Sosyal bilgiler derslerinde çokkültürlü eğitimin sosyal bilgiler dersi öğretim programı, ders kitapları ve öğretmen görüşleri bağlamında değerlendirilmesi
Evaluation of multicultural education in social studies courses in the context of social studies curriculum, textbooks, and teacher perspectives
- Tez No: 962740
- Danışmanlar: PROF. DR. KİBAR AKTIN
- Tez Türü: Yüksek Lisans
- Konular: Eğitim ve Öğretim, Education and Training
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2025
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Sinop Üniversitesi
- Enstitü: Lisansüstü Eğitim Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Türkçe ve Sosyal Bilimler Eğitimi Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Sosyal Bilgiler Eğitimi Bilim Dalı
- Sayfa Sayısı: 131
Özet
Dünyanın ilk medeniyetlerinden itibaren farklı kültürler, coğrafi, dilsel, dinsel ve etnik çeşitlilikler, insanlık tarihinin temel dinamiklerinden biri olmuştur. Bu araştırmanın amacı, 2024 yılında Türkiye Yüzyılı Maarif Modeli kapsamında güncellenen Sosyal Bilgiler Dersi Öğretim Programı ile 5. sınıf ders kitabında çokkültürlü eğitimin nasıl ele alındığını incelemek ve öğretmen görüşleri doğrultusunda bu temaya ilişkin değerlendirmeleri ortaya koymaktır. Araştırma, Samsun ilindeki devlet okullarında görev yapan on Sosyal Bilgiler öğretmeniyle yürütülmüş; veriler standartlaştırılmış açık uçlu görüşme formu, 2024 Sosyal Bilgiler Dersi Öğretim Programı ve 5. sınıf ders kitapları üzerinden toplanmıştır. Çalışma grubu, ölçüt örneklemesiyle belirlenmiş; elde edilen veriler betimsel analiz ve içerik analizi yöntemleriyle çözümlenmiştir. Araştırma sonuçları birlikte değerlendirildiğinde, ders kitaplarında çokkültürlülüğün genellikle gündelik yaşam bağlamı içinde, kültürel etkileşim, misafirperverlik ve farklılıklara saygı gibi değerler aracılığıyla temsil edildiği görülürken aynı zamanda öğretmenlerin de çokkültürlülük tanımlarında sıklıkla“günlük yaşam”,“birlikte yaşama”ve“hoşgörü”gibi kavramları vurguladıkları görülmektedir. Dolayısıyla çokkültürlülük kavramının algılanışı öğretmen görüşleri ve ders kitabı içerikleri karşılaştırıldığında paralel olduğu görülmektedir. Öğretmenler hem kitaplarda hem de programda yer alan çokkültürlü içeriklerin çoğunlukla yüzeysel kaldığını ve kültürel eşitlik, ayrımcılıkla mücadele, azınlık hakları gibi yapısal temsillere sınırlı yer verildiğini ifade etmektedir. Öğretim programı incelendiğinde de bu görüşler doğrulanmakta; programın 5. sınıf düzeyinde yer alan altı öğrenme alanından yalnızca ikisinde doğrudan, birinde ise dolaylı olarak çokkültürlülük temasına yer verildiği görülmektedir. Bu durum, çokkültürlü eğitimin, öğretim programında sistematik ve bütüncül bir yapıdan ziyade sınırlı alanlara sıkıştığını ortaya koymaktadır. Aynı zamanda öğretmenlerin, uygulamada bu sınırlılığı fark ettikleri ve çokkültürlü eğitimi sadece belirli kazanımlar çerçevesinde işleyebildiklerini belirtmeleri, öğretim programı ile uygulama arasında örtüşen fakat sınırlı kalan bir ilişkinin göstergesidir. Ders kitapları ise öğretim programındaki bu dar çerçeveyi büyük ölçüde yansıtarak, temsili değerler üzerinden şekillenmiş, ancak öğrenci katılımını teşvik edecek dijital ve etkileşimli içerikler açısından yetersiz kalmıştır. Sonuç olarak, her üç unsurda da çokkültürlülük belli başlı temalarla varlık gösterse de kapsam, derinlik ve sistematiklik bakımından oldukça sınırlı düzeyde ele alınmış; daha kapsayıcı, yapısal ve katılımcı bir anlayışa duyulan ihtiyaç net biçimde ortaya çıkmıştır.
