğunluğu sağladığı 15 adet değişikliği kapsayan sayıca çoğunluğu oluşturan grupta toplanıldı. Bunlar 1993 ile 2007 yılları arasında kesintisiz olarak 12 adet ve buna ek olarak 1987, 2011 ve 2016 yıllarındaki değişiklerdir. Ardından 2007, 2008, 2010 ve 2017 Türk sağının yaptığı değişiklerdir. Bunlardan 2010, 2017 ve halkoylamasında reddedildiği için kanunlaşamayan 1988 değişikliği girişimi ilavesiyle üç bölü beş oranının uygulanmasıyla halkın hakem tayin edildiği çatışmalardır. 2007 değişikliği cumhurbaşkanı tarafından halkı veto oyuncusu kılan ihtiyari bir halkoylamasıdır. 2008 değişikliği ise ana muhalefet partisi tarafından yargıya taşınmasıyla yüksek yargı organını veto oyuncusu kılan bir örnektir. Böylece Çatışmalar grubu da beş örnek olarak incelendi. Sonuç olarak burada siyasi partilerin anayasa yapımındaki rolünün araştırıldı. Siyasi partilerin anayasanın meşru yapım yeri olan meclisteki veto kudretlerine odaklanıldı. Böylece partilerin anayasa yapımında politika değişikliğini sağlayabilmek için uzlaşma ve çatışma stratejileri olduğu, bunun da anayasada öngörülen iki alternatif kabul yeter sayısının sayesinde mümkün kılındığı görüldü.
Özet (Çeviri)
This thesis examines the roles of political parties in constitution-making within the framework of veto players theory, focusing on the 1982 constitutional amendments in Turkey. In this context, the focus is on the veto power of parties in parliament, which is the legitimate place for constitutional making. Thus, it was observed that parties have strategies of compromise and conflict in order to bring about policy change in constitution-making. Political parties, as instruments of political participation, are political institutions that, beyond the classic functions of representation, expression and channelment and political education, also have the functions of establishing compromises and engaging in conflicts with the aim of bringing about policy change. The constitution was chosen because it is a supreme legal norm that determines the establishment and structure of the state and is more difficult to change than other norms. Thus, the conditions required for the status quo change, which the veto players focused on, reached their extreme. The 1982 Constitution was adopted through the use of the original constituent power that emerged from a military intervention and the exclusion of political parties. Political parties could only participate in the amendments of the Constitution through the secondary constituent power and subsequent amendments. While examining the use of the secondary constituent power, the focus was on de jure veto players, in line with the veto player theory. Within this framework, the legislative body, which is an institutional veto player, and partisan players, which are composed of political parties, were shown to be collective veto players that make decisions both within themselves and in parliament with majorities. The amendments were grouped under two headings: Grand Compromises and Conflicts. Accordingly, Grand Compromises were grouped into a numerically dominant group comprising 15 amendments where right-wing and left-wing parties acted in unison and secured a two-thirds majority. These include 12 amendments enacted continuously between 1993 and 2007, plus amendments from 1987, 2011, and 2016. Then there are the amendments made by the Turkish right in 2007, 2008, 2010, and 2017. Among these, the 2010, 2017, and 1988 amendments (1988 which were rejected in a referendum and therefore did not become law) are disputes in which the people were appointed as arbitrators with the application of a three-fifths majority. The 2007 amendment is an optional referendum that makes the people a veto player by the decision of the president. The 2008 amendment is an example of the main opposition party taking it to court, making the high judiciary a veto player. Thus, the Conflicts group was also examined with five examples. In conclusion, the role of political parties in constitution-making was investigated. The focus was on the veto powers of political parties in parliament, which is the legitimate place for constitution-making. Thus, it was seen that parties have compromise and conflict strategies to bring about policy change in constitution-making, which is made possible by the two alternative quorums provided for in the constitution.
Benzer Tezler
- Asli ve tali kurucu iktidar yetkisi bağlamında Türkiye'deki anayasaların yapım süreci
Constitution-making process in Turkey in the context of the primary and derived constituent power
BAYRAM DOĞAN
Yüksek Lisans
Türkçe
2012
HukukKırıkkale ÜniversitesiKamu Hukuku Ana Bilim Dalı
YRD. DOÇ. DR. CENGİZ ARIKAN
- Almanya'da anayasal değişimin dinamikleri ve Weimar Anayasası (1919-1933)
Dynamics of constitutional change in Germany and the Weimar Constitution (1919-1933)
KEZBAN BÜYÜKYILMAZ
Doktora
Türkçe
2025
Kamu YönetimiBartın ÜniversitesiSiyaset Bilimi ve Kamu Yönetimi Ana Bilim Dalı
PROF. DR. ALİ ASKER
- Anayasa toplum ilişkisinde kurumsal güvenceler: Bölünmüş toplumlarda siyasi yetki paylaşımı
Institutional guarantees regarding the relationship between constitution and society: Political power-sharing in divided societies
DENİZ GEDİK
Yüksek Lisans
Türkçe
2019
HukukGalatasaray ÜniversitesiKamu Hukuku Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. DEMİRHAN BURAK ÇELİK
- 1961 Anayasası'nda iktisadî düzenlemelere ilişkin tartışmalar
Discussions on the economic regulations in the 1961 Constitution
FATİH NALBANT
Yüksek Lisans
Türkçe
2020
Ekonomiİstanbul ÜniversitesiTeknoloji ve Sanayi Ana Bilim Dalı
PROF. DR. YÜKSEL BAYRAKTAR
- Kitle sporunun teşviki açısından tesis politikaları -Kırklareli ili uygulaması-
Başlık çevirisi yok
MEHMET GÖRAL
Yüksek Lisans
Türkçe
1993
SporMarmara ÜniversitesiBeden Eğitimi ve Spor Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. M. FİKRET GEZGİN