Key macroeconomic drivers of inflation in higher education in Türkiye
Türkiye'de yükseköğretimde enflasyonun temel makroekonomik belirleyicileri
- Tez No: 962644
- Danışmanlar: DOÇ. DR. BÜŞRA SOUMMAKIE
- Tez Türü: Yüksek Lisans
- Konular: Ekonometri, Ekonomi, İşletme, Econometrics, Economics, Business Administration
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2025
- Dil: İngilizce
- Üniversite: Antalya Bilim Üniversitesi
- Enstitü: Lisansüstü Eğitim Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: İşletme Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: İşletme Bilim Dalı
- Sayfa Sayısı: 81
Özet
Bu araştırma önemli bir konuyu aydınlatmaktadır: Son yirmi yılda Türkiye'de yükseköğretim enflasyonunun başlıca makroekonomik belirleyicileri nelerdir? Yalnızca genel ekonomi üzerindeki doğrudan etkisiyle sınırlı kalmayan maliyet artışı, yükseköğretime erişimi büyük ölçüde kısıtlamakta ve sonuç olarak toplumun geniş kesimlerini etkilemektedir. Bu durum, gençler ve aileleri üzerinde on yıllarca sürebilecek ağır bir mali yük oluşturmakta ve sosyal ve ekonomik eşitsizliği derinleştirme riski taşımaktadır. Bu artış yalnızca fırsat eşitliğini olumsuz etkilemekle kalmamakta, aynı zamanda yenilikçiliği, sosyal hareketliliği ve bilgi ekonomisinde sürdürülebilir kalkınmayı da zayıflatmaktadır. Bu bağlamda, çalışma yükseköğretimdeki enflasyon ile bazı temel makroekonomik değişkenler arasındaki ilişkiyi belirlemektedir: genel enflasyon, reel GSYİH, döviz kurları ve reel ücretler. 2005-2023 dönemine ait yıllık makroekonomik verilerin kullanıldığı bu araştırmada; birim kök testleri, eşbütünleşme testleri, VECM modellemesi, Granger nedensellik testleri ve regresyon analizleri bir arada uygulanarak, söz konusu değişkenlerle yükseköğretim enflasyonu arasındaki kısa vadeli dinamikler ve uzun vadeli denge ilişkileri incelenmiştir. Ampirik analiz, reel GSYİH ve döviz kuru dalgalanmalarının, Türkiye'deki yükseköğretim enflasyonunun belirlenmesinde istatistiksel olarak anlamlı değişkenler olduğunu göstermektedir. Buna karşılık, ortalama reel ücretlerdeki değişimlerin, yükseköğretimdeki fiyat dinamiklerini belirlemede anlamlı bir değişken olmadığı sonucuna varılmıştır. Bu durum, ekonomik büyüme ve dövizdeki değer kaybı gibi dışsal şokların yükseköğretim maliyetlerini artırdığına, ancak hanehalkı gelir seviyelerinin aynı hızda toparlanamadığına ve dolayısıyla ödenebilirlik sorunlarının derinleştiğine işaret etmektedir. Son yirmi yılda Türkiye, yüksek enflasyon, döviz kuru oynaklığı ve yapısal dengesizlikler dahil olmak üzere çeşitli makroekonomik zorluklarla karşı karşıya kalmıştır. Bu süreçte yükseköğretim maliyetleri keskin biçimde artmaya devam etmiş; yükseköğretime erişim ve ödenebilirlik konularına yönelik toplumsal kaygılar daha da derinleşmiştir. Ancak, Türkiye'de yükseköğretim enflasyonunun ekonomik belirleyicilerine ilişkin ampirik araştırmalar oldukça sınırlıdır. Bu bağlamda, söz konusu çalışma, yükseköğretim enflasyonunun makroekonomik belirleyicilerine dair yapılan ampirik araştırmalara anlamlı ve zamanında bir katkı sunmaktadır. Araştırmanın bulguları, eğitim sektöründeki enflasyonu kontrol altına alacak hedefli politika müdahalelerinin geliştirilmesi gerektiğini vurgulamaktadır. Aksi takdirde, eğitim ücretleri erişimi engelleyen bir bariyer olmaya devam edecek ve Türkiye'nin kapsayıcı ve adil yükseköğretime erişim çabalarını zayıflatmanın yanı sıra, ülkenin beşeri sermayesini ve uzun vadeli ekonomik potansiyelini de olumsuz etkileyecektir. Bu çalışma önemli bir soruyu gündeme getirmektedir: Son yirmi yılda Türkiye'de yükseköğretimde enflasyonun ve artan eğitim maliyetlerinin başlıca makroekonomik belirleyicileri nelerdir? Eğitim maliyetlerindeki artış, ülke ekonomisi üzerinde doğrudan bir etkiye sahip olmanın ötesinde, yükseköğretime erişimi zorlaştırarak önemli sorunlara yol açmaktadır. Bu durum, öğrenci ve aileler üzerinde ekonomik baskı yaratmakta; eşitsizliği derinleştirme, fırsat eşitliğini azaltma ve yenilik ile toplumsal ilerlemeyi yavaşlatma riskini beraberinde getirmektedir.
