Somut olmayan kültürel mirasın korunması sözleşmesi çerçevesinde meddahlık geleneği
Meddahlik tradition in the framework of the convention for the safeguarding of the intangible cultural heritage
- Tez No: 964462
- Danışmanlar: DOÇ. DR. EMİNE ÇAKIR
- Tez Türü: Yüksek Lisans
- Konular: Halk Bilimi (Folklor), Folklore
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2025
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Ankara Hacı Bayram Veli Üniversitesi
- Enstitü: Lisansüstü Eğitim Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Türk Halk Bilimi Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Belirtilmemiş.
- Sayfa Sayısı: 181
Özet
Türk kültürünün köklü sözlü anlatı geleneklerinden biri olan meddahlık, tek bir anlatıcının taklit, canlandırma ve doğaçlama yetenekleriyle hikâyeler anlattığı halk tiyatrosu türüdür. Toplumu eğlendirmenin yanı sıra ahlaki ve sosyal mesajlar da ileten bu sanat formu, modernleşme süreçleriyle birlikte zayıflayarak yok olma tehlikesiyle karşı karşıya kalmıştır. Meddahlık geleneğinin 2003 yılında UNESCO tarafından“İnsanlığın Sözlü ve Somut Olmayan Mirası Başyapıtı”ilan edilmesi ve 2008'de“İnsanlığın Somut Olmayan Kültürel Mirası Temsilî Listesi”ne transfer edilerek kaydedilmesi, bir dönüm noktası olmuş; bu mirasa yönelik ulusal ve uluslararası farkındalığı artırmıştır. Meddahlık geleneğini“Somut Olmayan Kültürel Mirasın Korunması Sözleşmesi”bağlamında konu edinen bu çalışmada, öncelikle meddahlığın tarihsel kökenleri, tanımı, meddahların nitelikleri ve alandaki akademik birikim ele alınarak kuramsal bir çerçeve oluşturulmuştur. Bu çerçevenin ardından, geleneğin“Başyapıt”ilan edilme süreci, T.C. Kültür ve Turizm Bakanlığının yürüttüğü koruma faaliyetleri,“Yaşayan İnsan Hazineleri”ve“Sanatçı Tanıtma Kartı”gibi mekanizmaların işleyişi ve usta-çırak ilişkisinin günümüzdeki durumu eleştirel bir bakış açısıyla değerlendirilmiştir. Çalışmanın temel amacı, geleneğin“Başyapıt”ilan edilmesiyle birlikte Bakanlık öncülüğünde yürütülen koruma politikalarının ve uygulamalarının sahadaki yansımalarını ve çıktılarını analiz etmektir. Nitel araştırma yönteminin benimsendiği çalışmada, literatür taramasına ek olarak alan uzmanları, geleneğin icracıları, ilgili sivil toplum kuruluşu temsilcileri ve ilgili bürokratlarla yapılan yarı yapılandırılmış mülakatlardan elde edilen veriler analiz edilmiştir. Araştırmanın bulguları, kurumsal çabaların geleneğin sürdürülebilirliğine katkı sunduğunu ancak geliştirilen politikaların sahadaki yansımalarının her zaman öngörülen düzeyde gerçekleşmediğini göstermektedir. Bu doğrultuda, koruma politikalarının geleneğin taşıyıcısı olan sanatçıları merkeze alacak biçimde, katılımcı ve bütüncül bir yaklaşımla yeniden yapılandırılması ve sahada kararlılıkla uygulanmasının geleneğin sürdürülebilirliği açısından önem arz ettiği tespit edilmiştir.
Özet (Çeviri)
Meddahlık, one of the deep-rooted oral narrative traditions of Turkish culture, is a form of folk theater performed by a single storyteller through imitation, enactment, and improvisation. Beyond entertaining, it conveys moral and social messages. With modernization, however, the tradition weakened and faced the risk of extinction. Its proclamation as a“Masterpiece of the Oral and Intangible Heritage of Humanity”by UNESCO in 2003 and subsequent inclusion in the“Representative List of the Intangible Cultural Heritage of Humanity”in 2008 marked a turning point, raising national and international awareness. This study examines Meddahlık within the framework of the“Convention for the Safeguarding of Intangible Cultural Heritage.”It first outlines the historical background, definitions, and qualities of meddahs, followed by the tradition's inscription process, the safeguarding activities carried out by the Ministry of Culture and Tourism, mechanisms such as the“Living Human Treasures”program and the“Artist Identification Card,”and the current state of the master-apprentice relationship. Adopting a qualitative approach, the research combines literature review with semi-structured interviews conducted with practitioners, field experts, representatives of non-governmental organizations, and bureaucrats. Findings indicate that while institutional efforts have supported the continuity of Meddahlık, the field-level impacts of policies do not always meet expectations. The study concludes that safeguarding strategies should be restructured in a participatory and holistic manner, focusing on the artists as bearers of the tradition, and implemented decisively to ensure sustainability.
Benzer Tezler
- Somut Olmayan Kültürel Mirasın Korunması Sözleşmesi çerçevesinde Karagöz sanatı ve sürdürülebilirliği
Karagöz art and sustainability in the framework of the convention on the Conservation of the Intangible Cultural Heritage
ÇAĞLA YILMAZ
Doktora
Türkçe
2023
Halk Bilimi (Folklor)Ankara Hacı Bayram Veli ÜniversitesiTürk Halk Bilimi Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. SELCAN GÜRÇAYIR TEKE
- Somut Olmayan Kültürel Mirasın Korunması Sözleşmesi çerçevesinde Mevlevi sema töreni
Mevlevi sema ceremony within the framework of the Convention for the Safeguarding of Intangible Cultural Heritage
BÜŞRA BAYSAL
Doktora
Türkçe
2023
Halk Bilimi (Folklor)Ankara Hacı Bayram Veli ÜniversitesiTürk Halk Bilimi Ana Bilim Dalı
PROF. DR. RUHİ ERSOY
- Somut Olmayan Kültürel Mirasın Korunması Sözleşmesi açısından Bitlis/Ahlat taş işlemeciliği
Bitlis/Ahlat stonework in terms of the Convention for the Protection of Intangible Cultural Heritage
NİHAT İNAN
Yüksek Lisans
Türkçe
2022
El SanatlarıAnkara Hacı Bayram Veli ÜniversitesiTürk Halk Bilimi Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. SELCAN GÜRÇAYIR TEKE
- Somut olmayan kültürel mirasın eğitimi ve kültürün aktarımı: Türkiye örneği
Intangible cultural heritage education and cultural transmission: The case of Turkey
AHMET ERMAN ARAL
Doktora
Türkçe
2020
Eğitim ve ÖğretimAnkara Hacı Bayram Veli ÜniversitesiTürk Halk Bilimi Ana Bilim Dalı
PROF. DR. M. ÖCAL OĞUZ
- UNESCO'nun 1989 tarihli popüler ve Geleneksel Kültürün Korunması Tavsiye Kararı'nın halkbilimi çalışmalarına etkisi
Unesco?s 1989 Recommendation on The Safeguarding of Traditional Culture and folklore
YERKESH ÖZER
Yüksek Lisans
Türkçe
2010
Halk Bilimi (Folklor)Gazi ÜniversitesiTürk Halk Bilimi Ana Bilim Dalı
PROF. DR. M.ÖCAL OĞUZ