Özet (Çeviri)
Since the earliest civilizations in the world, different cultures, geographical, linguistic, religious, and ethnic diversities have been one of the fundamental dynamics of human history. The aim of this research is to examine how multicultural education is addressed in the 2024 updated Social Studies Curriculum within the scope of the Türkiye Century Maarif Model and the 5th grade textbook, and to reveal evaluations related to this theme in line with teacher opinions. The research was conducted with ten Social Studies teachers working in public schools in the province of Samsun; data were collected through a standardized open-ended interview form, the 2024 Social Studies Curriculum, and 5th grade textbooks. The study group was determined by criterion sampling; the obtained data were analyzed using descriptive analysis and content analysis methods. When the research results are evaluated together, it is seen that multiculturalism is generally represented in the context of daily life in textbooks, through values such as cultural interaction, hospitality, and respect for differences, while at the same time, teachers frequently emphasize concepts such as“daily life,”“coexistence,”and“tolerance”in their definitions of multiculturalism. Therefore, it is observed that the perception of the concept of multiculturalism is parallel when comparing teacher opinions and textbook content. Teachers state that the multicultural content included in both the books and the curriculum mostly remains superficial and that structural representations such as cultural equality, combating discrimination, and minority rights are given limited space. When the curriculum is examined, these opinions are confirmed; it is seen that the theme of multiculturalism is directly included in only two and indirectly in one of the six learning areas at the 5th grade level. This reveals that multicultural education is confined to limited areas in the curriculum rather than being presented in a systematic and holistic structure. At the same time, teachers' awareness of this limitation in practice and their indication that they can only address multicultural education within the framework of specific achievements is an indicator of a limited but overlapping relationship between the curriculum and its implementation. The textbooks, on the other hand, largely reflect this narrow framework in the curriculum, shaped through representative values, but fall short in terms of digital and interactive content that would encourage student participation. As a result, although multiculturalism is present in all three elements through certain themes, it is addressed at a rather limited level in terms of scope, depth, and systematic structure; the need for a more inclusive, structural, and participatory approach has clearly emerged.
Benzer Tezler
- Sosyal bilgiler öğretmen adaylarının çokkültürlülüğe dair görüşleri
Social studies teacher candidates' views on multiculturalism
EMİNE UYSAL
Yüksek Lisans
Türkçe
2025
Eğitim ve ÖğretimDokuz Eylül ÜniversitesiTürkçe ve Sosyal Bilimler Eğitimi Ana Bilim Dalı
PROF. DR. MUSTAFA ŞAHİN
- Türkiye, Hamburg, Zürih din öğretimi programlarının amaç ve kazanımları yönünden karşılaştırılması
The comparison of the religious instruction courses among Turkey, Hamburg and Zurich
EMİNE GÜREŞÇİ
Yüksek Lisans
Türkçe
2013
DinAnkara ÜniversitesiFelsefe ve Din Bilimleri Ana Bilim Dalı
PROF. DR. CEMAL TOSUN
- İngiltere'de devlet okullarında okutulan din eğitimi (re) dersi ile Türkiye'de devlet okullarında okutulan din kültürü ve ahlak bilgisi dersinin (4-8) öğretim programlarının karşılaştırılması
The comparasion of the religious instruction courses among England and Turkey
VAHDEDDİN ŞİMŞEK
Yüksek Lisans
Türkçe
2014
DinAnkara ÜniversitesiFelsefe ve Din Bilimleri Ana Bilim Dalı
YRD. DOÇ. YILDIZ KIZILABDULLAH
- Çoğulculuk açısından Alevilere göre din eğitimi ve öğretimi
Religious education and teaching from pluralism point of view in terms of Alevis
NURULLAH BORA
- Türkiye'deki akademisyenlerin çokkültürlü eğitime ilişkin tutumları
The perceptions of faculty members'on multicultural education in Turkey
FADİME DAMGACI
Yüksek Lisans
Türkçe
2013
Eğitim ve ÖğretimYıldız Teknik ÜniversitesiEğitim Programları ve Öğretimi Ana Bilim Dalı
YRD. DOÇ. DR. HASAN AYDIN