Özet (Çeviri)
This research clarifies an important issue: What are the main macroeconomic drivers of higher education inflation in Turkey over the last 20 years? Besides its direct effect on the economy as a whole, the rise in costs greatly restrains higher education access, ultimately affecting a large part of the population. It imposes a heavy financial burden on young people and their families, in some cases for decades, and may deepen social and economic inequality. Such an increase not only affects equality of opportunity but also impairs innovation, social mobility, and sustainable development in the knowledge economy. In this regard, the study determines the link between the inflation in higher education and some of the major macroeconomic variables: general inflation, real GDP, exchange rates, and real wages. This study uses macroeconomic annual data from 2005 to 2023, employing a combination of unit root testing, cointegration testing, VECM modelling, Granger causality, and regression analysis to explore the short-term dynamics and long-term equilibrium relationships among these variables and education inflation. The empirical analysis indicates that real GDP and exchange rate variations are statistically significant variables in determining higher education inflation in Turkey, while changes in average real wages are not found to be a significant variable in determining higher education price dynamics. This implies that while macroeconomic growth and external shocks, such as currency depreciation, contributed to the increasing price of higher education, household income levels did not recover at the same rate, thus compounding affordability concerns. Over the past two decades, Turkey experienced various macroeconomic challenges, including high inflation, exchange rate volatility, and structural imbalances. During this period, the cost of higher education continued to increase sharply and public concern over the affordability and availability of tertiary education deepened. However, empirical research on the economic drivers of higher education inflation in Turkey is scarce. In this case, this study comes as a timely and worthwhile contribution to the empirical search for the macroeconomic determinants of education inflation. The results urge for the development of targeted policy interventions to curb inflation in the education sector. Otherwise, tuition cost will continue to be a barrier to entry and would undermine the country's efforts to access inclusive and equitable higher education, and undermine the country's human capital and long-term economic prospects.
Benzer Tezler
- The impact of political instability on exports in Somalia
Siyasi istikrarsızlığın Somali'de ihracat üzerindeki etkisi
SHARMAKE ALİ WARSAME
Yüksek Lisans
İngilizce
2022
İşletmeİstanbul Ticaret ÜniversitesiUluslararası Ticaret Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. MUSTAFA EMRE CİVELEK
- Türkiye'de 2018 finansal krizinden çıkış sürecinde izlenen para politikalarının reel ekonomiye etkilerinin adaptif ve rasyonel beklentiler açısından analizi
An analysis of the effects of monetary policies implemented during the recovery from the 2018 financial crisis in Turkey on the real economy from the perspective of adaptive and rational expectations
AYŞENUR YAMAN
- Türk bankacılık sektörü faiz dışı gelirlerinin temel belirleyicilerinin panel veri yöntemiyle analizi
Panel data analysis of the main determinants of non-interest incomes in the Turkish banking industry
OLCAY DEMİRBOĞA
Yüksek Lisans
Türkçe
2023
BankacılıkMarmara ÜniversitesiYönetim Bilimleri Bilim Dalı
PROF. DR. İCLAL ATTİLA
- Economic value added (EVA) as a determinant of value creation in Turkey
Türkiye'de değer yaratım tesbit aracı olarak ekonomik katma değer
HAYRİ ERCE
- Factors influencing prices of residential real estate in Turkey
Türkiye'de konut fiyatlarını etkileyen faktörler
AMAN AL HABASH
Yüksek Lisans
İngilizce
2022
İşletmeİstanbul Aydın Üniversitesiİşletme Ana Bilim Dalı
DR. ÖĞR. ÜYESİ MURAT UNANOĞLU