Özbekistan Harezm bölgesi destancılık geleneği ve Köroğlu Destanı
The epic tradition in the Khwarezm Region of Uzbekistan and the Epic of Köroğlu
- Tez No: 966603
- Danışmanlar: PROF. DR. SELAMİ FEDAKAR
- Tez Türü: Doktora
- Konular: Halk Bilimi (Folklor), Folklore
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2025
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Ege Üniversitesi
- Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Türk Halk Bilimi Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Türk Halkbilimi Bilim Dalı
- Sayfa Sayısı: 835
Özet
“Özbekistan Harezm Bölgesi Destancılık Geleneği ve Köroğlu Destanı”adlı tezimiz giriş ve dört bölümden oluşmaktadır. Giriş bölümünde öncelikle araştırma alanını hakkında bilgi verilmiştir. Özbekistan Harezm bölgesinin coğrafyası ve tarihi gibi bilgilere yer verilmiştir. Bölgenin bulunduğu merkezi coğrafi konumdan dolayı burada yaşayan Türk boyları üzerinde de ayrıca durulmuştur. Daha sonra çalışma konusunun güncelliğini ortaya koymak için bölgenin halk bilgisi ürünleri hakkında yapılan çalışmalara yer verilmiştir. Çalışmanın birinci bölümde Harezm Bölgesi destancılık geleneği; destanların özellikleri, destan anlatıcıları ve bu destan anlatıcılarının yetiştiği mektepler, usta çırak ilişkisi ve nasıl yetiştikleri daha sonra destanların anlatım yeri ve zamanı, dinleyicileri ve destan anlatımı sırasında anlatıcılarının kullandıkları müzik aletleri ve bu unsurların metne etkisi tahlil edilmiştir. Buradan hareketle Özbekistan destan anlatma geleneği ve kısmen de Türk dünyasındaki diğer boylardaki destan anlatma geleneği ile mukayese edilerek benzer ve farklı yönleri belirlendikten sonra bu farklılığın veya ortaklığın muhtemel sebepleri üzerinde durulmuştur. Çalışmanın“Harezm Bölgesi Köroğlu Destanı”adlı ikinci bölümünde Harezm bölgesindeki yazılı ve sözlü kaynaklardan elde edilen bilgi ve metinlerden hareketle, bölgede Köroğlu destanının nasıl oluştuğu, destanların adlandırma ve sınıflandırma meselesi, anlatım ortamını oluşturan anlatım zamanı ve mekânı ile birlikte Köroğlu anlatımı sırasında kullanılan müzik aletleri incelenmiştir. Ayrıca Harezm bölgesindeki Köroğlu kollarının sayısı, özellikleri ve Köroğlu anlatıcıları da değerlendirilmiştir.“Harezm Köroğlu Destanının Yapı Bakımından İncelenmesi”adlı üçüncü bölümde yine bölgedeki yazılı veya sözlü kaynaklardan tespit edilerek Harezm'de Köroğlu destanının metin yapısı incelenmiştir. Ayrıca Köroğlu destanının bölgenin sosyal ve kültürel yapısındaki yeri ve önemi üzerinde durulmuştur. Çalışmanın dördüncü bölümünde ise inceleme konumuzu oluşturan Harezm Köroğlu anlatmalarının Türkiye Türkçesine aktarılmış metinlerine yer verilmiştir. Çalışmamız; inceleme bölümünde elde edilen verilerin toplu olarak değerlendirildiği bir“Sonuç”kısmı ve yararlanılan kaynakların sıralandığı“Bibliyografya”şahıs ve yer adları dizini ile alandan çekilmiş fotoğraf ve diğer halk derlenmiş görsellerin yer aldığı“Ekler”kısmıyla tamamlanmıştır.
