Doğu Türkçesi ile yazılmış 'Mesiḥniŋ Cemāʿati' adlı eserin dil incelemesi
Language analysis of the work titled 'Mesiḥniŋ Cemāʿati' written in Eastern Turki
- Tez No: 966993
- Danışmanlar: DOÇ. DR. FATİH ERBAY
- Tez Türü: Yüksek Lisans
- Konular: Türk Dili ve Edebiyatı, Turkish Language and Literature
- Anahtar Kelimeler: Doğu Türkçesi, İncil çevirisi, Kaşgar, Mesīḥniŋ Cemāʿati, Eastern Turki, Bible translation, Kashgar, Mesīḥniŋ Cemaʿatı
- Yıl: 2025
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Selçuk Üniversitesi
- Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Türk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Türk Dili Bilim Dalı
- Sayfa Sayısı: 208
Özet
20. yüzyılın başında Doğu Türkistan'ın Kaşgar vilayetinde İsveçli misyonerler tarafından kurulan matbaada Doğu Türkçesiyle yazılmış birçok dinî metin basılmıştır. Bu metinler öğretici olmaları sebebiyle o dönem Doğu Türkistan bölgesinde yaşayan Türk halkının dili üzerine inceleme yapılmasına imkân sağlayacak niteliktedir. Bu çalışmada, Kaşgar'da İsveçli misyonerler tarafından basılan Mesīḥniŋ Cemāʿati (Mesih'in Topluluğu) adlı eser, Yeni Uygur Türkçesi ile karşılaştırılarak dil özellikleri tanıtılmıştır. Mesīḥniŋ Cemāʿati adlı eserde yer alan İncil'in Doğu Türkçesine çevrilen ayetleri özelinde, Latinceden Doğu Türkçesine yapılan çevirinin çeviri özellikleri değerlendirilmiştir. Bu çalışmadaki amacımız Çağatay Türkçesi ile 20. yüzyılın başlarında yazı dili hâline Yeni Uygur Türkçesi arasındaki geçiş dönemindeki özellikleri aydınlığa kavuşturmada ufak bir katkı sağlamaktır. Çalışma sırasında dönemin dil hususiyetleri göz önünde bulundurularak baştan sona transkribe edilmiştir. Transkripsiyondan sonra metin Türkiye Türkçesine aktarılmıştır. Latin harfli metin üzerinde Dizin oluşturulmuştur. İnceleme bölümünde metindeki bütün ses ve şekil bilgisi özellikleri incelenmiştir ve günümüz Uygur Türkçesi ile benzerlik ve farklılıkları ele alınmıştır. Bu farklılıklar değerlendirilerek Mesīḥniŋ Cemāʿati'nin bir geçiş dönemi eseri olduğu sonucuna varılmıştır.
Özet (Çeviri)
At the beginning of the 20th century, many religious texts written in Eastern Turkish were printed in the printing house established by Swedish missionaries in Kashgar province of East Turkistan. Since these texts are instructive, they are of a quality that will enable an analysis on the language of the Turkish people living in the East Turkistan region at that time. In this study, the dialectal features of the work Mesīḥniŋ Cemāʿatı (Messiah's Community), which was printed by Swedish missionaries in Kashgar, were compared with New Uyghur Turkish and its language features were introduced. In Mesīḥniŋ Cemāʿatı, the translation features of the translation from Latin to Eastern Turkish have been evaluated in terms of the verses of the Bible translated into Eastern Turkish. Our aim in this study is to make a small contribution to clarify the features of the transition period between Chagatai Turkish and New Uyghur Turkish, which became a written language in the early 20th century. During the study, it was transcribed from beginning to end, taking into account the language features of the period. After the transcription, the text was transferred to Turkey Turkish. An index was created on the Latin-lettered text. In the analysis section, all phonological and morphological features of the text are analyzed and the similarities and differences with Today's Uyghur Turkish are discussed. By evaluating these differences, it was concluded that Mesīḥniŋ Cemāʿatı is a transitional work.
Benzer Tezler
- Doğu Türkçesi ile yazılmış Kelile ve Dimne tercümesi (1b-50a) gramer-metin-tercüme-sözlük
Transcription, translation, lexicon and language features of Kalile and Dimna translation(1a-50b)
GYULCAN BAYRAMİ
Yüksek Lisans
Türkçe
2014
Türk Dili ve Edebiyatıİstanbul ÜniversitesiTürk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
PROF. DR. AYŞE GÜL SERTKAYA
- Doğu Türkçesi ile yazılmış bir Kitāb-ı Ta'bìr-nāme: Dil incelemesi – metin – Türkiye Türkçesine aktarım - dizin
A Kitāb-i Ta'bir-nāme, written in Eastern Turkic: Language features, text, modern Turkish translati̇on, index
ÖZGE ÖZDAMAR
Yüksek Lisans
Türkçe
2019
DilbilimMimar Sinan Güzel Sanatlar ÜniversitesiTürk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
DR. ÖĞR. ÜYESİ SERAP ALPER
- Geç dönem Doğu Türkçesi ile yazılmış Ranâ vü Zîbâ destanı (İnceleme-metin-dizin)
The epic of Ranâ and Zîbâ written in late period Eastern Turkic (Review, text and index)
ELİF ÖZVERİ
Yüksek Lisans
Türkçe
2024
Türk Dili ve EdebiyatıMarmara ÜniversitesiTürk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
PROF. DR. GÜLŞEN SEYHAN ALIŞIK
- Doğu Türkçesi ile yazılan Sirâcü'l Kulûb (gramer-metin-çeviri-dizin)
Sirâcü'l Kulûb written in Eastern Turkish (grammar-text-translation-index)
ÜMRAN YAMAN
Doktora
Türkçe
2016
Türk Dili ve Edebiyatıİstanbul ÜniversitesiTürk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
YRD. DOÇ. DR. ÖZCAN TABAKLAR
- Doğu Türkçesi Tezkire-i Seyyid Âfâk Hâcem [3a-22a]
Eastern Turkish Tezkire-i Seyyîd Âfâk Hâcem [3a-22a]
ZEYNEP DEMİR
Yüksek Lisans
Türkçe
2019
DilbilimÇankırı Karatekin ÜniversitesiTürk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. MEHMET TURGUT BERBERCAN