Siirt'te basın ve yayın kültürü (1937-2000)
Press and publication culture in Siirt (1937-2000)
- Tez No: 965992
- Danışmanlar: DR. ÖĞR. ÜYESİ YUNUS ÖZDURĞUN
- Tez Türü: Yüksek Lisans
- Konular: Tarih, Türk İnkılap Tarihi, History, History of Turkish Revolution
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2025
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Siirt Üniversitesi
- Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Tarih Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Belirtilmemiş.
- Sayfa Sayısı: 140
Özet
Bu tez çalışması, Siirt'in 1937-2000 yılları arasındaki basın serüvenini hem yazılı hem de sözlü kaynaklar aracılığıyla ortaya koymak amacıyla hazırlanmıştır. Tezde yalnızca belgelerle yetinilmeyip; dönemin tanıkları olan gazeteciler ve matbaacılarla yapılan sözlü tarih görüşmeleri de birincil kaynak olarak kullanılmıştır. Bu yönüyle tez, yerel tarih yazımı ve basın tarihi açısından özgün bir katkı sunmayı hedeflemektedir. Araştırma kapsamında, Cumhuriyet sonrası Türkiye'de hızla gelişen basın faaliyetlerinin, Siirt özelinde neden nispeten geç ortaya çıktığı ve bu sürecin nasıl bir evrim geçirdiği incelenmiştir. Şehirde yerel basının serüveni, 1937 yılında Mehmet Emin Kılıççıoğlu ve Zeki Şalış'ın öncülüğünde yayımlanan Siirt Gazetesi ile başlamıştır. Bu tez, söz konusu tarihten itibaren Siirt'in merkez ve ilçelerinde yayımlanan tüm gazeteleri ve dergileri teknik altyapısı, içerik çeşitliliği ve toplumsal yansımaları bakımından analiz etmektedir. Tezin birinci bölümü, yapılan sözlü tarih görüşmeleri doğrultusunda şehirdeki matbaacılığın teknik gelişimi, baskı makinelerinin dönüşümü, dizgi süreçleri ve dağıtım yöntemlerine odaklanmaktadır. İkinci, üçüncü ve dördüncü bölümlerde ise, Siirt ilinin merkez ve ilçelerinde yayımlanan gazeteler ve dergiler, yayına başladıkları yıllar, içerik özellikleri, yazar kadroları, yayın süreleri ve kapanış nedenleri ele alınmıştır. Bu bölümlerde kullanılan veriler; Ankara Milli Kütüphane, İstanbul Beyazıt Devlet Kütüphanesi, bazı gazetecilerin şahsi koleksiyonları ve araştırmacının oluşturduğu özel gazete arşivinden temin edilmiştir. Ayrıca Cumhuriyet Arşivi'nden elde edilen resmî belgeler ile döneme ait akademik yayınlar bir araya getirilerek hem yerel hem de ulusal ölçekte bağlam kurulmuştur. İkinci bölümde, 1937-1960 yılları arasında yayımlanan Siirt Gazetesi başta olmak üzere, erken dönem yerel yayınlar tanıtılmış; bu yayınların çıkış nedenleri, teknik imkânları ve içerik politikaları incelenmiştir. Üçüncü bölümde, 1960-1980 yılları arasında artan basın çeşitliliği ve profesyonelleşme eğilimleri bağlamında Mücadele, Siirt'te Son Söz, Adalet ve Batman Sesi gibi gazeteler analiz edilmiştir. Bu dönemdeki haber alma yöntemleri, resmî kurumlarla ilişkiler ve sansür uygulamaları da değerlendirilmiştir. Dördüncü bölümde ise, 1980 sonrası dönemde yaşanan teknik dönüşümler, dijitalleşme süreci ve muhabirlik sistemine geçiş gibi gelişmeler ele alınmıştır. Bu yönüyle elinizdeki tez, Siirt'teki gazete ve matbaa faaliyetlerini tarihsel bağlamda ortaya koymakla birlikte; yerel basının kültürel kimliğin korunmasındaki rolünü, toplumsal hafızanın inşasına katkısını ve iletişim yapılarındaki dönüşüm üzerindeki etkisini de kapsamlı biçimde değerlendirmiştir.
Özet (Çeviri)
This thesis investigates the history of the journalism in Siirt between 1937 and 2000, drawing upon both written and oral sources. The thesis does not solely rely on documents; it also incorporates oral history interviews with journalists and printers who witnessed the period, utilizing their testimonies as primary sources. In this respect, the thesis aims to offer a unique contribution to the fields of local history writing and press history. This research examines why the rapidly developing press activities in post-Republican Turkey emerged relatively late in Siirt and how this process evolved. The history of local journalism in Siirt commenced in 1937 with the publication of the Siirt Newspaper, pioneered by Mehmet Emin Kılıççıoğlu and Zeki Şalış. This thesis analyzes all newspapers and magazines published in Siirt's city center and its districts, commencing from the aforementioned date, examining their technical infrastructure, content diversity, and social implications. The first chapter of this thesis focuses on the technical development of printing in the city, the technical development of printing presses, typesetting processes, and distribution methods, based on the oral history interviews conducted. The second, third, and fourth chapters address the newspapers and magazines published in Siirt's city center and its districts, examining their publication years, content characteristics, editorial teams, publication durations, and reasons for cessation. The data utilized in these chapters were sourced from the Ankara National Library, the Istanbul Beyazıt State Library, personal collections of certain journalists, and the researcher's self-compiled newspaper archive. Furthermore, official documents obtained from the Republic Archive, combined with academic publications from the period, were integrated to establish context on both local and national scales. In the second chapter, early local publications, primarily the Siirt Newspaper published between 1937 and 1960, are introduced; their reasons for publication, technical capabilities, and content policies are examined. The third chapter analyzes newspapers such as Mücadele, Siirt'te Son Söz, Adalet, and Batman Sesi within the context of increasing press diversity and professionalization trends between 1960 and 1980. News gathering methods, relationships with official institutions, and censorship practices during this period are also evaluated. The fourth chapter addresses developments in the post-1980 period, including technical transformations, the digitalization process, and the transition to a correspondent system. In this regard, the present thesis not only historically contextualizes newspaper and printing activities in Siirt but also comprehensively evaluates the local press's role in preserving cultural identity, its contribution to the construction of social memory, and its impact on the transformation of communication structures.
Benzer Tezler
- Tarihsel süreç içinde Siirt 'Mücadele' Gazetesinin yayın politikası (1964-1999)
Publication policy of siirt 'Mücadele' Newspaper in the historical process (1964-1999)
FERMAN KANAT
- Şemsettin Türkmenoğlu'nun eserlerinde halk kültürü unsurları
Elements of folk culture in the works of Şemsettin Türkmenoğlu's
ARSHAN ADNAN RIDHA
Yüksek Lisans
Türkçe
2022
Halk Bilimi (Folklor)Atatürk ÜniversitesiTürk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
PROF. DR. DİLAVER DÜZGÜN
- Kemalizm yolunda öncü bir gençlik dergisi: Yücel (1935-1956)
A youth periodical pioneering on the road to Kemalism: Yücel (1935-1956)
TUNCAY YILDIRIM
Doktora
Türkçe
2025
Türk İnkılap TarihiAnkara ÜniversitesiAtatürk İlkeleri ve İnkılap Tarihi Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. SEDEF BULUT
- Hayat gazetesi üzerine bir araştırma (2 cilt)
Başlık çevirisi yok
YAKUP SEVİMLİ
Doktora
Türkçe
2001
GazetecilikEge ÜniversitesiTürk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
PROF. DR. YAVUZ AKPINAR