Meninski Sözlüğü'nde fiiller: Art zamanlı ve eş zamanlı bir inceleme
Başlık çevirisi mevcut değil.
- Tez No: 966666
- Danışmanlar: PROF. DR. HATİCE ŞİRİN
- Tez Türü: Doktora
- Konular: Türk Dili ve Edebiyatı, Turkish Language and Literature
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2025
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Ege Üniversitesi
- Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Türk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Türk Dili ve Edebiyatı Bilim Dalı
- Sayfa Sayısı: 327
Özet
Çalışmanın temel kaynağını Meninski'nin sözlüğü Thesaurus oluşturur. Thesaurus'tan derlenen Türkçe fiiller, tarihî-karşılaştırmalı yöntem kullanılarak incelenmiştir. Derlenen söz varlığı çağdaş lehçelerle karşılaştırılarak isoglos listeleri oluşturulmuştur. Elde ettiğimiz isoglos oluşturan fillerin listesinin, lehçeler arası ilişkilerin anlaşılmasına ve tasnif çalışmalarına katkı sağlaması amaçlanmıştır. Fiillerin art zamanlı incelenmesi sonucu, tarihî lehçelerde kullanımda olan bazı fiillerin Osmanlı Türkçesi içinde kullanımdan düştüğü, bazı fiillerin günümüzde tamamen kaybolduğu görülmüştür. Eş zamanlı inceleme sonucu hangi fiillerin lehçeler arasında bir isoglos oluşturmadığı, hangi fiillerin Oğuz Türkçesinin isoglosunda olduğu tespit edilmiştir. Oğuz isoglosunun yanı sıra Batı Oğuzcasının isoglosunda fiiller de bulunduğu görülmüştür. Bu bulgu Doğu Oğuzcası ile Batı Oğuzcası arasında kelime kadrosu bakımından belli düzeyde bir farklılık olduğunu ortaya koymuştur. Çalışmanın sonucunda Oğuzca ve kıyı dilleri arasında ortak söz varlığının tespit edilmiş olması da önemlidir. Anahtar Kelimeler; fiil, tarihî-karşılaştırmalı yöntem, isoglos, Oğuzca, kıyı dilleri.
Özet (Çeviri)
The primary material used in this study is Meninski's dictionary, Thesaurus. The Turkish verbs collected from Thesaurus have been analyzed by using the historical-comparative method. Compiled vocabulary has been compared with contemporary dialects to create isogloss lists. The aim of these lists is contribute to the understanding of inter-dialectal relationships and classifications. The diachronic analysis has been revealed some verbs used in historical dialects have been fallen out of use within Ottoman Turkish, while some have completely disappeared today. The synchronic analysis identified which verbs do not form isoglosses across dialects and which ones belong to Oghuz Turkish. In addition to Oghuz isogloss, it has been observed that certain verbs belong to the Western Oghuz isogloss. This finding indicates a certain degree of lexical distinction between Eastern and Western Oghuz. Another significant result of the study is the revealing of shared vocabulary between Oghuz and the peripheral languages. Keywords; verb, historical-comparative method,isogloss, Oghuz Turkic, peripheral languages.
Benzer Tezler
- Meninski'nin Thesaurus Linguarum Orientalium Turcicæ, Arabicæ, Persicæ (Doğu Dilleri Türkçe-Arapça-Farsçanın Hazinesi) adlı eserindeki vulgarize (halklılaşmış) kelimelerin fonetik açıdan incelenmesi
Phonetical analysing of vulgarized words in Meninski's book of Thesaurus Linguarum Orientalium Turcicæ, Arabicæ, Persicæ (Treasure of Oriental Languages Turkish - Arabic - Persian)
SİNEM CEYDA BAYSAL
Doktora
Türkçe
2021
Türk Dili ve Edebiyatıİstanbul ÜniversitesiTürk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
PROF. DR. HATİCE TÖREN
- Francisci a Mesgnien Meninski'nin thesaurus'una göre 17. yüzyıl Osmanlı Türkçesi deyimleri
Başlık çevirisi yok
NURCAN ÇELEBİ
Yüksek Lisans
Türkçe
2019
DilbilimMarmara ÜniversitesiTürk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
PROF. DR. ERDAL ŞAHİN
- Franciszek Meninski'nin Thesaurus'unda geçen tıbbî terimler
Medical terminology in Franciszek Meninski's Thesaurus
ZUZANNA GABRIELA ZALEWSKA
Yüksek Lisans
Türkçe
2018
Türk Dili ve Edebiyatıİstanbul ÜniversitesiTürkiyat Araştırmaları Ana Bilim Dalı
PROF. DR. MESUT ŞEN
- Arapça kelimelerin Türkçeye geçişi üzerine bir süreç incelemesi (14.-17. yüzyıllar)
A chronological study regarding the transition of the Arabic words to the Turkish language (14.-17. century)
MAJD HANI ALI OTHMAN
Yüksek Lisans
Türkçe
2018
Türk Dili ve EdebiyatıKırıkkale ÜniversitesiTürk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
PROF. DR. AHMET KARADOĞAN
