Erzurumlu İbrâhim Hakkı'nın bilgi anlayışı
Erzurumlu İbrahim Hakkı's understanding of information
- Tez No: 965570
- Danışmanlar: DR. ÖĞR. ÜYESİ YAKUP ÖZKAN
- Tez Türü: Yüksek Lisans
- Konular: Din, Felsefe, Religion, Philosophy
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2025
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Siirt Üniversitesi
- Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Felsefe ve Din Bilimleri Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Belirtilmemiş.
- Sayfa Sayısı: 99
Özet
Bu tez, mutasavvıf, âlim, filozof ve şair kimliğiyle 18. yüzyıl Osmanlı düşünce geleneğinin önde gelen isimlerinden biri olan Erzurumlu İbrâhim Hakkı'nın (1703-1780) bilgi anlayışını incelemektedir. Araştırmanın amacı, İbrâhim Hakkı'nın bilgiye ilişkin görüşlerini yalnızca tasavvufî perspektiften değerlendirmekle sınırlı kalmayıp, epistemolojik bağlamda da ele alarak onun düşünce dünyasının bütüncül bir tasvirini ortaya koymaktır. Bu yönüyle çalışma, literatürde çoğunlukla mârifet ve irfân kavramları çerçevesinde ele alınan İbrâhim Hakkı'nın bilgi anlayışını daha geniş bir bağlamda değerlendirmeyi hedeflemektedir. Çalışmada, İbrâhim Hakkı'nın Dîvân, Mârifetnâme, İrfâniyye, İnsâniyye ve Mecmûatü'l-meânî adlı eserleri temel kaynak olarak kullanılmış; bu eserlerin hem orijinal nüshaları hem de sadeleştirilmiş baskıları incelenmiştir. Ayrıca, ilgili akademik çalışmalar da değerlendirilerek bilgi anlayışına dair veriler desteklenmiştir. Özellikle Mecmûatü'l-meânî'deki Tertîbü'l-ʿulûm bölümü ile eğitim ve öğretim üzerine görüşleri, onun bilgi tasnifi, bilgi kaynakları ve bilginin amacı konularındaki sistematik yaklaşımının tespit edilmesinde belirleyici olmuştur. Metin merkezli analiz yöntemiyle gerçekleştirilen bu araştırmada, İbrâhim Hakkı'nın bilgi anlayışı tarihsel ve felsefî bağlamı içinde ele alınmış; tasavvufî boyutunun yanı sıra felsefî, ahlâkî ve bilimsel yönleri de açığa çıkarılmıştır. Sonuç olarak çalışma, İslam felsefesi ve Osmanlı düşünce tarihi literatürüne, özellikle de bilgi felsefesi bağlamında, özgün katkılar sunmayı amaçlamaktadır.
Özet (Çeviri)
This thesis examines the understanding of knowledge of Erzurumlu İbrâhim Hakkı (1703–1780), one of the prominent figures of the 18th-century Ottoman intellectual tradition, known as a Sufi, scholar, philosopher, and poet. The aim of the study is not only to evaluate İbrâhim Hakkı's views on knowledge from a purely Sufi perspective but also to address them within an epistemological framework, thereby providing a comprehensive portrayal of his intellectual world. In this respect, the study seeks to offer a broader perspective than the existing literature, which predominantly focuses on the concepts of maʿrifa and ʿirfān in analyzing İbrâhim Hakkı's understanding of knowledge. The primary sources of this research are İbrâhim Hakkı's works Dîvân, Mârifetnâme, İrfâniyye, İnsâniyye, and Mecmûatü'l-meʿânî, which have been examined both in their original manuscripts and modern editions. In addition, relevant academic studies have been consulted to support the analysis of his epistemological views. Particularly, the“Tertîbü'l-ʿulûm”section in Mecmûatü'l-meʿânî and his reflections on education and instruction were decisive in identifying his systematic approach to the classification of knowledge, sources of knowledge, and the purpose of knowledge. Adopting a text-centered analytical method, this study situates İbrâhim Hakkı's understanding of knowledge within its historical and philosophical context, bringing to light not only its Sufi dimension but also its philosophical, ethical, and scientific aspects. Ultimately, the research aims to make an original contribution to the literature of Islamic philosophy and Ottoman intellectual history, particularly in the field of epistemology.
Benzer Tezler
- Marifetname'de tabiat ilimleri
Natural sciences of Marifetname
MUHAMMED İKBAL ÇELİK
Yüksek Lisans
Türkçe
2010
Bilim ve TeknolojiDokuz Eylül ÜniversitesiFelsefe Bölümü
PROF. DR. OSMAN BİLEN
- Erzurumlu İbrahim Hakkı'nın Marifetname'sinde Tanrı alem ilişkisi
In İbrahim Hakkı's Marifetname god-flog relation
YUSUF POLAT
Yüksek Lisans
Türkçe
2002
DinFırat ÜniversitesiFelsefe ve Din Bilimleri Ana Bilim Dalı
Y.DOÇ.DR. CEVDET KILIÇ
- Erzurumlu İbrahım Hakkı'nın ahlak felsefesı
Erzurumlu İbrahim Hakki's moral philosophy
HAYRETTİN KARADENİZ
Doktora
Türkçe
2006
BibliyografyaSelçuk ÜniversitesiFelsefe ve Din Bilimleri Ana Bilim Dalı
PROF. DR. HÜSAMEDDİN ERDEM
- İbrahim Hakkı'nın tefsiri yönü
The Interpretative conception of İbrahim Hakkı
ALAADDİN BİÇİCİ
Yüksek Lisans
Türkçe
1996
DinAtatürk ÜniversitesiTemel İslam Bilimleri Ana Bilim Dalı
PROF. DR. LÜTFULLAH CEBECİ
- Usûl-u selâse bağlamında Erzurumlu İbrahim Hakkı'nın Marifetnamesi
Marifetname in the context of usûl-u selâse
ESRA GÜLHAN
Yüksek Lisans
Türkçe
2020
DinHarran ÜniversitesiTemel İslam Bilimleri Ana Bilim Dalı
DR. ÖĞR. ÜYESİ MEHMET CÜNEYT GÖKÇE