Üstün yetenekli öğrencilerin tanılanmasında aday gösterme aşamasına yönelik bir ölçek geliştirme çalışması
Development of a scale for the nomination phase in the identification of gifted students
- Tez No: 964185
- Danışmanlar: DOÇ. DR. MAHMUT ÇİTİL
- Tez Türü: Doktora
- Konular: Eğitim ve Öğretim, Education and Training
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2025
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Gazi Üniversitesi
- Enstitü: Eğitim Bilimleri Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Özel Eğitim Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Özel Eğitim Bilim Dalı
- Sayfa Sayısı: 204
Özet
Bu araştırmanın amacı, üstün yetenekli öğrencilerin tanıma sürecinin ilk aşaması olan aday gösterme sürecinde sınıf öğretmenlerinin öğrencileri daha etkili ve objektif bir şekilde değerlendirmelerini sağlayacak geçerli ve güvenilir bir ölçme aracı geliştirmektir. Bu kapsamda“Potansiyel Yetenek Belirleme Aracı (POYBA)”adlı ölçek geliştirilmiş; geçerlik, güvenirlik, ölçme değişmezliği, benzeşik geçerlik ve yapısal ilişki düzeyleri kapsamlı bir şekilde incelenmiştir. POYBA; genel zihinsel, akademik-bilişsel, sosyal-liderlik, duyuşsal-duygusal-kişilik, yaratıcılık ve sanatsal olmak üzere altı alt ölçekten oluşmaktadır. Araştırma, 6-11 yaş arası öğrencilerden elde edilen verilerle betimsel tarama modeli çerçevesinde gerçekleştirilmiştir. Ölçek geliştirme sürecinde yapılan açımlayıcı ve doğrulayıcı faktör analizleri sonucunda, her bir alt ölçeğin tek faktörlü yapıda olduğu ve mükemmel uyum indekslerine sahip olduğu belirlenmiştir. Çok gruplu doğrulayıcı faktör analizi ile yürütülen ölçme değişmezliği testleri, POYBA'nın sınıf düzeyine göre şekilsel, metrik, skalar ve katı düzeyde değişmezlik sağladığını; bazı alt ölçeklerde ise karı değişmezlik sağlanamadığı için kısmi katı değişmezliğe bakılarak sağlandığı göstermiştir. Alt ölçekler arası korelasyon analizleri, zihinsel ve akademik yeterliklerin yaratıcılık ve liderlik gibi çoklu yetenek kümeleriyle yüksek düzeyde ilişkili olduğunu ortaya koymuştur. Benzeşik geçerlik analizi, üstün yetenekli bireylerin tanılanmasında yaygın olarak kullanılan TONI-3 testi uygulanarak öğrencilerden elde edilen skorlar ile POYBA'nın alt ölçeklerinden elde edilen puanlar arasındaki ilişkiye bakılarak test edilmiştir. Özellikle 9-10 yaş grubunda, POYBA alt ölçekleri ile TONI-3 arasında pozitif yönde anlamlı korelasyon saptanmıştır. ROC eğrisi analizleri, POYBA'nın özellikle zihinsel, akademik-bilişsel ve yaratıcılık alt ölçeklerinde ayırt edicilik gücünün yüksek olduğunu ortaya koymuştur. Sonuç olarak, POYBA'nın üstün yetenekli öğrencilerin aday gösterme aşamasında öğretmenlerin değerlendirme sürecine sistematik bir katkı sağlayabilecek, geçerli ve güvenilir bir araç olduğu sonucuna ulaşılmıştır.
Özet (Çeviri)
The aim of this study is to develop a valid and reliable assessment tool that enables classroom teachers to evaluate students more effectively and objectively during the nomination phase, which constitutes the initial step in identifying gifted students. Within this scope, a scale titled the Potential Ability Identification Tool (PAIT) was developed, and its validity, reliability, measurement invariance, concurrent validity, and structural relationships were examined comprehensively. PAIT consists of six subscales: General intellectual, academic-cognitive, social-leadership, affective-emotional-personality, creativity, and artistic characteristics. The research was conducted within the framework of the descriptive survey model using data collected from students aged 6 to 11. Exploratory and confirmatory factor analyses conducted during the scale development process indicated that each subscale has a unidimensional structure and demonstrated excellent fit indices. Measurement invariance was tested using multi-group confirmatory factor analysis, revealing that PAIT provided configural, metric, scalar, and strict invariance across grade levels. For certain subscales where strict invariance was not fully achieved, partial strict invariance was confirmed. Correlational analyses between the subscales showed that cognitive and academic competencies are highly associated with multiple talent domains, such as creativity and leadership. Concurrent validity was assessed by examining the relationship between PAIT subscale scores and the scores obtained from the Test of Nonverbal Intelligence, Third Edition (TONI-3), which is widely used in the identification of gifted individuals. Significant positive correlations were found, particularly in the 9-10 age group, between the PAIT subscales and TONI-3 scores. Receiver Operating Characteristic (ROC) curve analyses revealed that the PAIT subscales -especially cognitive, academic-cognitive, and creativity- have strong discriminative power. In conclusion, the PAIT was found to be a valid and reliable instrument that can systematically support teachers' evaluation processes during the nomination phase of identifying gifted students.
Benzer Tezler
- Okul öncesi dönemde potansiyel üstün zekalı çocukların belirlenmesi
The determination of potentially gifted children in preschools
FİLİZ KARADAĞ
Yüksek Lisans
Türkçe
2015
Eğitim ve ÖğretimDokuz Eylül ÜniversitesiÖzel Eğitim Ana Bilim Dalı
YRD. DOÇ. DR. BURAK KARABEY
- Üstün yetenekli tanısı konulmuş ve konulmamış öğrencilerin matematikte yaratıcılıklarının incelenmesi: Bir özel durum çalışması
An analysis of the creativity of the students who assigned as gifted and the students who are not assigned as gifted in mathematics: A case study
DUYGU TAŞKIN
Doktora
Türkçe
2016
Eğitim ve ÖğretimKaradeniz Teknik Üniversitesiİlköğretim Ana Bilim Dalı
PROF. DR. ADNAN BAKİ
- Fen alanında üstün yetenekli öğrencilerin tanılanmasına yönelik bir model geliştirme önerisi
Proposal for a model development in diagnosing of gifted students in the field of science
FERİDE ERCAN
Doktora
Türkçe
2013
Eğitim ve ÖğretimAbant İzzet Baysal Üniversitesiİlköğretim Ana Bilim Dalı
PROF. DR. SALİH ÇEPNİ
- Bilim ve sanat merkezlerinde görev yapan müzik öğretmenlerinin üstün müzik yetenekli öğrencilerin tanılamasında karşılaştıkları sorunların incelenmesi
A study of problems music teachers who work in centers of science and arts face while diagnosing musically gifted student
A. ZEKAİ EVİN
Yüksek Lisans
Türkçe
2007
MüzikMarmara ÜniversitesiGüzel Sanatlar Eğitimi Ana Bilim Dalı
PROF. CEMALETTİN GÖBELEZ
- Türkiye'de müzik alanında potansiyel üstün yetenekli bireylerin eğitimlerinin incelenmesi
A study on the education of potentially musically gifted individuals in Turkey
ADEM MABA
Yüksek Lisans
Türkçe
2014
MüzikDokuz Eylül ÜniversitesiGüzel Sanatlar Eğitimi Ana Bilim Dalı
YRD. DOÇ. DR. MÜMTAZ HAKAN SAKAR