Ebeveyn aracılı LEGO® oyun müdahalesinin otizmli çocukların sosyal etkileşim düzeylerine etkisi
The effect of parent-mediated LEGO® play intervention on the social interaction levels of children with autism
- Tez No: 966801
- Danışmanlar: PROF. DR. ELİF SAZAK DUMAN
- Tez Türü: Yüksek Lisans
- Konular: Eğitim ve Öğretim, Education and Training
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2025
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Bolu Abant İzzet Baysal Üniversitesi
- Enstitü: Lisansüstü Eğitim Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Özel Eğitim Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Zihin Engelliler Eğitimi Bilim Dalı
- Sayfa Sayısı: 237
Özet
Bu araştırmada, ebeveyn aracılı LEGO® Oyun Müdahalesinin otizm spektrum bozukluğu (OSB) olan okul öncesi çocukların sosyal etkileşim davranışları üzerindeki etkisi incelenmiştir. 3-5 yaş aralığındaki üç OSB'li çocuk ve anneleriyle yürütülen çalışmada, çocukların sosyal etkileşimi başlatma, sosyal etkileşime tepki verme ve uygun olmayan sosyal etkileşim davranışlarındaki değişimleri belirlemek amacıyla katılımcılar arası yoklama denemeli çoklu yoklama modeli kullanılmıştır. Müdahalenin etkilerini değerlendirmek amacıyla, sosyal etkileşim davranışları için SEDA, OSB belirtileri için GOBDÖ-2-TV ve ebeveyn-çocuk etkileşimi için PİKOLO ölçekleri ön test ve son test olarak uygulanmıştır. Ayrıca, kazanımların kalıcılığını belirlemek amacıyla izleme oturumları gerçekleştirilmiş ve genelleme verileri toplanmıştır. Bulgular, LEGO® Oyun Müdahalesinin sosyal etkileşimi başlatma ve sosyal etkileşime tepki verme davranışlarını artırıp, uygun olmayan sosyal etkileşim davranışlarını azalttığını, elde edilen kazanımların zaman içinde sürdüğünü, farklı kişiler ve oyun materyalleriyle de genellenebildiğini göstermiştir. Müdahale sürecinde çocukların dikkat sürelerinin uzadığı, oyunlarda daha fazla iş birliği sergiledikleri ve ebeveyn-çocuk etkileşimlerinin arttığı gözlenmiş; uygulama ve gözlemci güvenirliği yüksek bulunmuştur. PİKOLO bulguları ebeveyn-çocuk etkileşiminde duygusal yakınlık, duyarlılık, cesaretlendirme ve öğretme boyutlarında iyileşmeler olduğunu ortaya koyarken, GOBDÖ-2-TV sonuçları OSB belirtilerinde genel bir azalma eğilimi göstermiş, Otistik Bozukluk İndeksi puanlarındaki düşüşler dikkat çekmiştir. SEDA ise müdahale sonrasında sosyal etkileşimlerin arttığını, tepkisizliğin azaldığını ortaya koymuştur. Sosyal geçerlilik açısından hem anneler hem öğretmenler müdahaleyi eğlenceli, sürdürülebilir, günlük yaşama uygun ve etkili bulmuş; bu bulgu nitel ve nicel verilerle desteklenmiştir. Sonuç olarak, ebeveyn aracılı LEGO® Oyun Müdahalesinin OSB'li okul öncesi çocukların sosyal etkileşim, dikkat ve oyun davranışlarını desteklemede etkili, sürdürülebilir ve sosyal açıdan kabul edilebilir bir yaklaşım olduğu sonucuna varılmıştır. ANAHTAR KELİMELER: Otizm spektrum bozukluğu, Sosyal etkileşim, LEGO® Oyun Müdahalesi, Ebeveyn aracılı müdahale, Okul öncesi
Özet (Çeviri)
This study investigated the effectiveness of a parent-mediated LEGO® Play Intervention on the social interaction behaviors of preschool children with autism spectrum disorder (ASD). The study included three children aged 3 to 5 years diagnosed with ASD and their mothers. A multiple probe design across participants was used to examine changes in initiating and responding to social interaction, as well as reductions in inappropriate social behaviors. To assess the effects of the intervention on social interaction behaviors, the Social Interaction Assessment Tool (SEDA), which is the Turkish version of the Interactional Assessment section of the Autism Screening Instrument for Educational Planning – Third Edition (ASIEP-3), was used. Additionally, the Gilliam Autism Rating Scale–Second Edition Turkish Version (GARS-2-TV) measured autism symptoms, and the PICCOLO Parenting Interactions with Children: Checklist of Observations Linked to Outcomes Turkish Version checklist evaluated parent-child interactions. All tools were administered as pre- and post-tests. Follow-up sessions were conducted to assess maintenance, and generalization data were collected. Results showed increased social initiations and responses, decreased inappropriate behaviors, and sustained improvements over time. Gains generalized across different partners and play materials. Children also exhibited longer attention spans, more cooperative play, and improved interactions with parents. High procedural fidelity and interobserver reliability were achieved. PICCOLO findings indicated growth in emotional support, responsiveness, encouragement, and teaching, while GARS-2-TV scores reflected a decrease in autism-related symptoms, especially in the Autism Index. The SEDA based assessment confirmed more frequent social interactions and less non-responsiveness. Social validity findings showed that both mothers and teachers viewed the intervention as enjoyable, sustainable, practical, and effective. In conclusion, the parent-mediated LEGO® Play Intervention is an effective and socially acceptable approach to supporting social interaction, attention, and play behaviors in preschool children with ASD. KEYWORDS: Autism spectrum disorder, Social interaction, LEGO® play intervention, Parent-mediated intervention, Preschool
Benzer Tezler
- Effectiveness of early parent-mediated autism interventions in improving parent-child interaction: A systematic review and brief meta-analysis
Ebeveyn aracılı otizm uygulamalarının ebeveyn-çocuk ilişkisi üzerindeki etkisi: Sistematik inceleme ve kısa meta-analiz
CESİ FARACİ
Yüksek Lisans
İngilizce
2022
Eğitim ve ÖğretimKoç ÜniversitesiPsikoloji Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. YASEMİN KİSBU
- Ebeveyn aracılı video model olma öğretim yönteminin OSB'li küçük çocukların diş fırçalama becerisi öğretimi üzerine etkisi
The effect of parent-mediataed video modeling teaching method on teaching tooth brushing skills of young children with ASD
RABİA KIZILKAYA
Yüksek Lisans
Türkçe
2024
Eğitim ve ÖğretimDüzce ÜniversitesiÖzel Eğitim Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. YUSUF AKEMOĞLU
- Akran aracılı uyarlanmış fiziksel aktivitelere katılan otizm spektrum bozukluğu olan bir bireyin iletişim becerilerindeki değişimlerin incelenmesi
An investigation of the changes in the communication skills of an individual with autism spectrum disorder participating in peer mediated adapted physical activities
ERKAN YARIMKAYA
Doktora
Türkçe
2016
SporGazi ÜniversitesiBeden Eğitimi ve Spor Öğretmenliği Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. EKREM LEVENT İLHAN
- Akran aracılı öğretim yönteminin normal gelişim gösteren bireylerin sosyal kabulüne ve özel gereksinimli bireylerin benlik saygısına etkisi
The effect of peer tutoring method on the social acceptance of normally developing individuals and self-esteem of individuals special needs
HALİL SELİMOĞLU
Yüksek Lisans
Türkçe
2017
Eğitim ve ÖğretimMarmara ÜniversitesiÖzel Eğitim Ana Bilim Dalı
YRD. DOÇ. AYDAN AYDIN
- Intergenerational transmission of narcissistic symptoms through parental control: The protective role of father involvement
Narsisistik belirtilerin ebeveyn kontrolü aracılığıyla kuşaklararası aktarımı: Baba katılımın koruyucu rolü
BİLAL ARPACIOĞLU
Yüksek Lisans
İngilizce
2021
PsikolojiTED ÜniversitesiPsikoloji Ana Bilim Dalı
DR. ÖĞR. ÜYESİ YAĞMUR AR KARCI