Geri Dön

İsmail Hakkı Bursevî'nin Divân'ında iktibâs edilen âyetlerin değerlendirilmesi

Evaluation of the quoted verses in Ismail Hakkı Bursevî's Divân

PDF İndir

  1. Tez No: 963738
  2. Yazar: ZEYNEP ÇÖMÇE
  3. Danışmanlar: PROF. DR. AYDIN TEMİZER
  4. Tez Türü: Yüksek Lisans
  5. Konular: Din, Religion
  6. Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
  7. Yıl: 2025
  8. Dil: Türkçe
  9. Üniversite: Marmara Üniversitesi
  10. Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
  11. Ana Bilim Dalı: Temel İslam Bilimleri Ana Bilim Dalı
  12. Bilim Dalı: Tefsir Bilim Dalı
  13. Sayfa Sayısı: 178

Özet

İsmail Hakkı Bursevî (ö. 1137/1725), Osmanlı döneminde yaşamış önemli müfessir, şair ve mutasavvıflardandır. Tefsir alanında yazmış olduğu birçok mecmuasının yanı sıra Rûhu'l-Beyân fî tefsîri'l-Kur'ân adlı tefsiri en çok tanınan eseri olmuştur. Edebiyat alanında da söz sahibi kabul edilen Bursevî'nin, Rûhu'l-Beyân'da âyetleri tefsir ederken beyitlerden yararlanma yoluna gittiği dikkatimizi çekmektedir. Tefsirindeki metodunun aynı zamanda edebî eserlerine de yansımış olduğunu söyleyebiliriz. Nitekim divanında da aktarmak istediği manayı kuvvetlendirmek için âyetlerden iktibasta bulunmuştur. İsmail Hakkı'nın edebî yönünü ortaya koyan divanında yapmış olduğu âyet iktibasları, bilim dalımızla olan alakasını kuvvetlendirmiş ve dikkatimizi çekmiştir. Bu çalışmamızda, sözü zenginleştirip manayı derinleştiren iktibas sanatını Bursevî'nin divanı çerçevesinde ele aldık. Çalışmamızın amacı, Bursevî'nin divanındaki şiirlerinde âyetlerin kullanımı ve şiire kattığı mana incelenerek şiiri bir tefsir yöntemi olarak ortaya koyduğunu tespit etmektir. Çalışmamızda özellikle; Kur'ân'ın ilâhî bir kelâm olması ve dinî hükümler içermesi açısından edebî bir tür olan şiirde kullanılmasının yöntemleri ve âyetlere verilen manalar Rûhu'l-beyân tefsirindeki görüşleri dikkate alınarak ortaya koyulmaya çalışılmıştır. Bu çalışmada Bursevî'nin divanındaki ayet iktibasları ele alınmış; şiirlerinde Kur'ân'ın nasıl kullanıldığı, beyitlere kattığı anlam ve işarî tefsir ile olan ilişkisi incelenmiştir. Çalışmada ayetlerin lafzî ve manevî iktibas örnekleri tespit edilmiş, bunların şiirdeki işlevi ve tefsirî boyutu değerlendirilmiştir. Elde edilen bulgular, Bursevî'nin divanının ayet iktibaslarıyla zenginleşmiş manzum bir işarî tefsir niteliği taşıdığını göstermektedir. Tezin sonunda,“İsmâil Hakkı Bursevî'nin Divan'ında İktibas Edilen Âyetler İndeksi”yer almaktadır.

Özet (Çeviri)

Ismail Hakkı Bursevī (d. 1137/1725) was a prominent Ottoman exegete, poet, and Sufi. Among his numerous works in Qur'anic exegesis, his most renowned is Rūh al-Bayān fī Tafsīri'l-Qur'ān. Bursevī, who is also acknowledged as a literary figure, frequently employed poetic couplets in Rūh al-Bayān to elucidate verses, and in his Dīwān he strengthened meaning through Qur'anic iqtibās. The Qur'anic citations in his Dīwān, which reveal his literary dimension, have drawn our attention due to their relevance to our field of study. This study examines the art of Qur'anic quotation (iqtibās), which enriches expression and deepens meaning, within the framework of Bursevī's Dīwān. Its primary aim is to analyze the use of Qur'anic verses in Bursevī's poetry, the meanings they impart, and to demonstrate how poetry may serve as a method of tafsīr. Particular attention is given to how the Qur'ān, as divine speech containing religious rulings, is incorporated into a literary genre such as poetry, and how the interpretations of verses correspond to Bursevī's exegetical views in Rūh al-Bayān. The study identifies both literal and allusive Qur'anic iqtibās in Bursevī's Dīwān and evaluates their literary functions and exegetical dimensions. The findings indicate that Bursevī's Dīwān may be considered a versified form of esoteric (ishārī) tafsīr, enriched by Qur'anic iqtibās. The dissertation concludes with an index of the Qur'anic verses cited in Ismail Hakkı Bursevī's Dīwān.

Benzer Tezler

  1. Tez No

    162896

    Giritli Aşkî ve divânı

    Başlık çevirisi yok

    KADİR ALPER

    Yüksek Lisans

    Türkçe

    Türkçe

    2005

    Türk Dili ve EdebiyatıGazi Üniversitesi

    Türk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı

    PROF. DR. AHMET MERMER

  2. Tez No

    296362

    Seyyid Mehmed Emin Baba: Hayatı edebi kişiliği divanı ve incelemesi

    Seyyid Mehmed Emin Baba: His life literary character divan and examination

    ABDULKADİR KIZILTAŞ

    Yüksek Lisans

    Türkçe

    Türkçe

    2011

    Türk Dili ve EdebiyatıAfyon Kocatepe Üniversitesi

    Türk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı

    PROF. DR. A. İRFAN AYPAY

  3. Tez No

    551738

    İsmail Hakkı Bursevî'nin bestelenmiş eserleri

    Composed poems by İsmail Hakkı Bursevî

    SERDAR KORKMAZ

    Yüksek Lisans

    Türkçe

    Türkçe

    2019

    MüzikMarmara Üniversitesi

    İslam Tarihi ve Sanatları Ana Bilim Dalı

    PROF. DR. AHMET HAKKI TURABİ

  4. Tez No

    797175

    İsmail Hakkı Bursevî'nin Kitâbü Müzîli'l-ahzân'ı ve incelenmesi

    İsmail Hakkı Bursevi's Kitābu Muzīlī'l-ahzān and its analysis

    SALİHA KÜBRA SOLAŞ YANIK

    Yüksek Lisans

    Türkçe

    Türkçe

    2022

    Türk Dili ve Edebiyatıİstanbul Üniversitesi

    Türk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı

    DOÇ. DR. ESRA EGÜZ O’DONOHOE

  5. Tez No

    226023

    Modern metin çözümleme teknikleri bakımından şerh geleneği ve İsmail Hakkı Bursevi

    İsmail Hakki Bursevi and the commentary tradation with a perspective of contemporary text analyzing techniques

    RAFİYE DURU

    Doktora

    Türkçe

    Türkçe

    2007

    Türk Dili ve EdebiyatıEge Üniversitesi

    Türk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı

    DOÇ.DR. ÖMÜR CEYLAN

Geri Dön