Bağımlı muhasebecilerin bilgi ifşasında bulunmalarının planlı davranış teorisi kapsamında incelenmesi
An examination of whistleblowing by dependent accountants within the framework of the theory of planned behavior
- Tez No: 965002
- Danışmanlar: DOÇ. DR. MUSTAFA YILMAZ İÇERLİ
- Tez Türü: Doktora
- Konular: İşletme, Business Administration
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2025
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Aksaray Üniversitesi
- Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: İşletme Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Belirtilmemiş.
- Sayfa Sayısı: 170
Özet
Muhasebe hileleri kamu yararına yönelik ciddi bir tehdit oluşturmaktadır ve bilgi ifşasında bulunma en etkili hile ortaya çıkarma mekanizmalarından biri olmaya devam etmektedir. Araştırmanın amacı, bilgi ifşası kavramına yönelik olarak, bağımlı muhasebecilerin bilgi ifşasında bulunma davranışının Planlı Davranış Teorisi (PDT) kapsamında incelenmesidir. Bu çerçevede, çalışmada birinci bölüm denetim, denetim türleri ve denetçi, ikinci bölüm hile ve bilgi ifşasında bulunma, üçüncü bölüm ise uygulama kısmından oluşmaktadır. Bağımlı muhasebecilerin önemli bir muhasebe hilesini ihbar etme niyetlerini modellemek için PDT hile üçgeni ile entegre edilmiştir. Bu bağlamda araştırma modelinin ölçümü için SmartPLS 4.1.0.6 paket programı kullanılmıştır. Ölçüm modelinin ardından SmartPLS 4.1.0.6 paket programı kullanılarak hipotez testi için yapısal model değerlendirilmiştir. Araştırma, Türkiye Serbest Muhasebeci Mali Müşavirler ve Yeminli Mali Müşavirler Odaları Birliği'nden (TÜRMOB) elde edilen veriler doğrultusunda belirlenen örneklem kapsamında, basit tesadüfi örnekleme yöntemiyle Türkiye genelinde uygulanmıştır. Bağımlı 410 muhasebeciden alınan yanıtlara dayanan sonuçlar, bilgi ifşasında bulunma konusundaki tutum, öznel norm, kontrol algıları ve ifşa niyeti düzeylerinin yüksek olduğunu göstermiştir. Ayrıca algılanan öznel norm ve tutumun bilgi ifşasında bulunma niyeti üzerinde doğrudan etkiye sahip olduğu sonucuna ulaşılmıştır. Öte yandan algılanan davranışsal kontrolün ifşa niyeti üzerinde doğrudan bir etkisi olmadığı gözlemlenmiştir. Bulgular, bağımlı muhasebecilerin bilgi ifşasında bulunma niyetini açıklamak ve tahmin etmek için entegre teorik modelin kullanılmasına yönelik kanıtlar sunmaktadır. Ayrıca, gerek kurumsal etik kültürünü geliştirmek isteyen kurumlar ve düzenleyiciler ile, gerekse de ihbar niyetini etkileyen çevresel ve bireysel faktörleri anlamaya çalışan araştırmacılar için yol gösterici olacaktır.
Özet (Çeviri)
Accounting frauds poses a significant threat to public interest, and whistleblowing remains one of the most effective mechanisms for uncovering such misconducts. This study aims to examine the whistleblowing behavior of dependent accountants within the framework of the Theory of Planned Behavior (TPB). The study consists of three main sections: the first covers auditing, types of audits, and auditors; the second explores fraud and whistleblowing; and the third presents the empirical application. To model the intention of dependent accountants to report major accounting fraud, the Theory of Planned Behavior was integrated with the Fraud Triangle framework. The measurement of the research model was conducted using SmartPLS 4.1.0.6, followed by structural model evaluation for hypothesis testing. The study was carried out across Türkiye, primarily within the Central Anatolia region, using simple random sampling based on data obtained from TÜRMOB (Union of Turkish certified accountant and sworn public accountant chambers). Results derived from responses of 410 dependent accountants indicate high levels of attitude, subjective norm, perceived behavioral control, and intention toward whistleblowing. Furthermore, it was found that perceived subjective norms and attitudes have a direct effect on whistleblowing intentions, while perceived behavioral control does not exhibit a direct effect. The findings provide evidence supporting the use of an integrated theoretical model to explain and predict whistleblowing intentions among dependent accountants. These insights are deemed to offer valuable guidance for both institutions and regulators aiming to enhance ethical culture and researchers seeking to understand the environmental and individual factors influencing whistleblowing behavior.
Benzer Tezler
- Bilgi ifşası niyetine yönelik bir model önerisi: Muhasebeciler üzerine bir araştırma
Towards a conceptual model of whistleblowing intention: A study on accountants
CEREN ÖZVEREN
- Bilgi yönetimi uygulamalarının bağımlı ve bağımsız muhasebeciler açısından karşılaştırılması
A Comparison on knowledge management aplications between public accountants and dependent accountants
PELİN GÜVEN
Yüksek Lisans
Türkçe
2006
İşletmeGaziosmanpaşa Üniversitesiİşletme Ana Bilim Dalı
DOÇ.DR. FATİH COŞKUN ERTAŞ
- Muhasebecilerin mesleki ve örgütsel bağlılık, iş memnuniyeti ve işten ayrılma eğilimleri üzerine bir araştırma
A research on accountants' professional and organizational commitment, job satisfaction and turnover intentions
MEHMET GÜNLÜK
- Duygusal tükenmenin iş tatmini ve işten ayrılma niyeti ilişkisinde aracı etkisi: muhasebe sektöründe bir araştırma
Emotional exhaustion effects on job satisfaction and occupational turnover intention: research in accountancy sector
KADİR ÇİÇEK
Yüksek Lisans
Türkçe
2016
İşletmeNişantaşı Üniversitesiİşletme Ana Bilim Dalı
YRD. DOÇ. DR. MUHTEREM ŞEBNEM ENSARİ
- Muhasebecilerde duygusal tükenmenin mesleki memnuniyet ve meslekten ayrılma niyeti üzerine etkisi
Accountants emotional exhaustion effects on job satisfaction and occupational turnover intention
SETENAY YÜKSEL
Yüksek Lisans
Türkçe
2013
İşletmeGebze Yüksek Teknoloji Enstitüsüİşletme Ana Bilim Dalı
PROF. DR. GÖKHAN ÖZER