Özet (Çeviri)
This dissertation titled“The Epic Tradition in the Khwarezm Region of Uzbekistan and the Epic of Köroğlu”consists of an introduction and four main chapters. In the introduction, the research area is first introduced in detail, including geographical and historical information about the Khwarezm region of Uzbekistan. Special emphasis is placed on the Turkic tribes inhabiting this region, given its central geographic location. To demonstrate the relevance of the study, previous research on the region's folk literature and oral traditions is also reviewed. The first chapter focuses on the epic tradition of the Khwarezm Region. It examines the characteristics of the epics, the epic narrators, the institutions where these narrators were trained, the master-apprentice relationship, and the processes through which narrators were educated. Furthermore, the chapter analyzes the contexts of epic performance, including time and place, the audience, the musical instruments used by narrators during the storytelling process, and the influence of these elements on the text. Based on this analysis, the epic-telling tradition in Uzbekistan is compared partially with other Turkic epic traditions, identifying similarities and differences. The potential reasons behind these convergences or divergences are also discussed. The second chapter, titled“The Köroğlu Epic in the Khwarezm Region,”investigates how the Köroğlu epic took shape in the region by analyzing information and texts obtained from both written and oral sources. The chapter addresses the naming and classification of these epics, the narrative environment, including time and setting, and the musical instruments employed during Köroğlu performances. Additionally, it evaluates the number and characteristics of Köroğlu epic branches in Khwarezm, as well as the narrators who perform them. The third chapter,“A Structural Analysis of the Köroğlu Epic in Khwarezm,”explores the textual structure of the Köroğlu epic based on written and oral sources identified in the region. Moreover, the chapter discusses the role and significance of the Köroğlu epic within the region's social and cultural context. The fourth chapter presents Turkish transcriptions of selected Köroğlu narratives from Khwarezm, which constitute the core of the study's analysis. The thesis concludes with a conclusion section that synthesizes the findings obtained in the analytical chapters, followed by a Bibliography. Additionally, the study includes an Index of personal and place names, and an Appendix section comprising photographs taken from the field and other collected folkloric visuals.
Benzer Tezler
- Özbekistan Harezm bölgesi ritüellerinin kadın icracıları: Halfeler
Female performers of the rituals in the Khwarazm region of Uzbekistan: Halfes
ESRA ÇAM
Doktora
Türkçe
2023
Halk Bilimi (Folklor)Ege ÜniversitesiTürk Halk Bilimi Ana Bilim Dalı
PROF. DR. ALİMCAN İNAYET
- Özbek Türkçesinin Hive Oğuz ağzı
Khiva Oghuz dialect of Uzbek
MUSTAFA CENGİZ
Doktora
Türkçe
2023
DilbilimErciyes ÜniversitesiTürk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
PROF. DR. MUSTAFA ARGUNŞAH
- Alısher Navoıy Asarları Tılınıng Izohlı Lug'atı'nin 'K'maddesinin incelenmesi
Examination of Ali Sher Navoiy Asarlari Tilining Izohli Lug'ati in 'K' article
FURKAN YUCAK
Yüksek Lisans
Türkçe
2025
DilbilimYıldız Teknik ÜniversitesiTürk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
PROF. DR. ZÜHAL ÖLMEZ
- Türk tarihini konu alan romanlarda Türkistan (Taşkent, Semerkant, Buhara, Harezm)
Turkistan in novels of Turkish history (Tashkent, Semerkant, Bukhara, Kharezm)
KHOLIDA OMONBOEVA
Yüksek Lisans
Türkçe
2024
Türk Dili ve Edebiyatıİstanbul Aydın ÜniversitesiTürk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
PROF. DR. KÂZIM YETİŞ
- Wpływ jezyka czagatajskiego na jezyk kazachski i uzbecki
Başlık çevirisi yok
MALGORZATA HUDYGA
Yüksek Lisans
Lehçe
2007
DilbilimUniwersytet im. Adama MickiewiczaTürkoloji Ana Bilim Dalı
PROF. DR. HENRYKA JANKOWSKIEGO