Gastronomide yeni trend yenilebilir böceklerin amaca yönelik davranış modeli kapsamında incelenmesi
Investigating edible insects as an emerging trend in gastronomy: A study based on the model of goal-directed behavior (MGB)
- Tez No: 965935
- Danışmanlar: DR. ÖĞR. ÜYESİ FARUK YÜKSEL
- Tez Türü: Yüksek Lisans
- Konular: Gastronomi ve Mutfak Sanatları, Gastronomy and Culinary Arts
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2025
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Ordu Üniversitesi
- Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Gastronomi ve Mutfak Sanatları Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Belirtilmemiş.
- Sayfa Sayısı: 214
Özet
Araştırmanın amacı Türkiye'de yaşayan reşit bireylerin yenilebilir böcekler ve bu böceklerden elde edilen ürünleri tüketme niyetlerini, amaca yönelik davranış modeli kapsamında incelemektir. Ayrıca bireylerin yiyecek kişilik özelliklerinin yenilebilir böcek ve bu böceklerden elde edilen ürünler üzerindeki tutumlarına etkisi, geçmiş deneyim ve farkındalık durumlarını da değerlendirmek de amaçlanmaktadır. Araştırmada veri toplama aracı olarak anket kullanılmıştır. 01.10.2024-01.01.2025 tarihleri arasında 582 anket çevrimiçi formlar üzerinden (Google form) katılımcılara uygulanmıştır. Toplanan veriler SPSS ve SmartPLS istatistik programları kullanılarak analiz edilmiştir. Anket formlarından 83 tanesinde çeldirici sorulara yanlış cevap verildiği için analize tabii tutulmamış olup 499 anket ile analiz yapılmıştır. Araştırma sonucunda amaca yönelik davranış modeli değişkenleri arasında yer alan değişkenlerin arzu üzerindeki etkisi incelendiğinde; tutum, subjektif norm, öngörülen pozitif duygular ve algılanan davranışsal kontrolün, arzu üzerinde anlamlı ve pozitif yönde bir etki oluşturduğu belirlenmiştir. Arzu üzerinde etkisi olmayan tek değişken öngörülen negatif duygular olmuştur. Yine aynı model kapsamında değişkenler arasında bulunan davranışsal niyet üzerindeki etki incelendiğinde; algılanan davranışsal kontrolün, davranışsal niyet üzerinde anlamlı yönde bir etki oluşturmadığı görülmüştür. Arzunun ise davranışsal niyetler üzerinde olumlu ve pozitif yönde bir etki oluşturduğu belirlenmiştir. Çalışmada oluşturulan model kapsamında incelenen bir diğer nokta yiyecek kişilik özelliklerinin (neofili-yenilik merakı, neofobi-yenilik korkusu), tutum üzerindeki etkisidir. Neofobinin, tutum üzerinde negatif yönde anlamlı etkisi olurken neofilinin tutum üzerinde olumlu yönde anlamlı bir etki oluşturduğu görülmüştür. Katılımcıların geçmiş deneyim ve farkındalık durumları incelendiğinde, geçmiş deneyim ve farkındalık arasına ters orantı olduğu tespit edilmiş çoğu tüketicinin, tükettiği ürün içerisinde böcek katkı maddesi bulunduğunu bilmeden tükettiği görülmüştür. Çalışma neticesinde elde edilen bulgular doğrultusunda öneriler oluşturulmuştur. Çalışmanın literatüre teorik olarak katkı sağlayacağı öngörülmektedir.
Özet (Çeviri)
This study aims to examine the intentions of legally adult individuals living in Turkey to consume edible insects and insect-based products within the framework of the Model of Goal-Directed Behavior (MGB). It also investigates the impact of food-related personality traits-specifically food neophobia and food neophilia-on attitudes toward such products, as well as participants' prior experience and level of awareness. Data were collected via an online questionnaire administered between October 1, 2024, and January 1, 2025. A total of 582 responses were received; however, 83 were excluded due to incorrect answers to control questions, leaving 499 valid responses for analysis. The data were analyzed using SPSS and SmartPLS software. The findings indicate that attitude, subjective norms, anticipated positive emotions, and perceived behavioral control significantly and positively influence desire within the MGB framework. Anticipated negative emotions did not have a significant effect on desire. Moreover, while desire significantly influenced behavioral intention, perceived behavioral control did not. Regarding food personality traits, food neophilia was found to have a significant positive effect on attitude, whereas food neophobia had a significant negative effect. An inverse relationship was observed between participants' awareness and past experience; many had unknowingly consumed insect-based ingredients. Based on these findings, practical and theoretical recommendations were proposed. The study is expected to contribute to the existing literature on consumer behavior toward novel food sources.
Benzer Tezler
- Gastronomide yeni trend yenilebilir böcekler: Antalya Belek bölgesindeki yerli ve yabancı turistlerin yenilebilir böceklere karşı tutumunun ölçülmesi
New trend in gastronomy edible insects: Measuring the attitudes of domestic and foreign tourists in Antalya Belek region towards edible insects
BEGÜM YAĞMUR KÜÇÜK
Yüksek Lisans
Türkçe
2023
Gastronomi ve Mutfak SanatlarıİSTANBUL TOPKAPI ÜNİVERSİTESİGastronomi ve Mutfak Sanatları Ana Bilim Dalı
PROF. DR. YAŞAR BİROL SAYGI
- Alternatif gıda kaynaklarının (Böcekler) kullanımına dair bakış açılarının değerlendirilmesi /Konya örneği
Evaluation of views of use of alternative food resources (Insects)/Konya examples
MELİKE ÖZKAN
Yüksek Lisans
Türkçe
2019
Beslenme ve DiyetetikNecmettin Erbakan ÜniversitesiGastronomi ve Mutfak Sanatları Ana Bilim Dalı
YRD. DOÇ. EDA GÜNEŞ
- Moleküler mutfak tekniklerinden: kapsülleştirme, tütsüleme, sous-vide, soğuk pişirme-sıvı azot tekniklerinin duyusal analiz yöntemiyle incelenerek örnek standart reçetelerin hazırlanması
From molecular kitchen techniques: preparing sample standard recipes examined by sensory analysis method of capsulation, fumigation, sous-vide, cold cooking-liquid nitrogen techniques
KÜBRA ÖZEL
Yüksek Lisans
Türkçe
2018
Besin Hijyeni ve TeknolojisiGazi ÜniversitesiGastronomi ve Mutfak Sanatları Ana Bilim Dalı
PROF. DR. FÜGEN ÖZKAYA
- Moleküler mutfak tekniklerinin duyusal analiz yöntemiyle değerlendirilmesi
Evaluation of molecular kitchen techniques by methods of sensitive analysis
GÜLİSTAN SEZGİ
Yüksek Lisans
Türkçe
2018
TurizmGazi ÜniversitesiGastronomi ve Mutfak Sanatları Ana Bilim Dalı
YRD. DOÇ. DR. MUSTAFA AKSOY
- Otel işletmelerinde gastronomiye yönelik faaliyetler ve yeni trendler: İstanbul Hilton Otelleri örneği
Gastronomy in hotel businesses activities and new trends:İstanbul Hilton Hotels
HATİCE KÜBRA GÜNCÜ
Yüksek Lisans
Türkçe
2019
Turizmİstanbul Arel Üniversitesiİşletme Ana Bilim Dalı
PROF. DR. DERMAN KÜÇÜKALTAN